Përdoruesi:Dragoi i zgjuar

 1. OBJEKTIVAT • Të kuptojmë c’është rryma elektrike. • Të kuptojme si qarkullon ajo. • Të shpjegojmë efektet e rrymës elektrike dhe disa nga ligjet themelore bazë që lidhen me të.
2. PERMBAJTJA E PROJEKTIT • • • • • • Ngarkesa dhe lëvizja e saj ne përçues. Ku rrjedh rryma elektrike? Veprimet e rrymës elektrike. Intensit i  . Rezistenca- ligjet e Omit. Puna dhe fuqia e rrymës.

3. Ngarkesa dhe lëvizja e saj në përçues •Quajme ngarkese elektrike sasine e elektricitetit qe kalon nga njeri trup te tjetri me ane te kontaktit ose ferkimit. •Nëse dy trupa përçues të elektrizuar që janë në potenciale të ndryshme i lidhim me përçues, potenciali i tyre do barazohet. Gjatë këtij barazimi potenciali, ngarkesa elektrike prej trupit me potencial me të lartë rrjedh nëpër përçues në trupin me potencial me të ulët. • Lëvizja e orientuar e elektricitetit quhet rrymë elektrike. 4. në vakum,nëse ndërmjet dy elektrodave përçuese krijojmë një fushë mjaft të fortë - lëvizje e elektroneve. • Rrymën elektrike të pa ndërprerë e realizojmë me burime të energjisë elektrike. në gazra nën kushte të caktuar (shtypje, temperaturë).  në elektrolite (acide,në tretje të kripës) – lëvizja e joneve pozitive dhe negative.  në metale – lëvizja e elektroneve. • Në përgjithësi, çfarëdo lëvizje e orientuar e ngarkesave elektrike quhet rrymë elektrike. • Rryma elektrike mund të rrjedhë: 5. 1) Veprimi termik i rrymës elektrike : • Përcjellësit e rrymës elektrike shpesh ndahen: • përcjellës të llojit të parë (metalet, grafiti), • përcjellësit e llojit të dytë (përcjellësit elektrolitik). • Veprimi termik i rrymës elektrike është dukuria e nxehjes së përçuesit me rastin e kalimit të rrymës elektrike nëpër të. • Rritja e temperaturës së trupit paraqet rritjen e amplitudës së ngarkesave elementare të materies prej së cilës trupi është i përbërë. • Dukuria ka përdorim të gjerë në praktikë, dhe shpeshherë është me efekt të padëshirueshëm, per shembull te trapani ose motori elektrik. 2) Veprimi kimik i rrymës elektrike: • Veprimi kimik i rrymës elektrike është dukuria që përçuesit elektrolitik me rastin e kalimit të rrymës ndryshojnë kimikisht. Kjo dukuri quhet elektrolizë. • Elektroliza ka një përdorim të gjerë në metalurgji • Shumica e metaleve në gjendje të pastër fitohen kryesisht me elektrolizë (bakri, alumini dhe shumë tjerë). 6. 3) Veprimi optik i rrymës elektrike : • Veprimi optik i rrymës elektrike është dukuria e kalimit të rrymës elektrikë në dritë. • Dukuria e dritës nuk është rezultat i nxehjes së filamentit të telit (si në llamben elektrike), por është rezultat i ndryshimeve të brezave energjetike të disa elektroneve në vetë atomet e materies. • Kjo dukuri ndodh gjatë kalimit të rrymës nëpër plazmë ose nëper ndonjë gjysmëpërçues. • Edhe kjo dukuri shpesh përdoret në praktikë. 4) Veprimi magnetik i rrymës elektrike : • është dukuria që rreth rrymës elektrike lajmërohet fusha magnetike. • Rryma elektrike gjithmonë shprehet me fushe magnetike. 7. Intensiteti i rrymës elektrike: • Nëpër një prerje tërthore të ndonjë përçuesi me rrymë në mënyrë te vazhdueshme kalojnë një numër elektronesh, respektivisht një sasi e caktuar e elektricitetit. • Intensiteti i rrymës paraqet sasine e ngarkesës e cila kalon prerjen e përçuesit në intervalin kohor. • Rryma ka intensitet të njëjtë në tërë gjatësinë e përçuesit në të cilin rrjedh, pa marrë parasysh prerjen tërthore të tij. • Njësia matëse për intensitetin e rrymës: [Q ] [I ] = C = [t ] As = s = A (amper) s • Amperi është njësi themelore e SI. Pajisja për matjen e intensitetit të rrymës elektrike quhet ampermetër. Ampermetri lidhet në seri me përçuesin në të cilin matet intensiteti i rrymës. 8. Rezistenca elektrike Ligji I i Omit • Gjatë rrjedhjes së rrymës nëpër përçues lajmërohet rezistencë. Georg Simon Ohm ka shtruar matematikisht varësinë e diferencës së potencialit U në skajet e përçuesit metalik me prerje tërthore konstante gjatë rrjedhjes së rrymës konstante me intensitet I: • Varësia është konstante. • Ky relacion paraqet: Ligjin e I te Omit • Njësia matëse për rezistencën elektrike: Ligji II i Omit • Rezistenca elektrike: - eshte ne perpjestim te drejte me gjatesine l te percjellesit; - eshte ne perpjestim te zhdrejte me siperfaqen e seksionit s; - varet nga natyra e percjellesit. ρ•l R= S 9. Fuqia P në njësi të kohës : P= 10. Këto ishin disa nga madhësitë dhe dukuritë kryesore që lidhen me rrymën elektrike.