Sulkhan-Saba Orbeliani
Sulkhan-Saba Orbeliani | |
|---|---|
 Miniature of Sulkhan-Saba, 1700s |
Princi Sulkhan-Saba Orbelian, ii njohur thjesht si Sulkhan-Saba, lindi më 4 nëntor 1658 dhe ndërroi jetë më 26 janar 1725. Ishte një shkrimtar dhe diplomat i shquar i Gjeorgjisë. Orbeliani njihet për rolin e tij të rëndësishëm si emisar i Gjeorgjisë në Francë dhe në Vatikan. Gjatë kësaj periudhe, ai kërkonte ndihmë në emër të mbretit të tij, Vakhtang VI, i cili ishte i rrethuar nga sfidat dhe vështirësitë politike të kohës. Sulkhan-Saba u angazhua në një sërë misionesh diplomatike për të siguruar mbështetje për mbretin e tij dhe për të përfaqësuar interesat e Gjeorgjisë në arenën ndërkombëtare.
Biografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Ai lindi më 4 nëntor 1658, në fshatin Tandzia në afërsi të Bolnisit, në Kvemo Kartli, ku edhe kaloi fëmijërinë dhe adoleshencën e tij. Rritja e tij ndodhi në oborrin e mbretit Giorgi XI, ku ai përfitoi njohuri të gjerë në bibliotekën e Pallatit të Madh.Në moshën 20-25 vjeç, ai shkroi një përmbledhje me përralla dhe mësimet e dëshmuara në jetën e tij, e njohur si "Sibrdzne Sitsruisa" (Një libër i mençurisë dhe gënjeshtrës). Kjo përmbledhje përmbante vëzhgimet dhe refleksionet e tij mbi jetën. Stili i tij shfaq aftësi të shquara, duke bashkuar me mjeshtëri idetë për jetën e njerëzve dhe kafshëve. Orbeliani ka njohur dhe përshkruar me thellësi aspektet e ndryshme të natyrës njerëzore dhe përvojës njerëzore. Ai përshkruan shumë dimensione të jetës, duke u përgjigjur në shumë pyetje dhe duke inkurajuar lexuesin drejt një qasjeje më të madhe të dashamirësisë dhe dhembshurisë.
Vepra e tij tjetër e rëndësishme ishte Fjalori Gjeorgjian, një kombinim i leksikonit dhe enciklopedisë, një ndër veprat e para të këtij lloji në historinë e Gjeorgjisë. Puna e tij ndihmoi në standardizimin e gjuhës letrare gjeorgjiane. Fjalori i tij për gjuhën ende mbetet një burim themelor për ata që dëshirojnë të mësojnë gjeorgjisht sot. Kjo veprë ka qenë një kontribut i rëndësishëm për ruajtjen dhe përhapjen e gjuhës dhe kulturës gjeorgjiane në shekujt që pasuan.
Orbeliani ishte një edukator i mbretit të Kartli Vakhtang VI, i cili ishte udhëheqësi i lëvizjes së nisur për një rilindje intelektuale në Gjeorgji.
Në vitin 1709, u themelua shtypshkronja e parë në Gjeorgji, ku për herë të parë u shtypën Ungjilli dhe Kalorësi në lëkurën e një pantere. Kjo ishte një periudhë e rëndësishme për kulturën dhe historinë gjeorgjiane, ku u mblodhën kronikat dhe u themelua baza e historiografisë së vendit.Orbeliani ishte një figurë qendrore në jetën politike dhe shoqërore të Gjeorgjisë së asaj kohe, veçanërisht së bashku me mbretin Vakhtang VI. Ai angazhohej në kërkimin e mënyrave për të çliruar vendin nga ndikimi i osmanëve.Në vitin 1698, Orbeliani u bë murg në Manastirin e David Garejit, ku mori emrin Sulkhan-Saba. Kjo vendosje në një mjedis të shenjtë shpesh bëhet pika e transformimit për shumë personalitete të rëndësishme, duke e ndryshuar kursin e tyre të jetës dhe angazhimeve.
Orbeliani bëri thirrje Perëndimit për ndihmë, duke e rritur autoritetin e tij shtetëror me misionet diplomatike të tij. Ai udhëtoi nëpër Konstandinopojë, Marsejë, Paris, Romë dhe qytete të tjera të Italisë, për të kërkuar ndihmë për Gjeorgjinë. Në Paris, ai u paraqit para Ludovikut XIV dhe në Itali përpara Papa Klementit XI, i cili e trajtoi atë si babin e Gjeorgjisë. Franca e përshëndeti atë me fjalë: "Ne jemi të lumtur që patëm rastin të shohim Urtësinë e Solomonit dhe hirin e Zotit me sytë tanë në vetëdijen e Tij". Por shpejt pas kësaj, Ludoviku XIV vdiq dhe qarqet sunduese në Francë ndryshuan, duke sjellë përkeqësimin e marrëdhënieve me vendet e Lindjes së Afërt. Kështu, përpjekjet e Orbelianit për të bashkuar Gjeorgjinë me shtetet e Evropës Perëndimore u dështuan për shkak të rrethanave historike të kohës.
Feja[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Para se të bëhej murg në Manastirin David-Garedja në vitin 1698, duke marrë emrin Saba, Orbeliani u konvertua në Kishën Katolike Romake në vitin 1692. Fillimisht ai e praktikoi fenë e tij të re në fshehtësi. Pas vitit 1703, ai bëri përhapjen e besimit katolik në Gjeorgji një politikë kryesore të mbretit Vakhtang VI, i cili ishte një nxënës i tij.Në periudhën 1713-1714, Orbeliani bëri një udhëtim në Selinë e Shenjtë dhe në Francë. Ai vizitoi Papa Klementin XI dhe Mbretin Luigji XIV dhe kërkoi ndihmë prej tyre për Mbretin Vakhtang dhe për përhapjen e besimit katolik në Kartli (Mbretëria e Gjeorgjisë Lindore). Pas kthimit në Kartli, Orbeliani filloi në mënyrë aktive të përhapte katolicizmin në Gjeorgji, duke u përballur me persekutimin e Kishës Ortodokse Gjeorgjiane.Në vitin 1724, ai ikën me mbretin Vakhtang në Perandorinë Ruse. Kjo ishte një hap i rëndësishëm në jetën e tij, duke treguar angazhimin e tij të vazhdueshëm për të mbrojtur dhe përhapur besimin katolik në Gjeorgji.