Tërmeti i Raçës ne vitin 1991

 

Tërmeti i Raçës në vitin 1991 ndodhi në provincën e Raçës, Gjeorgji, në orën 9:12 UTC më 29 prill. Qendra e tij ishte në rrethet e Onit dhe Ambrolaurit në pjesën jugore të maleve të Kaukazit të Madh. Kjo katastrofë la pas vdekje 270 persona, ndërsa rreth 100,000 u detyruan të largoheshin nga shtëpitë e tyre dhe shkaktoi dëme të rënda, duke përfshirë dëmtime në disa monumente mesjetare. Me një magnitudë prej 7.0, ky ishte tërmeti më i fuqishëm i regjistruar në rajonin e Kaukazit.

Vendosja tektonike

Gjeorgjia gjendet midis dy zinxhirëve malorë: Kaukazi i Madh në veri dhe Kaukazi i Vogël në jug. Këto dy grupe male kanë formuar si pasojë e përplasjeve të vazhdueshme midis Pllakës Arabe dhe Pllakës Euroaziatike. Kaukazi i Madh është një rrip malorësh që përbëhet prej shtytjes dhe plasjes, drejtuar nga jugu dhe është aktiv që nga periudha e Oligocenit. Rajoni i Raçës ndodhet pranë skajit jugor të këtij zinxhiri aktiv dhe tërmeti i vitit 1991 konsiderohet të ketë shkaktuar nga këputja e frontit të aktivitetit shtytës.

Dëmtimi

Harta e lëkundjeve të USGS për tërmetin

Tërmeti goditi 700 fshatra dhe vendbanime, shkatërruar 46,000 shtëpi dhe bëri të pastrehë 100,000 njerëz. Numri i viktimave u zvogëlua për shkak se shumica e banorëve ishin në fushë në momentin e tërmetit, rreth orës 13:13 sipas orës lokale. Shumë monumente të rëndësishme historike u dëmtuan rëndë, përfshirë Kishën e Kryeengjëllit pranë Zemo Krikhit dhe kishën Mravaldzali, të cilat u shkatërruan plotësisht.

Pjesa më e madhe e dëmeve të shkaktuara nga tërmeti u shkaktua nga rrëshqitjet e dheut, të shkaktuara nga lëkundjet, dhe jo nga vetë lëkundjet. Llojet më të zakonshme ishin rrëshqitjet e shkëmbinjve, ndjekur nga rrëshqitjet e mbeturinave, rrëshqitjet e dërraseve, rrëshqitjet e tokës, rrëshqitjet e blloqeve të shkëmbinjve dhe ortekët e shkëmbinjve. Një nga rrëshqitjet më shkatërruese ishte një ortek i madh i mbeturinave, i cili shkatërroi fshatin Khokheti dhe mori jetën e 50 banorëve. Një sasi e madhe e shkëmbit vullkanik jurasik ra në një aluvion të ngopur me ujë, duke formuar ortekun e mbeturinave. Kjo strukturë, e cila kishte një vëllim të vlerësuar prej mbi 3 milionë metra kub, përfshinte një luginë përmes Khokhetit, duke bllokuar lumin Gebura dhe formuar një digë 100 metra të lartë. Kjo digë u shemb menjëherë më pas, duke shkaktuar dëme të mëtejshme. Dy rrëshqitjet e tokës treguan një lëvizje të vonuar, ku shumica e zhvendosjeve ndodhi disa ditë pas tërmetit. Rrëshqitja e dheut Chordi ishte aktive para tërmetit dhe tregoi vetëm lëvizje të vogla në momentin e goditjes kryesore. Pas dy-tre ditësh, kjo rrëshqitje filloi të lëvizte me rreth 8 metra në ditë, duke shkatërruar fshatin Çordi. Më 18 maj, rrëshqitja ende lëvizte me 2 metra në ditë. Kjo rrëshqitje zhvillohej mbi gurë argjilore të Formacionit Maikop dhe kishte një vëllim total prej rreth 20 milionë metra kub.

Pasgoditja e rëndë e datës 15 qershor shkaktoi dëme të mëdha në zonën e Tskhinvalit në Gjeorgji. Në këtë tragjedi, të paktën 8 persona humbën jetën dhe 200 u plagosën. Megjithatë, për shkak të një tubimi protestues të banorëve vendas, një numër i konsiderueshëm, por jo në qindra, u vranë. Fshati Khakhet u shkatërrua.

Karakteristikat

Tërmeti kishte një magnitudë prej 7.0 dhe u vlerësua me një intensitet maksimal prej IX në shkallën MSK. Mekanizmi fokal i llogaritur tregoi se tërmeti ishte rezultat i një prishjeje të kundërt me kënd të ulët në një plan të thyerjes, i cili u zhyt në rreth 35° në drejtim veri-verilindje. Kjo u konfirmua nga shpërndarja e pasgoditjeve, të cilat identifikuan një plan të qartë të këtij orientimi. Analiza e strukturës së detajuar të shpejtësisë rreth zonës së thyerjes sugjeroi që ajo përputhej me një ndryshim të ndjeshëm në shpejtësinë sizmike, në përputhje me atë që paraqet ndërfaqja midis sedimenteve mezozoike dhe bazamentit kristalor themelor. Kreshta e Raçës, që është 1500 m e lartë, mendohet se është ngritur nga tërmetet e përsëritura të këtij lloji.

Pas tërmetit kryesor, u ndoqën një seri komplekse pasgoditjesh që zgjatën për disa muaj. Këto pasgoditje shkaktuan dëme dhe viktima shtesë.

Pasojat

Konflikti i vazhdueshëm midis gjeorgjianeve dhe oseve e ndërlikoi përpjekjen e shpëtimit.

Shiko gjithashtu

• Lista e tërmeteve të vitit 1991
• Lista e tërmeteve në Gjeorgji (vend)