Pellazgët (Origjina e Shqiptarëve)
Pellazgët: Origjina e Shqiptarëve dhe Grekëve Antikë
Pellazgët janë një popullsi e lashtë, e cila mendohet se ka jetuar në Ballkan dhe rajonet përreth tij shumë kohë përpara periudhës së dokumentuar historike. Sipas autorëve antikë dhe disa studiuesve modernë, pellazgët konsiderohen si pararendësit e ilirëve dhe grekëve antikë dhe kanë luajtur një rol kyç në formësimin e popujve dhe kulturave që u zhvilluan më vonë në këtë rajon.
Libri "Pellazgët: Origjina e Shqiptarëve dhe Grekëve Antikë,"[1] i shkruar nga Elena Kocaqi dhe botuar në Tiranë nga "Dodona Press" në vitin 2021, trajton këtë temë me një qasje hulumtuese dhe analitike. Me një fokus të veçantë në etnogjenezën e shqiptarëve dhe lidhjen e tyre me popullsinë pellazgo-ilire, ky studim synon të japë përgjigje ndaj disa pyetjeve të rëndësishme historike.
Origjina dhe shtrirja e Pellazgëve
Pellazgët janë përmendur në disa burime të hershme greke dhe romake, si Homeri, Herodoti, dhe Straboni, të cilët i përshkruajnë si një popull të lashtë që jetonte në shumë vende të ndryshme të Ballkanit, duke përfshirë Greqinë e Veriut, Epirin, Ilirinë dhe territoret përreth Detit Egje. Shumë studiues mendojnë se ata ishin një popull para-helenik, dhe një pjesë e rëndësishme e teorisë së tyre është se ata mund të kenë qenë banorët më të hershëm të rajonit të Ballkanit.
Lidhja midis Pellazgëve dhe Ilirëve
Një nga çështjet kryesore të trajtuara në këtë libër është lidhja midis pellazgëve dhe ilirëve. Sipas Kocaqit dhe disa autorëve të tjerë, ilirët, të cilët jetonin në pjesën perëndimore të Ballkanit, përbëjnë një degë të drejtpërdrejtë të popullsive pellazge. Kjo lidhje vërehet në të dhëna të ndryshme gjuhësore, arkeologjike dhe historike, që sugjerojnë një vijueshmëri të kulturës dhe popullsisë nga periudha pellazge në atë ilire. Studimi shqyrton burime të shumta antike dhe bizantine për të ndriçuar këtë aspekt të rëndësishëm të historisë së hershme të Ballkanit.
Pellazgët dhe Epiri
Libri[2] shqyrton gjithashtu lidhjen midis pellazgëve dhe Epirit, një rajon që shtrihej në pjesën jugore të Shqipërisë së sotme dhe pjesën veriore të Greqisë. Epiri njihej si një nga territoret ku pellazgët kishin një prani të fuqishme. Dodona, orakulli i shenjtë i Epirit, ka një rëndësi të veçantë në këtë kontekst, pasi mendohet se ka qenë një qendër fetare e rëndësishme e pellazgëve dhe më vonë e grekëve të lashtë. Nëpërmjet kësaj lidhjeje, autorja përpiqet të tregojë se pellazgët kanë luajtur një rol të rëndësishëm në zhvillimin e identitetit kulturor dhe fetar të popujve që më vonë u bënë të njohur si grekë.
Gjeneza e Shqiptarëve dhe Lidhja me Pellazgët dhe Ilirët
Një pikë kyçe e librit është lidhja midis pellazgëve dhe shqiptarëve të sotëm. Studimi paraqet argumente që mbështesin tezën se shqiptarët janë pasardhës të drejtpërdrejtë të popullsive ilire dhe, përmes tyre, të pellazgëve. Kjo argumentim mbështetet në analiza të shumta gjuhësore, ku shqipja shihet si një gjuhë që ka ruajtur shumë elemente nga ilirishtja dhe, përmes saj, nga pellazgjishtja. Autorja shqyrton gjithashtu marrëdhëniet midis gjuhës shqipe dhe gjuhëve të tjera antike në rajon, duke përfshirë gjuhën e Homerit dhe greqishten e lashtë.
Origjina e Grekëve Antikë dhe Lidhja me Shqiptarët
Një tjetër aspekt interesant i studimit të Kocaqit është pyetja rreth origjinës së grekëve antikë dhe lidhjes së tyre të mundshme me shqiptarët. Sipas autorëve antikë, pellazgët janë përmendur si paraardhësit e grekëve të lashtë, veçanërisht në rajonet veriore të Greqisë. Kjo tezë sugjeron se grekët antikë kanë një origjinë të përbashkët me shqiptarët, që përbën një vijimësi kulturore dhe etnike që shkon deri në kohët e hershme të Ballkanit.
Fati i Grekëve Antikë gjatë Mesjetës
Libri trajton gjithashtu fatin e grekëve antikë gjatë periudhës së Mesjetës, një temë që lidhet me shfaqjen e popullsive sllave në Ballkan. Sipas disa burimeve historike, sllavët kanë depërtuar në Greqi gjatë periudhës mesjetare, por ka pak të dhëna që sugjerojnë një zhdukje të plotë të grekëve antikë. Kjo ngre pyetje interesante mbi vazhdimësinë etnike dhe kulturore të popullsive të vjetra greke në rajon.
Gjuha Shqipe si Gjuhë Pellazge dhe Ilire
Një nga pyetjet më të rëndësishme që trajton Kocaqi është nëse gjuha shqipe është një gjuhë pellazge dhe ilire. Ajo shqyrton të dhëna të ndryshme gjuhësore dhe krahasimet me gjuhët e tjera të vjetra indo-evropiane, duke përfshirë greqishten e vjetër dhe latinishten, për të argumentuar se shqipja ruan shumë elemente që i përkasin një substrate shumë të hershëm pellazg. Kjo e bën shqipen një nga gjuhët më të vjetra dhe të rëndësishme për të kuptuar historinë e hershme të rajonit.
Përfundime
Libri "Pellazgët: Origjina e Shqiptarëve dhe Grekëve Antikë" nga Elena Kocaqi paraqet një vështrim të thellë dhe të hollësishëm mbi historinë dhe origjinën e pellazgëve, ilirëve, shqiptarëve dhe grekëve antikë. Ai përdor burime historike primare nga autorët antikë dhe bizantinë për të shqyrtuar vazhdimësinë e kulturave dhe popujve që kanë jetuar në rajonin e Ballkanit dhe për të propozuar teza të reja rreth etnogjenezës dhe marrëdhënieve midis këtyre popullsive. Bibliografia
- Kocaqi, Elena. "Pellazgët: Origjina e Shqiptarëve dhe Grekëve Antikë." Tiranë: Dodona Press, 2021. ISBN: 9789928461629.