Martesa në Kishën Ortodokse Lindore
 | Kjo faqe është e palidhur nga faqe të tjera. |
Martesa është një nga misteret e shenjta të Kishës Ortodokse [1] në të cilën një burrë e një grua vijnë dhe bashkohen solemnisht përpara Krishtit, priftit dhe komunitetit. Bashkimi i tyre bashkëshortor bekohet nga Krishti nëpërmjet Kishës. Hiri i Perëndisë u jepet për të jetuar së bashku në dashurinë e Tij, duke plotësuar dhe duke përsosur në mënyrë reciproke njeri-tjetrin, si një trup dhe shpirt[2].
Martesa është e shenjtë. Një i krishterë i devotshëm nuk mund ta përjashtojë Krishtin nga një pjesë kaq e rëndësishme e jetës, siç është martesa, “Nëse Zoti nuk e ndërton shtëpinë, më kot mundohen ata që ndërtojnë”.
Martesa në Kishën Ortodokse nuk është thjesht një marrëveshje midis një burri dhe një gruaje për të jetuar bashkë, as kryhet nga çifti vetë me klerikun dhe komunitetin si dëshmitarë. Bashkimi i tyre -bazuar në vullnetin e lirë- bëhet një Mister, sepse ata bashkohen si të krishterë ortodoksë, të cilët janë anëtarë të Komunitetit Falënderues drejt Zotit (=Kishës), duke marrë së bashku Hirin e Perëndisë, për bashkimin e tyre me anë të pjesëmarrjes së tërë Kishës në personin e episkopit apo priftit dhe në praninë e popullit të Perëndisë.
Martesa në Kishën Ortodokse nuk kryhet në periudhën e Kreshmëve: të Krishtlindjes 15 nëntor-24 dhjetor, të Pashkës së Madhe, të Apostujve Petro dhe Pavël pas së Dielës së Gjithë Shenjtorëve- 29 qershor, të Fjetjes së Tërëshenjtës Mëria 1-14 gusht, dhe në datat 14 shtator (Lartësimi i Kryqit të Nderuar) , 5 janar (Vigjilja e Theofanisë) dhe 29 gusht (Prerja e kokës së shën Joan Pagëzorit).[3]
Ceremonia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Martesa ortodokse është mjaft e pasur me traditën biblike dhe e mbushur plot me simbolizma. Ajo përbëhet nga dy shërbesa, atë të fejesës dhe atë të kurorëzimit; në to spikasin disa veprime që kanë kuptim dhe rëndësi të veçantë.
Kumbarët
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Kumbarët luajnë një rol të rëndësishëm në martesën ortodokse. Gjatë ceremonisë, ata bëjnë këmbimin e unazave në gishtërinjtë e dhëndërit dhe të nuses, të kurorave në kokat e tyre dhe vijnë rreth tryezës së martesës me çiftin gjatë procesionit të gëzueshëm.
Si dëshmitarë të krishterë ortodoksë të martesës, ata do të luten për të sapomartuarit dhe do të ndihmojnë në fuqizimin e martesës dhe në ushqimin shpirtëror të tyre për të gjithë jetën.
Unazat
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]E djathta e shërbëtorëve të tu do të bekohet me fjalën tënde të fortë dhe me krahun tënd të lartë. Ti pra dhe tani, o Zot, beko dhe këtë vënie të unazave me bekimin qiellor dhe engjëll Zoti le t’u shkojë përpara tërë ditët e jetës së tyre. [4]
Unazat janë simbol i fejesës që nga kohët e lashtësisë. Në fillim të shërbesës së fejesës unazat bekohen nga prifti dhe me to bën shenjën e kryqit mbi çiftin dhe thotë: “Fejohet shërbëtori i Perëndisë (emri)… me shërbëtoren e Perëndisë (emri)… në emër të Atit, të Birit dhe të Shpirtit të Shenjtë” dhe i vendos unazat çiftit. Pastaj kumbari ua këmben unazat 3 herë, duke marrë unazën e nuses dhe duke e vendosur në gishtin e dhëndrit dhe anasjelltas.
Këmbimi do të thotë se në jetën martesore dobësia e njërit do të kompensohet nga fuqia e tjetrit, papërsosmëria e njërit nga përsosmëria e tjetrit. Nga vetvetja, të porsafejuarit nuk janë të plotë, së bashku ata do të plotësohen. Kështu këmbimi i unazave tregon që bashkërisht do të plotësojnë vazhdimisht njeri-tjetrin. Secili do të pasurohet nga ky bashkim.
Qirinjtë – Lambadhat
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Dy qirinjtë e ndezur gjatë shërbesës së Fejesës simbolizojnë besimin e çiftit në Jisu Krishtin, i cili tha: “Unë jam drita e botës. Kush vjen pas meje nuk do të ecë në errësirë, por do të ketë dritën e jetës”(Joani 8: 12).
Ato simbolizojnë gatishmërinë shpirtërore të çiftit për të pritur Krishtin, i cili i bekon ata nëpërmjet këtij misteri. Qirinjtë janë si llambat e pesë virgjëreshave të mençura të Ungjillit, të cilat, ngaqë kishin mjaft vaj, mundën ta pritnin Dhëndrin.
Bashkimi i duarve të djathta
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Bashkoji në një mendje. Kurorëzoji me një trup[5].
Me këtë lutje bashkohen dora e djathtë e nuses dhe e dhëndrit. Duart mbahen të bashkuara gjatë gjithë shërbesës për të simbolizuar “bërjen një” të çiftit.
Kurorëzimi
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]U vure mbi krye të tyre kurorë prej gurësh të çmuar[6]. Të kërkuan jetë dhe u dhe gjatësi ditësh [7]. Do t’i bësh përherë më të bekuar dhe do t’i ngazëllosh me gëzimin e pranisë tënde.
Shërbesa e Kurorëzimit është pika kulmore e misterit të Martesës. Prifti pasi bekon kurorat mbi Ungjill, i drejtohet çiftit me to dhe duke u bërë shenjën e kryqit thotë: “Kurorëzohet shërbëtori i Perëndisë (emri)... me shërbëtoren e Perëndisë (emri)... në emrin e Atit, Birit dhe të Shpirtit të Shenjtë. Amin”[8]. Pastaj i vendos kurorat mbi kokë dhe kumbari (kumbara) këmben kurorat. Në atë moment çifti bëhet burrë dhe grua.
Kurorat janë shenja të lavdisë dhe nderimit me të cilat Perëndia kurorëzon çiftin gjatë misterit. Dhëndëri dhe nusja kurorëzohen si mbreti dhe mbretëresha e mbretërisë së tyre të vogël, shtëpisë, në të cilën ata do të mbretërojnë me dituri, drejtësi, integritet dhe dashuri.
Kurorat përdoren në ceremoninë e martesës ortodokse si referim për kurorat e martirizimit, meqenëse kurorëzohet pastërtia e tyre trupore e shpirtërore prej çdo mëkati dhe se martesa e vërtetë përfshin sakrifica të pallogaritshme nga të dy palët. Në procesion këndohet një tropar për martirët e shenjtë, ku përmendet kurorëzimi i tyre.
Leximet
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Kurorëzimi pasohet nga leximi i Apostullit dhe Ungjillit. Këto lexime janë për të sapomartuarit udhëzimet e para të Kishës për jetën bashkëshortore që sapo filluan.
Leximi i një fragmenti nga letra e apostull Pavlit drejtuar Efesianëve kap. 5 v. 20-33: “Falënderoni përherë e për të gjitha Perëndinë...binduni njeri-tjetrit me frikë Perëndie...”[9]. Leximi i një fragmenti nga Ungjilli sipas Joanit kap.2 v.1-11 përshkruan martesën në Kana të Galilesë ku Krishti bëri mrekullinë e tij të parë, duke kthyer ujin në verë, e cila edhe iu dha dasmorëve [10].
Kupa e përbashkët
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Kupë shpëtimi do të marr dhe emrin e Zotit do të thërres (Psalmi 116: 13)[11].
Më pas çiftit i jepet verë, duke u kujtuar kështu se Krishti është i pranishëm mes tyre në ato çaste dhe se Ai do të jetë mes tyre për aq kohë sa janë në kungim me Të.
Kjo është “kupa e përbashkët” e jetës që shënon ndarjen reciproke të gëzimit dhe hidhërimit me njeri-tjetrin, shenjë dhe model i jetës në harmoni. Pirja e verës nga kupa e përbashkët tregon faktin se çifti që nga ai çast e tutje do të përjetojnë së bashku gjithçka në jetë, gëzimet dhe hidhërimet, dhe se ata “do të mbajnë barrët e njeri-tjetrit”.
Kupa e përbashkët është gjurmë nga Kungimi. Në Kishën e hershme çifti e merrte kungatën pikërisht në këtë çast. Kungata ishte vula e martesës.
Ardhja rreth tryezës së martesës
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Pastaj prifti drejton dhëndrin dhe nusen, të pasuar nga kumbari (kumbara), në një procesion rreth e rrotull tryezës ku janë vendosur Ungjilli që përmban fjalën e Perëndisë dhe Kryqi që është simbol i shpëtimit tonë me anë të Jisuit.
Burri dhe gruaja po bëjnë hapat e para si çift i martuar dhe Kisha, në personin e priftit, i drejton në udhën që duhet të ecin. Procesioni është rruga e jetës së krishterë, është një orbitë e përsosur rreth qendrës së jetës, Jisu Krishtit, Zotit tonë.
Gjatë ecjes ceremoniale rreth tryezës këndohet një himn për martirët e shenjtë, duke i kujtuar kështu të porsamartuarve për dashurinë dhe sakrificat që duhet të kenë dhe të bëjnë për njeri-tjetrin.
Bekimi
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Bekoji dhe këta shërbëtorët e tu, që me kujdesin tënd u bashkuan me martesë. Beko hyrjet dhe daljet e tyre dhe mbushua jetën me të mira[12].
Pastaj prifti e bekon dhëndrin duke thënë: “Madhërohu o dhëndër si Abrahami, bekohu si Isaku dhe shumohu si Jakobi, duke ecur në paqe edhe duke zbatuar me drejtësi porositë e Perëndisë” dhe nusen “Dhe ti o nuse, madhërohu si Sara, ngazëllohu si Rebeka dhe shumohu si Rakela, e gëzuar me burrin tënd, duke ruajtur kushtet e ligjit se ashtu denjoi Perëndia”.
I tregon kështu çiftit se martesa bekohet nga Perëndia, i cili është i vetmi që jep hir, paqe e shëndet dhe është Perëndia që gjatë historisë njerëzore, ka madhëruar, bekuar dhe shenjtëruar martesën.
Kujto, o Zot Perëndia ynë, dhe prindërit që i rritën, se uratat e prindërve forcojnë themelet e shtëpive. Kujto, o Zot Perëndia ynë, shërbëtorët e tu, dhëndurët dhe nuset, që janë bashkuar me këtë gëzim. Dhuroji edhe atyre që janë këtu gjithçka që të kërkojnë, për shpëtimin e tyre.
Besimtarët pjesëmarrës në këtë ceremoni martese ortodokse, si dëshmitarë të kurorëzimit të çiftit, mund të ndihmojnë me përkushtim shpirtëror, duke i shtuar edhe lutjet e tyre për mirëqenien e të sapokurorëzuarve në shtëpinë e besimit.
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Protopresviter Thomas Hopko, Besimi Orthodhoks, Vëllimi II - Adhurimi (Orthodox Faith), Botim i Kishës Ortodokse Autoqefale të Shqipërisë, Tiranë, 2011, ISBN: 83-906958-3-9
- Ιωάννης Φουντούλης, Λειτουργική Α' - Εισαγωγή στη Θεία Λατρεία, Εκδ. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη, 1997.
- Besimi Orthodhoks, Kosherja Orthodhokse, Selanik, 1997.
- Orthodoxalbania.org
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Protopresviter Thomas, Hopko (2011). Besimi Orthodhoks, Vëllimi II - Adhurimi (në anglisht). Tiranë: Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisë. fq. 38. ISBN 83-906958-3-9.
- ^ Protopreviter Thomas, Hopko (2011). Besimi Orthodhoks, Vëllimi II - Doktrina (në anglisht). Tiranë: Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisë. fq. 59. ISBN 83-906958-3-9.
- ^ "Kalendari Orthodhoks 2019".
- ^ Uratore e Vogël. Tiranë: Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisë. 2019. fq. 133. ISBN 978-9928-266-10-1.
- ^ Uratore e Vogël, Fejesa dhe Kurorëzimi, bot. Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisë, Ngjallja, Tiranë 2019, fq 143.
- ^ Uratore e Vogël, Fejesa dhe Kurorëzimi, bot. Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisë, Ngjallja, Tiranë 2004, fq. 134
- ^ Uratore e Vogël, Fejesa dhe Kurorëzimi, bot. Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisë, Ngjallja, Tiranë 2019, fq 144.
- ^ Uratore e Vogël, Fejesa dhe Kurorëzimi, bot. Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisë, Ngjallja, Tiranë 2019, fq. 144.
- ^ Uratore e Vogël, Fejesa dhe Kurorëzimi, bot. Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisë, Ngjallja, Tiranë 2019, fq 145.
- ^ Uratore e Vogël, Fejesa dhe Kurorëzimi, bot. Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisë, Ngjallja, Tiranë 2004, fq. 137.
- ^ Uratore e Vogël, Fejesa dhe Kurorëzimi, bot. Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisë, Ngjallja, Tiranë 2019, fq. 150.
- ^ Uratore e Vogël, Fejesa dhe Kurorëzimi, bot. Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipërisë, Ngjallja, Tiranë 2019, fq 152.