Kronikat e Gjeorgjisë

Kronikat e Gjeorgjisë, versioni i Mbretëreshës Mariam.

Kronikat e Gjeorgjisë, versioni i Mbretëreshës Ana.

• Kronikat e Gjeorgjisë janë një koleksion i rëndësishëm i teksteve historike mesjetare gjeorgjiane, i njohur edhe si Kartlis Tskhovreba në gjuhën gjeorgjiane. Ky koleksion përmban shumë informacione të rëndësishme rreth historisë së Gjeorgjisë antike dhe mesjetare, duke përfshirë rajonin e Kartlisë, i cili është një nga zonat themelore të historisë së Gjeorgjisë. Autorët klasikë dhe bizantinë e kanë njohur këtë rajon si Iberia.

Kronikat njihen gjithashtu si Analet Mbretërore Gjeorgjiane, sepse ato ishin në thelb korpusi zyrtar i historisë së Mbretërisë së Gjeorgjisë.

Kronikat

• Kronikat janë një koleksion i teksteve të ndryshme që datojnë nga shekulli i 9-të deri në shekullin e 14-të. Datimi dhe autorësia e tyre, si Leonti Mroveli dhe Juansheriani, kanë qenë temë debatike në botën shkencore. Edhe pse disa studiues në Gjeorgji vazhdojnë të propozojnë një datim të shekullit të 11-të për redaktimin fillestar të këtij korpusi, ekspertët modernë kanë pranuar hipotezën e profesor Cyril Toumanoff se tekstet më të hershme u përpiluan në shekullin e 9-të. Tekstet e fundit u shtuan në shekullin e 14-të. Një version "kanonik" u redaktua nga një komision i veçantë nën udhëheqjen e Mbretit Vakhtang VI i Kartli në fillim të shekullit të 18-të.

• Në shekullin e 11-të, u krijua një korpus i parë i veprave historike në Gjeorgji, duke përfshirë "Historinë e Mbretërve dhe Patriarkëve të Gjeorgjianëve", "Historinë e Mbretit Vakhtang Gorgasali" dhe "Martirizimin e Shën Arkilit". Në shekullin e 12-të, u shtuan dy tekste të tjera: "Kronika e Kartlit", që shkon deri në mbretërimin e Bagrat III, dhe "Historia e Mbretit të Mbretërve David", që fokusohet në mbretërimin e Davidit IV. Këto vepra historike janë thelbësore për të kuptuar historinë e Gjeorgjisë nga kohët më të hershme deri në periudhën e mesjetës.

Dorëshkrime

Dorëshkrimet e vjetra gjeorgjiane të Kartlis Tskhovreba janë relativisht të rralla, me të vjetrën e tyre, të njohur si kodiku Anaseuli ose "Mbretëresha Anna", e cila daton nga periudha 1479-1495. Një variant tjetër i rëndësishëm është kodiku Mariamiseuli ose "Mbretëresha Mariam", i kopjuar në vitet 1633-1645/1646. Megjithatë, dorëshkrimet e mbijetuara gjeorgjiane janë paraprirë nga një version i shkurtuar në armenisht i njohur si "Historia e Gjeorgjianëve" (Patmut'iwn Vrats'), i cili me të gjitha gjasat u krijua në shekullin e 12-të. Dorëshkrimi më i hershëm i kësaj historie të njohur është kopjuar në periudhën e 1279-1311.

Tekstit e Kartlis Tskhovreba i janë bërë përkthime në gjuhë të ndryshme si frëngjisht, rusisht, anglisht dhe gjermanisht. Megjithatë, përkthimet në çdo gjuhë përfshijnë vetëm një pjesë të zgjedhur të këtyre teksteve.

Autenticiteti

Studiuesit modernë, si Ivane Javakhishvili, kanë rritur dyshimet në lidhje me autenticitetin e pjesëve të hershme të "Kronikave Gjeorgjiane" dhe kanë inspektuar me kujdes përmbajtjen e tyre. Për shkak të faktit se faktet historike shpesh përplasen me elementë mitologjikë, është e vështirë të dallosh midis historisë së vërtetë dhe mitologjisë. Megjithatë, analizat kritike të burimeve të ndryshme, përfshirë autorë klasikë dhe studime arkeologjike të fundit, kanë përmirësuar besueshmërinë e shumë pjesëve të "Kronikave". Këto tekste japin dëshmi të rëndësishme për historinë e Gjeorgjisë, Armenisë, Kaukazit, Iranit, Sirisë, Anadollit, Perandorisë Romake, Khazarëve dhe turqve.

Komponentët

English name	Georgian name	Transliteration	Date	Author	Period covered
History of the Kings and Patriarchs of the Georgians	ცხოვრება ქართუელთა მეფეთა და პირველთაგანთა მამათა და ნათესავთა	tskhovreba kartuelta mepeta da pirveltaganta mamata da natesavta	9th or 11th century	Leonti Mroveli (?)	4th century BC – 5th century AD
History and life of King Vakhtang Gorgasali	ცხოვრება და მოქალაქეობა ვახტანგ გორგასლისა	tskhovreba da mokalakeoba vakhtang gorgaslisa	c. 800 or 11th century	Juansher Juansheriani	5th–8th centuries
Martyrdom of Holy and Magnificent Archil	წამება წმიდისა და დიდებულისა არჩილისი	tsameba tsmidisa da didebulisa archilisi	9th or 11th century	Juansheriani or Mroveli	736–786
Chronicle of Kartli	მატიანე ქართლისა	matiane kartlisa	11th century	Anonymous	786–1072
History of the King of Kings David	ცხოვრება მეფეთ მეფისა დავითისი	tskhovreba mepet mepisa davitisi	12th century	Anonymous	1072–1125
History of the Bagratids	ცხოვრება და უწყება ბაგრატონიანთა	tskhovreba da utsqeba bagratonianta	11th century	Sumbat Davitis-Dze	6th century–1031
Histories and Eulogies of the Sovereigns	ისტორიანი და აზმანი შარავანდედთანი	istoriani da azmani sharavandedtani	13th century	Archbishop-Chancellor Theodore of Chqondidi	1156-1212
History of the Five Reigns (also called The Chronicle of Giorgi Lasha)	ლაშა-გიორგის დროინდელი მატიანე	lasha-giorgis droindeli matiane	1223	Historian of George IV	1125-1223
History of the King of Kings Tamar	ცხოვრება მეფეთ მეფისა თამარისი	tskhovreba mepet mepisa tamarisi	1210-1213	Basili, Master of the Court	1184–1210/1213
Chronicle of a Hundred Years	ასწლოვანი მატიანე	astslovani matiane	14th century	Anonymous	1212-1318

Shiko gjithashtu

• Konvertimi i Kartli (kronikë)
• Divani i Mbretërve Abkhazianë