Mark Twain

Mark Twain
U lind më	Samuel Langhorne Clemens 30 nëntor 1835 Florida, Missouri, SHBA
Vdiq më	21 prill 1910 Redding, Connecticut SHBA
Vendi i prehjes	Woodlawn Cemetery, Elmira, New York, SHBA
Emri i letrave	Mark Twain, Josh, Thomas Jefferson Snodgrass
Occupation	Shkrimtar humorist sipërmarrës botues ligjërues
Bashkëshortja/et	Olivia Langdon (m. 1870; vdiq më 1904)
Fëmijët	4, përfshirë Susy, Clara, dhe Jean
Prindërit	John Marshall Clemens (baba)
Të afërmit	Orion Clemens (vëlla)
Firma

Mark Twain (1909)

Samuel Langhorne Clemens (30 nëntor 1835 - 21 prill 1910) njihet me emrin Mark Tuein(Twain), ishte një autor dhe humorist amerikan. Ai shquhet për novelat e tij, The Adventures of Tom Sawyer (Aventurat e Tom Sojerit, 1876), si dhe për (Adventures of Huckleberry Finn) (Aventurat e Hakëllberri Finit), e cila me vone njihej si “Great American Novel” (Novela e famshme Amerikane). Twain u rrit në Hannibal, Missouri, ku shkroi Huckleberry Finn dhe Tom Sawyer, te cilat i shkroi me makine shtypi. Ai gjithashtu punoi si daktilograf, duke kontribuar kështu në gazetën e vëllait te vjetër Orionit. Derisa ai punoi si daktilograf dhe reporter ai shkroi storien humoristike “The Celebrated Jumping Frog of Calaveras Country”, e cila u be aq e popullarizuar saqë e tërheqi vëmendjen e publikut mbarkombetar. Ai arriti sukses mjafte te madh si një shkrimtar dhe spiker. Mençuria dhe satira e tij ishin te vlerësuara prej shume kritikeve dhe letrareve, dhe ai ishte shok me presidente, artiste, industrialiste te ndryshëm si dhe me Mbretërinë Evropiane. Gjendja e tij financiare ishte e dobët, megjithëse ai fitoi mjaft para nga shkrimet dhe ligjëratat e tij. Ai ishte i njohur si humoristi me i famshëm amerikan i moshës se tij, dhe William Faulkner e quajti Twain “babai i literaturës amerikane”.

Jeta e hershme

Mark Twain lindi në Florida, Missouri, me 30 nëntor, 1834 Ai ishte i biri i Janë, një shtetas i Kentucky dhe John Marchal Clemens nga Virginia. Prindërit e tij u takuan kur babai i tij u shpërngul në Missouri dhe u martuan disa vite me vone, me 1823. Ai ishte femija i gjashte nga 7 fëmijët që ishin gjithsej, prej te cilëve vetëm 3 mbijetuan. Vëllau i tij Orion (1825-1897), Henry dhe Pamela (1827-1904) vdiqën në një shpërthim në anije. Motra e tij e quajtur Margaret (1833-1836) vdiq kur ishte 3 vjeç, dhe vëllai i tij Benjamin (1832-1842) që vdiq 6 vite me vone. Kur Twain ishte 4 vjeç, familja e tij u shpërngul për në Hanibbal, Missouri, një port detar në qytetin e Missisipit, i cili ishte një inspirim për shkrimin e librit “The Adventures of Tom Sawyer and Adventures of Huckleberry Finn”. Kur Twain ishte 11 vjeç, me 1847, i vdiq babai nga pneumonia. Një vit me vone ai u be daktilograf. Në vitin 1851 ai filloi te punonte si daktilograf dhe kontribuoi në artikujt dhe skeçet humoristike për gazetën Hannibal, një gazete që posedohej nga vëllau i tij. Kur ishte 18 vjeçar, ai e leshoi Hannibalin dhe punoi si shtypes në New York City, Philadelphia, St. Luis, Cincinnati. Ai iu bashkëngjit Bashkimit Ndërkombëtar Tiografik te posaformuar, bashkimit te shtypësve dhe gjate mbrëmjeve u edukua në bibliotekat publike, duke gjetur kështu informata me te gjera sesa në shkollën tradicionale.

Dashuria për shkencën dhe teknologjinë

Twain ka qene i fascinuar pas shkencës dhe hetimeve shkencore. Ai pati një shoqëri te afërt dhe te gjate me Nikola Tesla. Ata kalonin shumë kohe sebashku në laboratorin e Tesles. Ai zotëroi 3 zbulime duke përfshire një përmirësim në rregullimin rripave (shiritave) për ndarjen e rrogave (për te zëvendësuar rripat llastik) Libri i tij A Connecticut Yankee in King Arthur's Court karakterizon një udhëtues te kohës nga Amerika bashkohore duke përdorur dijen e tij për shkencën për te prezantuar teknologjinë moderne Arturianit te Anglisë. Ky lloj i linjës se storieve me vone do te kthehej në një karakteristike te përbashkët te fanta-shkencës nen-zhanër, historisë alternative. Në vitin 1909 Tomas Edisoni vizitoi Twain në shtëpinë e tij në Redding, Connecticut, dhe e filmoi atë. Një pjesë e filmit u përdor në “Prince and the Pauper“ (1909), i cili ishte një film i shkurte.

Jeta e mëvonshme dhe vdekja

Twain kaloi në një periudhe te depresionit te thelle, e cila filloi me 1896 kur vajza e tij Susy vdiq nga Meningjit. Vdekja e Olivias me 1904 dhe e Janë me 1909 e thelluan errësirën e tij. Me 20 maj te vitit 1909 miku i tij i ngushte Henry Rogers vdiq papritmas. Në vitin 1906, Twain filloi autobiografinë e tij në North Amerikan Review. Në prill Twain dëgjoi që mikesha e tij Ina Coolbrith humbi te gjitha pronen e saj në San Francisko nga tërmeti. Twain e formoi në vitin 1906 një klub për vajzat që ai i shihte si mbesat zëvendësuese, the Angle Fish dhe Aquarium Club. Shumica e anëtareve ishin te moshës 10-16vjet. Twain shkëmbente letra me vajzat e klubit “Angel Fish” dhe i ftonte ato në koncerte dhe teatre si dhe për te luajtur lojëra. Universiteti i Oksfordit e nderoi Twain me një doktorate nderi për shkrimet e tij, me 1907. Në vitin 1909 është cituar për thënien e tij : ”Unë erdha në ketë bote me Halley’s Comet me 1835. Kjo do te vije prape vitin tjetër dhe un pres që te shkoj me te. Do te ishte zhgënjimi me i madh i jetës sime në rast se unë nuk shkoj me Halley’s Comet. Almighty ka thëne, padyshim : “Tani këtu janë këto dy kapriqe te pa numërueshme ; ato kane ardhur sebashku dhe duhet te shkojnë sebashku.” Parashikimet e tij ishin te sakta- Twain vdiq nga një sulm në zeme me 21 prill 1910 në Redding Connecticut, një dite pas qasjes me te afërt te kometës në Toke. Kur presidenti William Howard Taft dëgjoi për vdekjen e Twain tha: “ Mark Twain dhuroi kënaqësi-gëzim te vërtet intelektual për miliona njerëz, dhe puna e tij do te vazhdoj te dhuroje kënaqësi për miliona njerëz që do te vijnë... Humori ishte Amerikan, por ai ishte njësoj i vlerësuar nga njerëzit e Anglisë dhe njerëzit e vendeve tjera si dhe njerëzit e vendit te tij. Ai ka dhuruar një pjesë te pavdekshme te literaturës Amerikane“. Funerali i Twain ishte në “Old Brick”, Press Byterian në kishën e New Yorkut. Ai u varos me familjes e tij në varrezat Woodlawn në Elmira-New York.

Vepra

E gjithë vepra e Mark Twain inspirohet nga ngjarje dhe vende ku jetoi apo vizitoi, ndaj konsiderohen si autobiografike. Vepra e tij ndahet përgjithësisht : Përshtypjet e udhëtimit ; Kujtimet e fëmijërisë dhe rinise se hershme Narracionet satirike te ambientuara në Mesjete dhe Rilindje. Mark Twain, në maksimumin e famës se tij, ishte një celibritet në Amerike, për kohen e tij.

Veprat :

• The Celebrated Jumping Frog of Calaveras County, 1867, novele
• Innocents Abroad, 1869, novele udhëtimi
• Roughing It, 1872, udhëtim nga Mississipi në Las Vegas
• The Gilded Age: A Tale of Today, 1873, novele
• The Adventures of Tom Sawyer, 1876, novele
• A Tramp Abroad, 1880, kujtime udhëtimi
• |1601: Conversation, as it was by the Social Fireside, in the Time of the Tudors, 1880, novele
• The Prince and the Pauper, 1881, novele
• Life on the Mississippi, 1883, tregim autobiografik
• The Adventures of Huckleberry Finn, 1884, novele
• Tom Sojeri detective, 1894, novelë
• Pudd'n'head Wilson (Wilson lo Zuccone), 1894, novele
• Tom Sawyer Detective, 1896, novele
• A Connecticut Yankee in King Arthur's Court, 1889, novele
• Following the Equator, 1897, tregime udhëtimi
• The Man That Corrupted Hadleyburg, 1900, novele
• King Leopold's Soliloquy, 1905, satire politike
• The War Prayer, 1905, novele * The Eva-s diary, 1906, novele
• The $30,000 Bequest and Other Stories, 1906, novele
• What Is Man ?, 1906
• A Horse's Tale, 1907
• Captain Stormfield's Visit to Heaven, 1909, tregim i gjate
• Letters from the Earth, 1909, novele e botuar pas vdekjes
• The Mysterious Stranger, 1916, novele e botuar pas vdekjes

Lidhje të jashtme

• Mark Twain Museum at the Territorial Enterprise - Mark Twain Museum, Territorial Enterprise Building, Virginia City, Nevada Web site
• Mark Twain House Museum Web site
• Autobiography of Mark Twain, Volume 1, 2010 - Free Online - Mark Twain Project Online
• Autobiography of Mark Twain, Volume 2, 2013 - Free Online - Mark Twain Project Online
• 38 Facsimile copies of 1st editions
• Public domain audiobooks from LibriVox
• Mark Twain's letters ed. by Albert Bigelow Paine (2 vol 1917) vol 2 online
• Mark Twain Library, University of California Press. This series re-prints texts from the Papers and Works for students and the general reader.
• The Works of Mark Twain, University of California Press. This series prints authoritative critical editions of Mark Twain's published works.
• Mark Twain Papers, University of California Press. This series publishes Mark Twain's private papers – his letters, notebooks, unpublished literary works, and autobiography.
• Jumping Frogs: Undiscovered, Rediscovered, and Celebrated Writings of Mark Twain, University of California Press. The Jumping Frogs series of books brings neglected Mark Twain treasures—stories, tall tales, novels, travelogues, plays, imaginative journalism, speeches, sketches, satires, burlesques, and much more—to readers.
• A True Story, Repeated Word for Word As I Heard It from The Atlantic Monthly. Nov. 1874: 591–594. Boston: Atlantic Monthly Co.
• The Mark Twain Papers and Project of the Bancroft Library, University of California Berkeley. Home to the largest archive of Mark Twain's papers and the editors of a critical edition of all of his writings.
• Mark Twain Room at Buffalo & Erie County Public Library, which houses the manuscript of Huckleberry Finn
• Full text of the biography Mark Twain Arkivuar 11 tetor 2004 tek Wayback Machine by Archibald Henderson
• Obituary in San Francisco Call
• Mark Twain's Mississippi at Northern Illinois University Libraries
• Mark Twain at C-SPAN's American Writers: A Journey Through History
• Literary Pilgrimages – Mark Twain sites
• PBS Twain Interactive Scrapbook and San Francisco Chronicle article documenting that Clemens did not say "The coldest winter I ever spent was summer in San Francisco".
• The Fountain Pens used by Mark Twain
• Images of First Appearances of Mark Twain Works
• article and rare pictures of Mark Twain and photographer Napoleon Sarony
• Google map with placemarks for places in America associated with Twain
• Mark Twain Original Manuscripts from 1862–1909 Arkivuar 15 qershor 2013 tek Wayback Machine Shapell Manuscript Foundation