Kazerma e madhe në Krastë të Elbasanit

Kazerma e Madhe në Krastë të Elbasanit: Një monument historie dhe humbjeje

Kazerma e Madhe në Krastë të Elbasanit përbën një kapitull të rëndësishëm në historinë e arkitekturës dhe zhvillimit të qytetit, si dhe një reflektim mbi marrëdhëniet e shqiptarëve me trashëgiminë e tyre kulturore dhe historike. Ndërtuar në vitet 1930 me fonde të huasë SVEA prej 50 milion franga ari, kjo godinë ishte një investim strategjik i shtetit shqiptar dhe përbënte një simbol të fuqisë së re të vendit. Ndërtuar sipas një projekti italian, godina ishte një shembull i arkitekturës solide dhe funksionale të asaj kohe, me materiale cilësore që u importuan kryesisht nga Italia, përfshirë tullat, çimenton, trarët dhe tjegullat.

Arkitektura dhe rëndësia historike

Kazerma ishte një godinë dykatëshe me mure të trasha tulle dhe një fasadë impozante me gurë të skalitur, qemere elegante nëpër dritare dhe një çati të mbuluar me trarë të fuqishëm lisi. Ajo mbante rekordin si godina më e madhe në Shqipëri deri në ndërtimin e Kombinatit Stalin në Tiranë nga Bashkimi Sovjetik. Për shkak të cilësisë së saj, në vitin 1946, kur u diskutua Traktati i Paqes me Italinë në Paris, Kazerma e Krastës u përmend nga italianët si një prej investimeve të tyre kryesore në Shqipëri, duke tërhequr edhe vëmendjen e Foreign Office britanik.

Gjatë viteve, kazerma i shërbeu në mënyrë të ndershme ushtrisë shqiptare dhe më vonë forcave italiane, të cilat e përdorën si spital ushtarak gjatë Luftës Italo-Greke. Madje, ka një fotografi të njohur të Musolinit duke dalë nga porta e saj pas një vizite tek ushtarët italianë. Gjermanët që erdhën më vonë nuk e dëmtuan godinën, ndërsa pas çlirimit, ajo u bë pjesë e ushtrisë së re shqiptare për disa dekada të tjera.

Rënia dhe harresa

Për fat të keq, historisë së lavdishme të kësaj godine iu shtua një kapitull tragjik pas vitit 1997, kur në Shqipëri plasi kriza e piramidave. Godina filloi të plaçkitej dhe të degradohej, me të gjitha dyert, dritaret, trarët dhe materialet e tjera që u hoqën e u shitën. Megjithatë, strukturat e saj mbetën të paprekura, dëshmi e cilësisë dhe qëndrueshmërisë së ndërtimit italian.

Në vitin 2010, godina dhe territori përreth saj iu kaluan Universitetit të Elbasanit, por pa mbështetje të mjaftueshme financiare dhe organizative për ta ruajtur dhe për ta përshtatur për nevojat e universitetit. Pa roje dhe pa mirëmbajtje, godina mbeti e braktisur dhe iu nënshtrua plaçkitjeve të vazhdueshme nga banorët përreth. Në fund, ajo u shkatërrua plotësisht, duke humbur kështu një pjesë të rëndësishme të historisë dhe trashëgimisë kulturore të Elbasanit.

Reflektim mbi trashëgiminë

Humbja e Kazermës së Madhe në Krastë është një tregues i dhimbshëm i mungesës së kujdesit dhe përgjegjësisë kolektive për ruajtjen e trashëgimisë sonë kulturore. Ndërsa kazerma nuk egziston më fizikisht, ajo mbetet një kujtesë e hidhur për pasojat e neglizhencës dhe plaçkitjes, si dhe një mësim për të ardhmen mbi vlerën e ruajtjes së asaj që na lidh me të kaluarën.