Ndajfolja: Dallime mes rishikimesh
[redaktim i pashqyrtuar] | [redaktim i pashqyrtuar] |
No edit summary |
ELlazo (diskuto | kontribute) No edit summary |
||
Rreshti 9: | Rreshti 9: | ||
mënyre, vendi, kohe, shkaku, qëllimi, sasie. |
mënyre, vendi, kohe, shkaku, qëllimi, sasie. |
||
== Ndajfoljet e mënyrës == |
|||
NDAJFOLJET E MËNYRËS |
|||
Ndajfoljet e mënyrës luajnë rolin e grupeve parafjalore rrethanor mënyre: |
Ndajfoljet e mënyrës luajnë rolin e grupeve parafjalore rrethanor mënyre: Vjollca e Dritani silleshin natyrshëm (=në mënyrë të natyrshme) me të gjithë. |
||
Vjollca e Dritani silleshin natyrshëm (=në mënyrë të natyrshme) me të gjithë. |
|||
Ndajfoljet kryesore të mënyrës janë: |
====== Ndajfoljet kryesore të mënyrës janë: ====== |
||
* mirë, keq, bukur, pastër, qartë, shkurt, thjesht, që tregojnë cilësinë e veprimit. Të tilla janë edhe ndajfoljet gëzueshëm, natyrshëm, furishëm, etj.; |
|||
Vjollca flet bukur frëngjisht. |
Vjollca flet bukur frëngjisht. |
||
* menjëherë, pak nga pak, vazhdimisht, shpesh, papritur, etj. Që tregojnë ecurinë e veprimit: |
|||
Dritani u ngrit papritur.nga eri |
Dritani u ngrit papritur.nga eri |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
Toka duhet punuar thellë. |
Toka duhet punuar thellë. |
||
* bujarisht, trimërisht, artistikisht, besnikërisht, teorikisht, që kanë kuptimin e togut në mënyrë + mbiemër: bujarisht (në mënyrë bujare), po edhe shqip, frëngjisht, anglisht: |
|||
Në Shqipëri më pritën dhe më përcollën bujarisht (në mënyrë bujare). |
Në Shqipëri më pritën dhe më përcollën bujarisht (në mënyrë bujare). |
||
== Ndajfoljet e vendit == |
|||
NDAJFOLJET E VENDIT |
|||
Ndajfoljet e vendit luajnë rolin e grupeve parafjalorë plotës vendi. |
Ndajfoljet e vendit luajnë rolin e grupeve parafjalorë plotës vendi. |
||
Ndajfoljet kryesore të vendit janë: |
Ndajfoljet kryesore të vendit janë: |
||
* afër, larg, pranë, rreth, djathtas, majtas, aty, atje, diku, gjëkund, gjithkund, anembanë, gjithandej, kudo, ngado, asgjëkund, kurrkund, etj, që tregojnë vendin ku kryhet veprimi: |
|||
Makina u kthye djathtas (në anën e djathtë). |
Makina u kthye djathtas (në anën e djathtë). |
||
* ku, nga: |
|||
Ku po shkon ? |
Ku po shkon ? |
||
Nga je edhe pse ke ardhur ? |
Nga je edhe pse ke ardhur ? |
||
Në të vërtetë ku dhe nga janë ndajfolje pyetëse, po merren edhe si ndajfolje vendi: |
Në të vërtetë ku dhe nga janë ndajfolje pyetëse, po merren edhe si ndajfolje vendi: |
||
== Ndajfoljet e kohës == |
|||
NDAJFOLJET E KOHËS |
|||
Ndajfoljet e kohës luajnë rolin e grupeve parafjalore rrethanor kohe. |
Ndajfoljet e kohës luajnë rolin e grupeve parafjalore rrethanor kohe. |
||
Ndajfoljet kryesore të kohës janë |
Ndajfoljet kryesore të kohës janë: |
||
* dje, pardje, nesër, pasnesër, paradite, pasdite, sot, sonte, tani, vjet, që tregojnë kohën e saktë të kryerjes së veprimit: |
|||
Erdha sot (=ditën e sotme) nga Tirana dhe do të nisem nesër (ditën e nesërme). |
Erdha sot (=ditën e sotme) nga Tirana dhe do të nisem nesër (ditën e nesërme). |
||
* njëherë, një herë e një kohë, gjithmonë, kurdo, së shpejti, së lashti, që tregojnë një kohë të papërcaktuar: |
|||
Së shpejti do të organizohet në Tiranë një konferencë për gjuhën shqipe. |
Së shpejti do të organizohet në Tiranë një konferencë për gjuhën shqipe. |
||
== Ndajfoljet e shkakut == |
|||
NDAJFOLJET E SHKAKUT |
|||
Ndajfoljet e shkakut luajnë rolin e një grupi parafjalor rrethanor shkaku. |
Ndajfoljet e shkakut luajnë rolin e një grupi parafjalor rrethanor shkaku. |
||
Ndajfoljet e shkakut janë: përse, pse të cilat përdoren për të pyetur për shkakun e kryerjes së një veprimi: |
Ndajfoljet e shkakut janë: përse, pse të cilat përdoren për të pyetur për shkakun e kryerjes së një veprimi: |
||
Rreshti 56: | Rreshti 54: | ||
Këtu mund të fshihen edhe fjalët prandaj, andaj, (=për këtë shkak, për këtë arsye, për këtë qëllim) të cilat funksionojnë edhe si lidhëza. |
Këtu mund të fshihen edhe fjalët prandaj, andaj, (=për këtë shkak, për këtë arsye, për këtë qëllim) të cilat funksionojnë edhe si lidhëza. |
||
== Ndajfoljet e sasisë == |
|||
NDAJFOLJET E SASISË |
|||
Ndajfoljet e sasisë luajnë rolin e grupeve emërore rrethanor sasie. |
Ndajfoljet e sasisë luajnë rolin e grupeve emërore rrethanor sasie. |
||
Ndajfoljet kryesore të sasisë janë: |
Ndajfoljet kryesore të sasisë janë: |
||
* shumë, pak, tepër, fort, së tepërmi, për së tepërmi, njëherë, dyherë, etj, që tregojnë në ç`masë realizohet veprimi: |
|||
E njoh mirë Butrintin, se e kam vizituar tri herë. |
E njoh mirë Butrintin, se e kam vizituar tri herë. |
||
Gjeta një libër shumë të vjetër, të ruajtur shumë mirë. |
Gjeta një libër shumë të vjetër, të ruajtur shumë mirë. |
||
* fort, tepër, së tepërmi, njëfish, dyfish, trefish, aq, kaq, mjaft, pak, etj. që shprehin intensitetin ose shkallën e një veprimi a të një cilësie. |
|||
Dëgjomë, mua plakun, se di më tepër se ti. |
Dëgjomë, mua plakun, se di më tepër se ti. |
||
== Shkallët e ndajfoljeve == |
|||
SHKALLËT E NDAJFOLJEVE |
|||
Ndajfoljet përdoren në shkallën pohore, krahasore dhe sipërore, kryesisht ndajfoljet e mënyrës: mirë, bukur, qartë, si edhe disa ndajfolje vendi e kohe: lart, poshtë, afër, larg, vonë, herët, etj. |
Ndajfoljet përdoren në shkallën pohore, krahasore dhe sipërore, kryesisht ndajfoljet e mënyrës: mirë, bukur, qartë, si edhe disa ndajfolje vendi e kohe: lart, poshtë, afër, larg, vonë, herët, etj. |
||
Shkalla krahasore dhe shkalla sipërore e ndajfoljeve formohen me po ato fjalë me të cilat formohen shkalla krahasore e shkalla sipërore e mbiemrave. |
Shkalla krahasore dhe shkalla sipërore e ndajfoljeve formohen me po ato fjalë me të cilat formohen shkalla krahasore e shkalla sipërore e mbiemrave. |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
Miri ecën shpejt |
Miri ecën shpejt |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
e |
e sipërisë: Miri ecën më shpejt se Genti. |
||
e |
e ultësisë: Miri ecën jo aq shpejt sa Genti. |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
Miri ecën shumë shpejt. |
Miri ecën shumë shpejt. |
Versioni i datës 30 maj 2014 23:39
Ndajfolje quhen fjalët e pandryshueshme që plotësojnë para së gjithash foljen, duke treguar mënyrë, vend, kohë, shak, qëllim, sasi: Blendi shkruan bukur, qartë dhe saktë.
Ndajfoljet mund të plotësojnë edhe një mbiemër ose ndajfolje tjetër: Ata u ngritën shumë herët atë ditë.
Por nga kuptimi ndajfoljet janë gjashtë llojesh: mënyre, vendi, kohe, shkaku, qëllimi, sasie.
Ndajfoljet e mënyrës
Ndajfoljet e mënyrës luajnë rolin e grupeve parafjalore rrethanor mënyre: Vjollca e Dritani silleshin natyrshëm (=në mënyrë të natyrshme) me të gjithë.
Ndajfoljet kryesore të mënyrës janë:
- mirë, keq, bukur, pastër, qartë, shkurt, thjesht, që tregojnë cilësinë e veprimit. Të tilla janë edhe ndajfoljet gëzueshëm, natyrshëm, furishëm, etj.;
Vjollca flet bukur frëngjisht.
- menjëherë, pak nga pak, vazhdimisht, shpesh, papritur, etj. Që tregojnë ecurinë e veprimit:
Dritani u ngrit papritur.nga eri
- cekët, gjerë, gjatë, thellë, ulët që tregojnë përmasa:
Toka duhet punuar thellë.
- bujarisht, trimërisht, artistikisht, besnikërisht, teorikisht, që kanë kuptimin e togut në mënyrë + mbiemër: bujarisht (në mënyrë bujare), po edhe shqip, frëngjisht, anglisht:
Në Shqipëri më pritën dhe më përcollën bujarisht (në mënyrë bujare).
Ndajfoljet e vendit
Ndajfoljet e vendit luajnë rolin e grupeve parafjalorë plotës vendi.
Ndajfoljet kryesore të vendit janë:
- afër, larg, pranë, rreth, djathtas, majtas, aty, atje, diku, gjëkund, gjithkund, anembanë, gjithandej, kudo, ngado, asgjëkund, kurrkund, etj, që tregojnë vendin ku kryhet veprimi:
Makina u kthye djathtas (në anën e djathtë).
- ku, nga:
Ku po shkon ? Nga je edhe pse ke ardhur ? Në të vërtetë ku dhe nga janë ndajfolje pyetëse, po merren edhe si ndajfolje vendi:
Ndajfoljet e kohës
Ndajfoljet e kohës luajnë rolin e grupeve parafjalore rrethanor kohe.
Ndajfoljet kryesore të kohës janë:
- dje, pardje, nesër, pasnesër, paradite, pasdite, sot, sonte, tani, vjet, që tregojnë kohën e saktë të kryerjes së veprimit:
Erdha sot (=ditën e sotme) nga Tirana dhe do të nisem nesër (ditën e nesërme).
- njëherë, një herë e një kohë, gjithmonë, kurdo, së shpejti, së lashti, që tregojnë një kohë të papërcaktuar:
Së shpejti do të organizohet në Tiranë një konferencë për gjuhën shqipe.
Ndajfoljet e shkakut
Ndajfoljet e shkakut luajnë rolin e një grupi parafjalor rrethanor shkaku. Ndajfoljet e shkakut janë: përse, pse të cilat përdoren për të pyetur për shkakun e kryerjes së një veprimi: Pse (për çfarë arsyeje) nuk punon edhe ti si të tjerët? Përse (për çfarë qëllimi) më kërkon? Këtu mund të fshihen edhe fjalët prandaj, andaj, (=për këtë shkak, për këtë arsye, për këtë qëllim) të cilat funksionojnë edhe si lidhëza.
Ndajfoljet e sasisë
Ndajfoljet e sasisë luajnë rolin e grupeve emërore rrethanor sasie. Ndajfoljet kryesore të sasisë janë:
- shumë, pak, tepër, fort, së tepërmi, për së tepërmi, njëherë, dyherë, etj, që tregojnë në ç`masë realizohet veprimi:
E njoh mirë Butrintin, se e kam vizituar tri herë. Gjeta një libër shumë të vjetër, të ruajtur shumë mirë.
- fort, tepër, së tepërmi, njëfish, dyfish, trefish, aq, kaq, mjaft, pak, etj. që shprehin intensitetin ose shkallën e një veprimi a të një cilësie.
Dëgjomë, mua plakun, se di më tepër se ti.
Shkallët e ndajfoljeve
Ndajfoljet përdoren në shkallën pohore, krahasore dhe sipërore, kryesisht ndajfoljet e mënyrës: mirë, bukur, qartë, si edhe disa ndajfolje vendi e kohe: lart, poshtë, afër, larg, vonë, herët, etj. Shkalla krahasore dhe shkalla sipërore e ndajfoljeve formohen me po ato fjalë me të cilat formohen shkalla krahasore e shkalla sipërore e mbiemrave.
- Shkalla pohore:
Miri ecën shpejt
- Shkalla Krahasore
e barazisë: Mirri ecën aq shpejt sa Genti. e sipërisë: Miri ecën më shpejt se Genti. e ultësisë: Miri ecën jo aq shpejt sa Genti.
- Shkalla sipërore:
Miri ecën shumë shpejt.