Mehmet Isai
Mehmet Isai (Mehmet Sedefqari) ishte nxënës i Arkitekt Mimar Sinanit. Taxh Mahalli një ndër shtatë mrekullitë e botës është vepër e usta Mehmet Isait sipas Librit "16 Shekuj" të Ramadan Sokolit. Po ashtu dhe e realizuar në bashkpunim me ndihmësin e tij, usta Ahmetin, te dy nga fshatrat e krahinës malore të Oparit në Korçë. Mehmeti nga fisi Dango nga Shkozanji e Ahmeti nga Marjani Lavdari. Dime se Oparaket kane qene mjeshtra te vertete ndertimi, te njohur ne gjithe treven e Perandorise Osmane. Gruaja e perandorit te Indise quhej Murntaze i Mahai, qe ne nje dialekt Indian do te thote "krenaria e pallatit", Ajo lindi shume femije dhe vdiq gjate lindjes te femijes le 16-te, Perandori Xhahani u hidherua shume per humbien e gruas se tij te dashur. Prandaj u mendua dhe vendosi qe kujtimin saj ta bente te pavdekshem. Per kete qellim vendosi te ndertoje Taxh Mahalin, nje permendore ite tille qe te mos e kishte shoqen e vet ne asnje vend tjeter te botes, pervecse ne qytetin e tij Agra. Ketu e ka zanafillen ndertimi i kesaj vepre Melviet Musai - Taxh Mahali - qyteti Agra - India te madhe qe kon siderohet edhe sot si nje mrekulli e ndertuar nga mendja dhe dora e njeriut. Nga viti 1631 deri ne vitin 1653 ( per 22 vjet rresht), punuan per ndertimin e saj 20,000 mjeshtra, artizane e punetore te thjeshte nga shume vende te botes, indiane, arabe, turq, persiane, egjyptiane etj. Tempulli u ngrit madheshtor dhe sot te mahnit me bukurine e çtij.
Historia e ndërtimit
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Mbasi mbaroi Taxh Mahalin, me ngjyren e bardhe, perandori Shah Xhabani kishte vendosur qe ne bregun e kundert te lumit Jumnas, ne qytetin Agras, le ndertonte nje monument tjeter te ngjashern me te, ne ngjyre te zeze, per te theksuar akoma me shume kontrastin ndermjet tyre. Dy ura, nje e harclhe dhe nje e zeze, do te lidhnin dy brigjet e lumit dhe te dy tem-pujt. For ngjarjet qe ndodhen me vone nuk e lejuan ta real-izonte endrren e tij. Ai u hoq nga froni perandorak dhe u burgos prej te birit. Keshtu qe, ky ndertim mbeti si projekt enderimtar e legjendar. Taxh Mahali është një cudi e krijimit te mendjes njerezore. Talenti dhe aftesia profesionale e bejne ndertuesin e saj te renditet sot, nder krijuesit dhe arkitektet gjeniale, me te shquar, te se kaluares. Po kush eshte ndertuesi i ketij tempulli te mrekullueshem ? Nga ishte dhe ku kishte lindur ai ? Per ndertirnin e saj u paraqiten shume projekte, ndermjet te cilave ishti edhe ai i nje shqiptari, i cili doli me i perkryeri. Ishte veper e usta Mehmet Isait dhe ndihmesit te tij, usta Ahmetit, te dy nga fshatrat e Oparit. Mehmeti nga fisi Dango nga Shkozanji e Ahmeti nga Marjani i Lavdarit. Dime se Oparaket kane qene mjeshtra te vertete ndertimi, te njohur ne gjithe treven e Perandorise Osmane. Mehmet Isai u largua i ri nga fshati dhe shkoi ne Stamboll ku e mesoi i perkrahur nga i famshmi arkitekt Mimar Sinani. Nga Stambolli, ku ishte bere i njohur me veprat e tij, ai shkon ne Agra te Indise per te marre pjese ne konkursin nderkornbetar per ndertirnin e Taxh Mahalit, te cilin e fiton dhe nderton tempullin madheshtor. Por cili e'shte fundi i Mehmet Isait dhe ndihmesit te tij Ahmetit ? Mbas perfundimit te vepres Shahu Xhahani, nje sadist i vertete e therret Mehmetin dhe kryemjeshtrat e tjere ne pallat dhe e pyet arkitektin shqiptar e shoket e tij : - A mund te ndertosh ti e shoket e tu nje veper te ngjashme me Taxh Mahalin ? - Po madheri, - ia kthehu Mehmeti - bile me te mire se ajo ! Mbas kesaj, Shahu jep urdher qe gjithe mjeshtrave qe ki j shin punuar per projektimin dhe ndertimin e kesaj vepre madhore tu priteshin duart. Ndersa usta Mehmetin dhe Ahmetin, ashtu me duar te prera i burgosi, dhe vdiqen mbas disa vjetesh burgimi (1662) . Shperblim perbindeshi per kete mjeshter gjenial e te madh. Taxh Mahali u ndertua 2 km larg qytetit Agra ne breg te lumit Jumna. Ne te kater faqet e nderteses jane ndertuar fasada te ngjashme me njera - tjetren, dhe ne secilen prej tyre jane vendosur minare prej mermeri te bardhe. Anës faltores jane ndertuar dy godina shume te bukura. Te bie ne sy lulishtja e bukur me basena dhe shatervane ndertuar nga bahçevan Nuhiu. Lartesia e tempullit eshte 74 metra, ndersa gjeresia ne reliev 57 metra.(c)korcavizion) Kubeja qendrore, e cila rrethohet me kube me te vogla, eshte vendosur ne menyre te persosur e te vegante, me akustike te kthines, ne te cilen jane vendosur arkivolet e dy bashkeshorteve, ku cdo tingull e Qdo ze kumbon per disa sekonda pa nderprerje ne te gjithe hapesiren perreth. Mjeshtri yne. ne ndertimin e Taxh Mahalit, ka ditur me zgjuaresi e gjenialitet te gershetoje fantazine me mundesine reale te ndertimit. Nga larg tempulli duket madheshtor, veanerisht mbasdite kur mermeri mbas vape's leshon disa nu-anca me ngjyre trendafili ( roze ) dhe ne netet me hene kur pamja e tij eshte vertet fantastike dhe te mahnit me bukurine e saj. Taxh Mahali duket ne horizont, prej disa kilometra larg.