Liri
Liri, apo lini në gegërisht (linum në latinisht), është një gjini bimësh prej afërsisht 200 speciesh[1][2] në familjen bimore linaceae. Ato janë vendase në klimat mesatare dhe subtropikale të botës. Gjinia përfshin linum usitatissimum, që përdoret për të prodhuar veshje të linjta dhe vajë farash liri.
Lulet e shumicës se specieve janë blu ose të verdha, rrallë të kuqe, të bardha ose rozë dhe disa prej tyre janë heterostile. Mesatarisht çdo boçe zhvillon 6 deri në 10 fara. Speciet e linit përdoren si ushqim bimor nga larvat e disa speciesh lepidopterësh duke përfshirë molën e lakramesë, molën e arrës, molën e karakterit të mëndafshtë hebreje dhe coleophora striolatella, që ushqehen përjashtimisht me linum narbonense. Mjaft lire kultivohen në kopshte zbukuruese, duke përfshirë speciet me lule blu të lirit blu (linum narbonense), liri blu i luisit (linum lewisii) dhe lirin e përheshëm blu (linum perenne), lirin me lule të kuqe linum grandiflorum, dhe lirin e artë me lule të verdha (linum flavum). Në Euro-azi, që nga koha e Perandorisë Romake gjinia e lirit është kultivuar jo vetëm për fibrat e tij bimore, por edhe për farat dhe gjethet e tij të buta në kulinari.[3]
Specie të zgjedhura
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Linum africanum
- Linum alatum
- Linum alpinum
- Linum arboreum
- Linum arenicola
- Linum aristatum
- Linum australe
- Linum austiacum
- Linum berlandieri
- Linum bienne
- Linum campanulatum
- Linum cariense
- Linum carteri
- Linum catharticum
- Linum compactum
- Linum cratericola
- Linum dolomiticum
- Linum elongatum
- Linum flavum
- Linum floridanum
- Linum grandiflorum
- Linum hirsutum
- Linum hudsonioides
- Linum imbricatum
- Linum intercursum
- Linum kingii
- Linum leoni
- Linum lewisii
- Linum lundellii
- Linum macrocarpum
- Linum marginale
- Linum medium
- Linum monogynum
- Linum narbonense
- Linum neomexicanum
- Linum perenne
- Linum pratense
- Linum puberulum
- Linum pubescens
- Linum rigidum
- Linum rupestre
- Linum schiedeanum
- Linum strictum
- Linum subteres
- Linum suffruticosum
- Linum sulcatum
- Linum tenuifolium
- Linum trigynum
- Linum ucranicum
- Linum usitatissimum
- Linum vernal
- Linum virginianum
- Linum westii
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Linum. The Jepson Manual.
- ^ O. V. Muravenko (2010). e të tj. "Karyogenomics of species of the genus Linum L." Russian Journal of Genetics (në anglisht). 46 (10): 1182–85.
- ^ Talmudi Babilonas (Baba Bathra 92a, Rashi, s.v. ולא צמחו; Nedarim 49a), Mishnah (Peah 6:4), Tosefta (Ma'aser Rishon 3:8)
Lidhje të jashtme
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- IPNI Query
- Linum lepagei type sheet from Louis-Marie Herbarium (Laval University).
- The Flax Council of Canada