Specat me gjizë
Speca me gjizë është një pjatë e traditës së kuzhinës shqiptare,[1] e njohur për shijen e saj të pasur dhe të ekuilibruar, ku specat e mbushur me gjizë përfaqësojnë një kombinim perfekt të përbërësve të freskët dhe të shijshëm. Kjo recetë ka qenë pjesë e tryezave shqiptare për breza të tërë, duke sjellë ngrohtësi dhe aroma të mrekullueshme në çdo vakt familjar.
Përbërësit:
- 500 gr speca të kuq
- 1 domate me tul
- 500 gr gjizë
- 2 kokrra vezë
- 1 filxhan kafeje qumësht
- 4-5 lugë supe vaj ulliri
- 2-3 thelpinj hudhër
- Pak rigon dhe majdanoz
- Pak arrë moskat
- Kripë, piper i zi
- Vaj për skuqje
Përgatitja:
Përgatitja e specave:
Fillimisht, zgjidhen speca të kuq të gjatë, të rrumbullakët ose speca me tul (mund të përdoren edhe speca të verdhë ose jeshilë). Specat pastrohen nga bishti dhe farat për t'u bërë gati për mbushje. Pastruar dhe përgatitur, specat skuqen në tigan me vaj derisa të marrin një ngjyrë të artë dhe të zbuten paksa.
Përgatitja e mbushjes:
Ndërkohë që specat skuqen, në një tigan tjetër hedhim pak vaj ulliri dhe kaurdisim hudhrën e grirë imët, sa të aromatizohet vaji. Më pas shtohet gjiza, e cila kaurdiset lehtë. Pasi gjiza fillon të zbutet dhe të integrohet me hudhrën, shtojmë qumështin, domaten e grirë në kubikë të vegjël, piperin e zi, rigonin, arrën moskat dhe majdanozin. Në fund, shtohen vezët dhe gjithçka përzihet mirë, duke kontrolluar kripën për shije.
Mbushja e specave:
Pasi masa e gjizës është gati, tiganin e largojmë nga zjarri dhe fillojmë mbushjen e specave të skuqur. Specat mbushen me kujdes dhe vendosen në pjata për t’u servirur.
Alternativë përgatitjeje:
Një mënyrë tjetër për përgatitjen e kësaj recete është pjekja në furrë. Në këtë rast, specat mbushen me përzierjen e gjizës pa u skuqur më parë. Pas mbushjes, specat vendosen në një tavë dhe piqen në furrë të ngrohur më parë në 180°C për rreth 30 minuta. Kjo metodë ofron një teksturë më të butë dhe një shije të pasur që përthithet më mirë nga specat gjatë pjekjes.
Këshilla shtesë:
Mund të përdoren edhe speca të tjerë si të verdhët apo të gjelbër, varësisht preferencës. Nëse dëshironi një shije më të fortë, gjiza mund të zëvendësohet me një lloj djathi më të kripur ose të kombinohet me erëza të tjera si menta e thatë.
Speca me gjizë përfaqësojnë jo vetëm një pjatë të shijshme, por edhe një traditë të rrënjosur thellë në kulturën kulinare shqiptare, që bashkon përbërës të thjeshtë dhe të përballueshëm në një pjatë plot shije dhe vlera ushqimore. Kjo recetë është e përshtatshme si pjatë e parë apo pjatë kryesore dhe përgatitet shpesh gjatë muajve të verës kur specat janë në stinën e tyre më të mirë.