Shko te përmbajtja

Mark Fabius Kuintiliani

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
(Ridrejtuar nga Kuintiliani)

Mark Fab Kuintiliani (Marcus Fabius Quintilianus, 35 - 118) ishte orator dhe mësues i madh i oratorisë, ishte pedagogu më i madh romak dhe ndër pedagogët më të shquar të botës antike. M. F. Kuintiliani është mësimdhënësi i parë me rrogë shteti. [1] Është autor i tekstit prej 12 librash me titull Edukimi i oratorit (Institutio oratoria). Veprat tjera të tij kanë humbur.[2]

Kuintiliani lindi në Kalagurris (sot Calahorra), në krahinën romake të Hispania Tarraconensis (Spanja e sotme). Babai i tij ishte gjithashtu orator dhe mësues, dhe kjo ndikoi në formimin e hershëm të Kuintilianit. Ai erdhi në Romë rreth vitit 50 pas Krishtit, ku studioi dhe më vonë punoi si avokat dhe orator nën mbështetjen e perandorit Vespasian.

Në vitin 68, Kuintiliani filloi të japë mësim publikisht në Romë. Ai u bë i pari mësues që mori pagë zyrtare nga shteti për të dhënë mësime mbi retorikën, një veprim i rëndësishëm që e vendosi atë në qendër të jetës intelektuale të kohës.

Ai ka pasur një ndikim të madh në edukimin e shumë figurave të rëndësishme, përfshirë ndoshta Plinin e Ri dhe Tacitin, edhe pse kjo nuk është e dokumentuar plotësisht.

Pas një karriere të gjatë, Kuintiliani u tërhoq nga jeta publike dhe u përqendrua në shkrimin e veprës së tij kryesore. Vdiq rreth vitit 100 pas Krishtit, ndoshta në Romë.

"Institutio Oratoria"

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Kjo vepër përbëhet nga 12 libra dhe është një trajtesë e plotë mbi edukimin e një oratori, që nga fëmijëria deri në pjekurinë intelektuale. Sipas Kuintilianit, oratori i vërtetë nuk është vetëm një mjeshtër i fjalës, por një njeri i mirë që flet mirë ("vir bonus dicendi peritus"). Kjo pikëpamje e ndërthur moralin me retorikën, duke e vendosur etikën në zemër të arsimit.

Ai trajton jo vetëm teknikat retorike, por edhe edukimin e përgjithshëm, rolin e prindërve, mësuesve dhe metodologjinë e të nxënit. Vepra e tij pati një ndikim të thellë në arsimin perëndimor, sidomos gjatë Rilindjes, kur mendimet e tij u rizbuluan dhe u vlerësuan lart.

Kuintiliani u admirua nga figura të mëdha si Erasmi i Roterdamit dhe Petrarka. Ai shihet si një nga pedagogët dhe teoricienët më të mëdhenj të lashtësisë, dhe mësimet e tij mbi retorikën, edukimin dhe virtytin kanë mbetur të rëndësishme në historinë e mendimit perëndimor.

  • Bonner, Stanley F. Education in Ancient Rome: From the elder Cato to the younger Pliny. London: Methuen & Company, Ltd., 1977.
  • Clarke, M.L. Rhetoric at Rome: A Historical Survey. New York: Routledge, 1996.
  • Dozier, Curtis Andrew. "Poetry, Politics, and Pleasure in Quintilian." Aesthetic Value in Classical Antiquity. 345–363.
  • Fantham, Elaine. Roman Readings: Roman Response to Greek Literature from Plautus to Statius and Quintilian. Beiträge zur Altertumskunde, 277. Berlin; New York: De Gruyter, 2011.
  • Galand, P., F. Hallyn, C. Lévy, W. Verbaal, Quintilien ancien et moderne. Etudes réunies, Turnhout 2010, Brepols Publishers, ISBN 978-2-503-52865-6
  • Kennedy, George Alexander. The Art of Rhetoric in the Roman World 300 B.C.–A.D. 300. Princeton, NJ: Princeton University Press, 1972.
  • Krapinger, Gernot (ed.), [Quintilian] Der Gladiator (Groessere Deklamationen, 9). Collana Scientifica, 18. Cassino: Universita\ degli Studi di Cassino, 2007.
  • Laing, Gordon J. Quintilian, the Schoolmaster. The Classical Journal 15.9 (1920): 515–34.
  • Leitch, Vincent B., Ed. The Norton Anthology of Theory and Criticism. New York: W.W. Norton & Company, Inc., 2001.
  • Morgan, Teresa. Literate Education in the Hellenistic and Roman Worlds. Cambridge, UK: Cambridge University Press, 1998.
  • Murray, Oswyn, John Boardman, and Jasper Griffin, Eds. The Oxford History of the Roman World. New York: Oxford University Press, 1991.
  • Quintilian. Quintilian's Institutes of Oratory; Or, Education of an Orator. J. S. Watson. London: G. Bell and Sons, 1856. Print.
  • Winterbottom, Michael. Problems in Quintilian. London: University of London, Institute of Classical Studies, 1970.
  • Zinsmaier, Thomas (ed.), [Quintilian] Die Hände der blinden Mutter (Größere Deklamationen, 6). Collana Scientifica 24. Cassino: Edizioni Università di Cassino, 2009.
  1. ↑ Enciclopedia on line. "Quintiliano, Marco Fabio". Treccani Enciclopedia Italiana (në italisht). Istituto della Enciclopedia Italiana fondata da Giovanni Treccani S.p.A. Marrë më 12 prill 2022. Quintiliano fu il primo retore stipendiato dallo Stato, un altissimo onore cui si aggiunse in seguito il conferimento della dignità consolare.
  2. ↑ Quintilianus, Marcus Fabius (1920) [c. 95]. Institutio Oratoria. Loeb Classical Library (në anglisht). Përkthyer nga H.E. Butler. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.

Lidhje të jashtme

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Mark_Fabius_Kuintiliani&oldid=2867858"