Neurotoksina
Neurotoksinat janë toksina që janë shkatërruese për indin nervor (duke shkaktuar neurotoksicitet).[1] Neurotoksinat janë një klasë e gjerë e fyerjeve neurologjike kimike ekzogjene që mund të ndikojnë negativisht në funksionin si në indin nervor në zhvillim ashtu edhe në atë të pjekur.[2] Termi mund të përdoret gjithashtu për të klasifikuar komponimet endogjene, të cilat, kur kontaktohen në mënyrë jonormale, mund të rezultojnë toksike neurologjike. Megjithëse neurotoksinat shpesh janë shkatërruese neurologjike, aftësia e tyre për të synuar në mënyrë specifike komponentët nervorë është e rëndësishme në studimin e sistemeve nervore.[3] Shembuj të zakonshëm të neurotoksinave përfshijnë plumbin, etanolin (alkoolin e pirjes), glutamatin, oksidin nitrik, toksina botulinum (p.sh. Botox), toksina e tetanozit dhe tetrodotoksina. Disa substanca si oksidi nitrik dhe glutamati janë në fakt thelbësore për funksionimin e duhur të trupit dhe ushtrojnë efekte neurotoksike vetëm në përqendrime të tepërta.
Neurotoksinat pengojnë kontrollin e neuroneve mbi përqendrimet e joneve nëpër membranën qelizore, ose komunikimin midis neuroneve nëpër një sinapsë. Patologjia lokale e ekspozimit të neurotoksinës shpesh përfshin eksitotoksicitetin e neuroneve ose apoptozën, por gjithashtu mund të përfshijë dëmtimin e qelizave gliale.[4] Manifestimet makroskopike të ekspozimit ndaj neurotoksinave mund të përfshijnë dëmtime të përhapura të sistemit nervor qendror si paaftësia intelektuale, dëmtime të vazhdueshme të kujtesës, epilepsi dhe çmenduri. Për më tepër, dëmtimi i sistemit nervor periferik të ndërmjetësuar nga neurotoksina si neuropatia ose miopatia është i zakonshëm. Është treguar mbështetje për një sërë trajtimesh që synojnë zbutjen e dëmtimit të ndërmjetësuar nga neurotoksina, të tilla si administrimi i antioksidantëve dhe antitoksinave.