Taekwondo

Taekwondo është emri i artit marcial te kthyer ne sport modern ndërkombëtar që është ushtruar prej rreth 20 shekujsh ne Kore. Tipari kryesor i Taekwondo është luftimi i lire. Te gjitha lëvizjet e tij bazohen ne shpirtin e mbrojtës, meqenëse Taekwondo është zhvilluar si një mbrojtje kundër sulmeve te armikut. Ne kohet e vjetra njerëzit duke jetuar jete te thjeshta nuk bënin fitness fizik dhe trupat e tyre ishin te kerrusur ne mosha te vjetra.

Për një Taekwondoist i gjithë trupi është një dhe është e thjeshte për te, te munde një sulmues duke përdorur duart, grushtet, berrylat, gjunjet, këmbët ose çdo pjese tjetër te trupit te tij.

Fakti me i rëndësishëm rreth Taekwondose nuk është qe është vetëm një art superior mbrojtjeje , por ai i jep edhe cilësi te mrekullueshme praktikuesve te tij. Vetëbesimi i bën njerëzit bujare ne sjelljet e tyre kundrejt njerëzve me te dobët. Virtytet e modestisë dhe bujarisë bazohen rrenjesisht ne vetëbesim.

Mjedisi historik i taekwondo

Njerëzit ne kohet e lashta, kudo qe jetonin, duhet te zhvillonin aftësitë vetjake për te luftuar për te mbajtur ushqimin e tyre dhe për t`u mbrojtur kundër armiqve te tyre, përfshire edhe kafshët e egra.

Ato gjithashtu duhet te shpiknin arme për një mbrojtje sa me efektive dhe mbijetese me te thjeshte. Megjithatë edhe kur mësuan te përdorin armët, ato kurrë nuk ndaluan përpjekjet e tyre për zhvillimin e trupit dhe mendjes duke zhvilluar lojëra te ndryshme, veçanërisht ne forma te riteve fetare.

Paraardhësit koreane qe e ndanë ne shtete fisnore këtë toke pas periudhës neolitike kishin disa nga këto aktivitete. Yongko ne shtetin Puyo, Tongmaeng ne Koguryo, Muchon ne Ye dhe Mahan dhe Kabi ne dinastinë Silla janë disa nga shembujt e ketyre “aktiviteteve sportive” te cilat Koreanet e lashte i praktikonin për te përmirësuar shëndetin dhe aftësitë marciale.

Eksperienca e gjate e njerezve te lashte ne mbrojten e tyre ndaj sulmeve te kafsheve gjithashtu edhe imitimet e pozicioneve mbrojtese dhe sulmuese te marra nga kafshet dalengadale i bene njerezit te zhvillonin aftesi me efektive ne perdorimin e duarve ne luftim, keshtu duke perdorur nje forme primitive te Taekyon (një emer i vjeter per Taekwondo).

Origjina e Taekwondo ne kete vend i ka gjurmet ne dinastine Koguryo, te themeluar ne vitin 37 para Krishtit meqenese jane gjetur piktura murale ne rrenojat e varreve mbreterore te ndertuar nga kjo dinasti, qe tregojne skena praktikimi te Taekwondo. Muyong-chong dhe kakchu-chong jane zbuluar nga nje grup arkeologjistesh ne 1935. Ato ndodheshin ne kryeqytetin e Koguryos ne provincen e Hwandose.

Tavani i Muyong-chong mbante nje pikture qe pershkruante dy njerez duke u perballur me njeri tjetrin ne praktikimin e Taekwondo, ndersa pikturat murale te Kakchu-chong tregojne dy njerez duke bere mundje. Ne lidhje me keto piktura te vecanta, Tatashi Saito , nje historian japonez, ne “Studimin e kultures ne Korene e lashte”, thote: ” Piktura ose na tregon ne qe personi i varrosur ne varr praktikonte Taekwondo kur ai ishte gjalle ose na tregon ne qe njerezit e praktikonin ate me kercime dhe kendime , per te ngushelluar shpirtin e te vdekurit”.

Ndertimi i dy varreve daton ne periudhen ndermjet vitit 3 pas Krishtit dhe 427 pas Krishtit, gjate te ciles, historianet thone, Hwando mbeti kryeqyteti i Koguryos. Ka mundesi qe atehere njerezit e Koguryos filluan te praktikonin Taekwondo.

Hwarangdo e dinastisë silla

Taekwondo gjithashtu është praktikuar gjate dinastisë Silla. Silla ishte nje mbreteri e themeluar ne pjesen juglindore 20 vjet para Koguryos ne veri. Ne Kyongju, kryeqytetin e Silles, dy imazhe budiste pershkruen ne muret e brendshme e shpelles Skkuram ne Tempullin Palkuk-sa. Kto dy “luftetar Diamant” duke mbrojtur budizmin nga djalli marrin qendrime Taekwondoje. Silla ishte e famshme per hwarang e saj. Kultura koreane dhe artet marciale te periudhes ishin influencuar dhe pasuruar nga Hwarangdo, nje organizate ushtarake, edukuese dhe sociale qe fisnikeronte rinine e dinastise Silla. Kodi i nderit ne te cilin Hwarang bazohej ishte besnikeria ndaj atdheut, respekti dhe bindja ndaj prinderve, besnikeria ndaj shokeve, guximi ne beteje dhe menjanimi i dhunes se tepert dhe vrasjeve.

Influenca e Hwarangdo luajti nje rol te rendesishem ne bashkimin e tre mbreterive.

Shume pershkrime te shperndara ne dokumentat e shkruara te tre mbreterive si : Samguk Yusa, dokumenti me i vjeter i historise koreane, tregon qe Hwarangdo, jo vetem lidhi praktikat e Taekwondo per studimet e luftimit te paarmatosur si pjese esenciale e stervitjes fizike dhe ushtarake, por gjithashtu e rekomandonte ate si nje aktivitet clodhes.

Zbulimet arkeologjike si pikturat murale ne varret mbreterore ne dinastine Koguryo, skulpturat e gurta te faltoreve te tempujve gjate periudhes Silla dhe shume pershkrime te shperndara ne dokumentat e shkruara tregojne se shume qendrime luftarake, goditje dhe levizje ngjajne shume me qendrimet dhe format e Taekwondo. Keshtu qe mund te kuptohet qe njerezit ne tre mbreterite praktikonin nje art shume te ngjashem me kete qe ne studiojme sot.

Subak në periudhën e koryo dhe dinastive

Në historinë e Koryo, Taekwondo e cila quhej ne ate kohe “Subak” e cila praktikohej jo vetem si nje aftesi per te permiresuar shendetin dhe si nje aktivitet sporiv por edhe si nje marcial me nje vlere te madhe. Këtu ka disa te dhena historike te Koryo qe deshmojne per popullaritetin e Taekwondo si nje art marcial. ”Mbreti Uijong admiroi persosmerine e Yi Ui-min ne Subak dhe e ngriti ate ne grade nga Taejong (grade ushtarake) ne Pyolchang”.

"Mbreti u shfaq ne Sang-chun Pavillion dhe pa garen e Subak"., "Mbreti pa garen e Subak ne Hwa-bi Place.", "Mbreti erdhi ne Ma-am dhe pa garen e Subak".

Keto te dhëna tregojnë qe Subak ne dinastine Koryo gjithashtu praktikohej si nje sport i organizuar per spektatoret.

Subak besohet te kete marre popullaritetin me te madh gjate mbreterimit te mbretit Uijong, ndermjet 1147 dhe 1170 pas krishtit. Kjo periudhe korrespondon me periudhën qe pjese te dinastive kineze Song dhe Ming, gjate se ciles “kungfu” kineze u be gjeresisht popullore. Sipas ketij arti marcial vetembrojtes zhvillohej ne dy drejtime kryesore, e para ne nje forme mbrojtese dhe tjetra ne një forme sulmuese. Fakti i mesiperm tregon qe Taekwondo ka një origjine te paster Koreane por edhe qe ka marre zhvillime te ndryshme gjate historisë se gjate te Korese.

Ajo qe është e rendesishme rreth Subakut ne dinastinë Yi është qe ka pasur një libër te publikuar për te mësuar lojën si një art marcial dhe qe ishte ne njefare menyre i monopolizuar nga ushtria ne Dinastine e mevonshme Koryo. Nje e dhene historike tregon qe njehere njerezit nga provincat Chungchong dhe Cholla u mblodhen ne fshatin Chajki per te konkuruar ne Subak.

Kjo e dhene mbeshtet ne mendimin se Subak luajti një rol te rendesishem si nje aktivitet sportiv i njerezve ne dinasti.

Gjithashtu, njerezit qe kerkonin te punesoheshin nga departamenti ushtarak i oborrit mbreteror duhet te mesonin Subak sepse ishte nje nga lendet kryesore te testimit qe duhet te merrnin aplikantet.

Nderkaq, mbreti Chongjo publikoi “Muye Dobo Tongji” nje liber me ilustrime rreth arteve marciale, ne te cilin perfshihej Taekwondo ne një nga kapitujt kryesor.

Megjithate, ne Gjysmen e mevonshme te dinastise Yi, rendesia e Subak si nje art marcial filloi te mohohet per shkak te neglizhences se oborrit mbreteror, i cili shqetesohej nga probleme politike. Si rezultat, Subak mbeti si nje aktivitet splodhes per njerezit e zakonshem.

Taekwondo ne gjysmen e dyte te shekullit te 19 :

Renia e ushtrise ishte si pasoje e cmontimit te saj ; me ne fund Japonia e konolizoi Korene me ane te nje pushtimi te dhunshem. Tirania e Koreaneve nga imperialistet japoneze u perkeqesua, dhe praktikimi i arteve marciale, te cilat mund te ishin perdorur si mjete revolte, u harruan.

Megjithate, Taekwondo qendroi ne shpirtrat e koreaneve si nje stervitje fizike dhe shpirtrore qe perdorej ne organizatat anti-japoneze si “Ushtria e Pavarur” dhe “Ushtria Clirimtare”, si dhe një si një trashegimi qe do te kalonte tek brezat e rinj.

Pas lirimit nga zgjedha japoneze- 1970

Pas lirimit nga zgjedha japoneze ne 15 gusht 1945, ata qe kërkonin ta ringjallnin artin e Taekwondo ja mesuan ndjekesve te tyre, dhe me ne fund, ne 16 shtator 1961, u themelua “Shoqata Koreane e Taekwondo”. Ne 25 shkurt 1962 shoqata koreane e Taekwondo u be me 26 dege e qe ju bashkua shoqatës se sporteve amatore te korese. Ne 9 tetor 1963, Taekwondo u be nje eveniment zyrtar per here te pare ne zhvillimin e 44-te te “Takimit kombetar atletik”. Hapat e tij te medha ne zhvillimin e rregullave te gares dhe te pajisjeve mbrojtëse filluan me “takimin kombetar atletik” te 1963, 32 vite me pare. Instruktoret koreane filluan te shkonin jashtë per te dhene mesime Taekwondoje ne vitet 60, qe mund te quhet nje pike kyce ne historine e Taekwondo. Taekwondo u njoh si sport gjate kampionatit te pare te Taekwondo ne Seul, Kore ne maj 1973. Ne 1973 me rastin e kampionatit, perfaqesuesit e vendeve pjesmarrese vendosen federaten boterore te Taekwondo (WTF).

1980-1996: Vendet anetare te WTF jane 144 dhe popullsia boterore e praktikanteve është rreth 30 milion. E ndihmuar nga njohja e saj nga IOC ne sezonin e pergjithshem te 83 ne 1980, Taekwondo u be menjehere nje sport nderkombetar. Ajo u adoptua nga 24 Seul Olimpics dhe nga 25 Barcelona Olimpics si nje sport demostrativ. Taekwondo u adoptua si nje sport zyrtar ne lojrat Olimpike te Sidneit ne 2000 dhe ne sezonin e 103 te IOC te mbajtur ne Paris, France ne 4 shtator 1994. Taekwondo ka marre vendin e saj me shpejt se c’do lloj sporti art marcial tjeter ne arenen boterore.

Historia e Tae Kwon Do-së

TAEKWONDO do të thotë art luftarak me duar dhe me këmbë. Origjina e Taekwondo-së ishte e pa qartë për disa shekuj në historinë Koreane. Stërvitjet e para të organizuara të Taekwondo-së mendohet se janë zhvilluar rreth shekullit të parë në gadishullin korean. Diku para 2000 viteve. Në kohën e sundimit të mbretërive KOGURJO, PAEKQE dhe SILLA. Sidoqoftë, është vlerësuar se Taekwondo në kohëra të lashta jo më shumë se 5000 vjet më parë është praktikuar në mënyrë të thjeshtë ( primitive ). Në këto kohëra të lashta nuk kishte ndonjë kuptim tjetër përveç luftimeve me trup dhe duarthatë (të pa armatosur), prandaj është e natyrshme të supozohet se atë kohë zhvilloheshin vetëm teknikat duarthatë. Mendohet se Taekwondo ishte metoda e parë që praktikohej për mbrojtje nga sulmet e shtazëve të egra, e po ashtu edhe mjet për gjueti dhe për forcimin e trupit. Teknikat janë përvetësuar nga eksperienca e luftës, ku lëvizjet e mbrojtjeve dhe sulmeve ishin subjekt i analizave dhe imitimeve. Ka disa spekulime se kinse Taekwondo nuk është autoktone Koreane, dhe është shkëputje e artëve marciale (luftarake) Kineze dhe vendeve tjera aziatike. Në përgjithësi mund të themi se shkak i lindjes së artëve luftarake kineze është murgu nga India i quajtur Badhidharma. Badhidharma vjen në kinë në shekullin e gjashtë të e. s. i cili e gjeti një manastir në Shaolin-So. Ai filloi t’ua mësoj pasuesve të tij kontrollin e frymëmarrjes dhe meditimin. Mirëpo pasuesit e tij ishin të pa aftë të praktikonin ato teknika të mundimshme, kështu që ai filloi t’ua mësonte metodat për forcimin e trupit dhe shpirtit. Këto metoda më vonë u kombinuan me Taoizëm, për të formuar bazën e artëve luftarake të KUNG FU- së, KEMPO-së, TAI ÇI ÇUAN. Në Kore dëshmia e parë mbi formimin e Taekwondo-së daton që nga periudha e Tri Mbretërive, në muret e varrit të Mjung Çong-ut e lokalizuar në Tunsko (kryeqendër e Kogurjo-së), dhe e ndërtuar në mbretërinë e Kogurjo-së, diku në shekullin e parë të e.s. Edhe varrezat tjera të gjetura në këtë periudhë, muret e të cilave kanë përmbajtje të njëjtë d.m.th. figurat që tregojnë praktikimin e këtij arti luftarak, janë dëshmi që vërtetojnë ekzistimin e Taekwondo-së nga ajo periudhë, për këtë arsye është vërtetuar se Korea zhvillonte artin e saj luftarak para se Badhidharma të vinte në Kinë, dhe lirishtë mund të themi se Taekwondo ka origjinë Koreane.

Tri mbretëritë

Tri Mbretërit të cilat sundonin ndaras në gadishullin Korean në fillim të shekullit të parë quheshin KOGURJO, PAEKÇE, SILLA. Këto mbretëri shpeshherë kanë qenë në luftë me njëra tjetrën, deri atëherë kur mbretëria Silla mori përsipër të ashtuquajturën Paekçe në vitin 668 të e. s. dhe mbretëria tjetër Kogurjo në vitin 670 të e. s. bashkoi popullin korean.

Mbretëria e kogurjo-së (37 p. e. s. - 670 të e. s.)

Mbretëria e Kogurjo-së u formua në pjesën veriore të Koresë, që ishte e rrethuar me një fis (robër) i quajtur Han ( fis kinez) të cilët jetonin në veri. Kjo mbretëri formoi trupat luftarake të njohur si Sun Bae në përpjekje që të përmbledh fuqinë e saj. Sun Bae d.m.th. njëri me virtyt të lartë, i cili asnjëherë nuk zmbrapset nga lufta. Jashtë luftërave Sun Bae mendohet se jetonin në grupe, duke mësuar historinë dhe artin letrar, e po ashtu kryenin edhe detyrat e veta me të cilat i shërbenin mbretit si dhe strukturimi dhe ndërtimi i rrugëve.

Veshjen e kishin mëndafshin me të mirë, dhe quheshin mësuesit e mbretërisë. Në luftëra ata duheshin të organizoheshin mirë dhe me trimërinë e tyre të mbronin mbretërinë, e për meritat e tyre mbretëria u jepte pozita më të larta se që kishin. Në garat e Taekwondo-së nganjëherë bëheshin edhe luftuar kundër shtazëve të egra e që organizoheshin nëpër plato të ndryshme apo nëpër shtresat e lumenjve të ngrirë. Sun Bae ishin ata që bënin të gjitha këto dhe ishin legjendë e heroizmit.

Mbretëria paekche (18 p. e. s. – 600 të e. s.)

Artet luftarake megjithëse praktikoheshin, nuk jepnin kurajo në këtë mbretëri sikurse në mbretërinë e Kogurjo-së. Sidoqoftë shënimet e vjetra vërtetojnë se kalërimi, shigjetari dhe disa arte tjera luftarake praktikoheshin nga ushtarë dhe njerëz të rëndomtë gjatë kësaj periudhe.

Mbretëria silla (57 p. e. s – 935 të e. s.)

Kjo mbretëri formoi trupat e saj luftarake të quajtur Huarangdo, me qëllim që të rris nderin e popullit, respektin dhe bindjen ndaj prindërve, besnikërinë ndaj shokëve, guximin në luftë si dhe maturinë në të. Kjo formulë mbetet shtyllë e Taekwondo-së moderne. Huarangdo ndjek strukturën e njëjtë organizative dhe hierarkike sikurse Sun Bae.

Dinastia Korjo (935 – 1392)

Në këtë Dinasti, Taekwondo zhvillohej më sistematikisht se sa që zhvillohej më parë, prandaj edhe është përdorur nga ushtarët në luftë. Sa u përket ushtrimeve ushtarake, përfshirë edhe Taekwondo-në, për kadet të ushtrisë së Korjo-së mund të hynin vetëm ata të cilët kishin njohuri për arte luftarake. Ushtarët që zotëronin teknikat e Taekwondo-së gradoheshin për gjeneral, kurse praktikantët e shkathët zgjedhshin oficer, prandaj shumë gara të ashtuquajtura Subakhui mbaheshin për të gjetur talent të rinj.

Dinastia ji ose Kosun (1392 – 1910)

Dinastia Ji ose Kosun u formua nga mbreti Taejo në ideologjinë e re të konfuçionizmit. Kjo rezultoi në mospranimin e Taekwondo-së në asnjë nga festivalet budiste, dhe më shumë kujdes i dha literaturës se sa arteve luftarake. Mbreti pranoi idetë si ato: “ Njeriu i vërtetë shkruan poezi, mëson të luaj në instrumente, lexon kinezishten e vjetër etj”. ideologjia ere së bashku me zbulimin e armëve të reja, bënë që Taekwondo të humbë përkrahjen e pushtetit, kështu që nuk ishte aq e popullarizuar dhe nuk figuronte si prominente, siç figuronte në Dinastinë Korjo.

Subakhui ishte akoma i popullarizuar, mirëpo më shumë si lojë popullore gjatë festivaleve, se sa si garë apo proces për zgjedhjen e forcave të armatosura. Megjithatë atë kohë ekzistonin disa turne të cilat financoheshin nga Ue Hung Bu, organizatë kjo për mbrojtjen popullore, për të zgjedhur ushtarë dhe gardë të shkathtë. Si rregull e kësaj turneve për tu zgjedhur ushtar apo gardist ishte ajo që, çdo njëri duhej të mundte më shumë se tre veta. Njerëzit e rëndomtë si dhe skllevërit vazhdonin të praktikonin Taekwondo-në dhe hynin në këto turne me shpresë që t’i fitojnë së paku këto tri luftëra. 200 vjet pas formimit të kësaj dinastie, më 1592 Korea u pushtua nga Japonia. Mbreti i quajtur Yungo dha urdhër që të kthehet prapë praktikimi i artit luftarak që ishte më parë. Në vitin 1790, mbreti Çongyu urdhëron gjeneralin Lee Duck Mu dhe oficerët Back Je Ga dhe Back Dong Soo që të përpilojnë një libër i cili do të përfshinte të gjitha artet luftarake që atë kohë njiheshin në Kore. Libri quhej “Me Ye Do Bo Tong Yi” e që përbëhej prej dyzetë fletëve të gjata ku përmbante material mbi të gjitha artet luftarake – marciale që ekzistonin në Kore. Mbreti Soo Yong ishte i fundit që sundoi në dinastinë Yi, që përfundoi me okupimin japonez në vitin 1910, e që zgjati deri me mbarimin e luftës së dytë botërore, kur edhe çlirua populli korean. Gjatë okupimit japonez, popullit korean filluan tu mohohen të gjitha të drejtat që i takonin, duke filluar nga tradita që kishin, gjuhën, praktikimin e Taekwondo-së, iu imponua ndërrimi i emrave dhe identiteti i tyre. Në vend të Taekwondo-së koreane u fut Karate japoneze. Kjo ishte periudhë e vështirë për Korenë. Sidoqoftë, mjeshtrit dhe studentët vazhdonin të praktikonin Taekwondo-në fshehurazi. Mjeshtri Song Duk Ki, i cili e kishte mësuar Taekwondo-në gjatë periudhës së dinastisë Yi nga mjeshtri Yim Ho, vazhdonte me mësim edhe gjatë okupimit japonez. Taekwondo gjithashtu ruhej edhe nga mjeshtrit që jetonin në manastire, ku këtë dituri e përdornin natyrisht fshehurazi, deri me çlirimin e Koresë nga forcat aleate më 1945. pas luftës, jeta kulturore dhe ajo sociale e Koresë u rikthye në gjendje normale, e poashtu Taekwondo filloi të funksionoj. Taekwondo filloi një jetë të re në kohën moderne, e që u përhap edhe në botën perëndimore.

Zhvillimi i taekwondo-së së re

Historia e Taekwondo-së së re apo moderne filloi me largimin e forcave japoneze nga Kore, gjegjësisht mbarimit të luftës së dytë botërore. Ekspertët e këtij arti pas kësaj filluan të hapin qendra të Taekwondo-së nëpër shumë shtete të botës, e po ashtu mundoheshin që Taekwondo-në ta kthejnë në formën e saj tradicionale të pa armatosur. Më 1961 u formua Asociacioni Tae Soo Do, kurse më 1965 mori emrin e ri Asociacioni i Taekwondo-së Koreane. Në Seul të Koresë në vitin 1972 u formua qendra e Trajningu e quajtur KUKKIWON. Më 1973 Kukkiwon u bë qendra kryesore e Federatës Botërore të Taekwondo-së e njohur si WORLD TAEKWONDO FEDERATION (WTF). Sot Taekwondo prezanton jo vetëm artin tradicional luftarak, por edhe një sport modern që praktikohet nga mese 30 milion njerëz në 150 shtete të botës. Me zhvillimin mëtutjeshëm, Taekwondo arriti që të inkuadrohet për herë të parë në lojërat olimpike në Sidney të Australisë në vitin 2000.

Shkkronja Ch lexohet Ç Shkronja Y lexohet J Shkronja J lexohet Gj (zakonisht kur është në fillim të fjalës) Shkronja W lexohet U. Doktrina e Taekwondo-së Beakjool – pamposhtmëria In Nae – këmbëngulja Jah Jeh – mirësjellja Jom Chi – integriteti Sistemi i Numërimit Korean Hana – Një Dul – Dy Set – Tre Net – Katër Dasot – Pesë Josot – Gjashtë Ilgop – Shtatë Jodul – Tetë Ahop – Nëntë Jol – Dhjetë Terme të Pëgjithshme An Jo – kujdesi i pritjes Dobok – uniforma Dojang – shkolla Kukki eh daj ha ju – përkulje për të përshendetur Kyo sa nim – mjeshtër (1-3 Dan) Sa bom nim – mjeshtër (4-6 Dan) Kuang jang nim – mjeshtër Kryesor (7-10 Dan) Shio – relaksim, qetësim.

Terme të Garave Bo sang – dëmtim,vend i dëmtuar Charijot – komanda për qëndrim gatitshmërie Chong – e kaltër Hong – e kuqe Chujin – kërcim, kapërcim përpara Hohgo – mbrojtje e trupit Jeon – raundi Joonbi – gati Kallyo – pauza, pushimi Il hoe jeon – raundi i parë Ilbo whojin – hap përpara Kam jom hana – heqje e poenit si dënim Kjongneh – komandë për të përshëndetur Kjongo hana – vërejtje Kjirugi – sparing, luftë Sichak – fillimi i luftës Kuman – mbarimi i luftës.

Taekwondo në Shqiperi

Gjatë këtyre viteve në Shqipëri nuk ka pasur vetëm ndryshime në fushën politike por edhe në fushën sportive. Deri në atë kohë, ka patur një numër shumë të kufizuar të llojeve të sporteve. Me ndryshimin e sistemit politik filluan të zhvillohen edhe sporte të tjera (të reja, të bukura dhe fisnike) të kërkuara nga publiku, ndër të cilat ishin artet marciale dhe mbrojtja personale.

Taekwondo I.T.F. (International Taekwondo Federation) është nje art marcial Korean i cili falë punës së madhe të Gjeneral CHOI HONG HI, një Mjeshtër i Madh, i cili në kohën moderne quhet “Babai i TAEKWONDO-së”, krijoi artin marcial më të bukur dhe më të praktikuar sot në botë.

Në Shqipëri Taekwondo I.T.F. u prezantua për herë të parë në tetor te vitit 1995. Kjo risi erdhi nga Bujar-ARI CAUSHI një instruktor i Brezit te Zi, i specializuar prej 5 vjetesh ne Selanik, GREQI. Niveli i lartë i përgatitjes në mënyrë intensive në vitet 1991 – 92 – 93 i dha mundësinë të dilte para nje jurie ndërkombëtare te TAEKWONDO-së për testimin dhe mbrojtjen e Brezit te Zi I-Dan, në dhjetor 1993. Aktivizimi serioz në teknika dhe në gara e dallon si sportist cilësor dhe automatikisht fiton anëtarësimin në ekipin e Kombëtares Greke te TAEKWONDO-së. Në aktivitetet e shumta kombëtare dhe ndërkombëtare në vitet 1993 – 94 – 95 është për tu theksuar pjesëmarrja e tij në kampionatin botëror që u zhvillua në Itali më 1-5 maj 1995 ku fitoi titullin Kampion Bote me Medalje Ari në dyluftime për peshën -71 kg. Bujar-ARI CAUSHI duke bërë pjesë tek sportistët elitar, u kompletua në aspektet teknike, fizike dhe psikologjike të sportit të TAEKWONDO-së.

-Kto vitet e fundit sporti i Taekwondo ka nisur te perhapet shume shpejt ne shume qytete te Shqiperise.Se fundmi sporti i Taekwondo po zhvillohet dhe ne qytetin e Korces.Nje palester me kushtet me te mira te viteve te fundit eshte hapur nga nje profesor i sportit te Taekwondo z.S-Mecollari.Ky sport e ben dhe me te vecante qytetin e Korces sepse eshte nje sport i ri per qytetin dhe moshat e reja.

Taekwondo në Kosovë

Taekwondo ne Kosove daton qe nga viti 1998 kur edhe u hap klubi i pare i Taekwondo-se "Abdullah Çerkezi" nga mjeshter Sylejman Çerkezi 3 dan njeherit edhe themelues i Taekwondo-se te Kosoves. Sot ne Kosove ka me dhjetera Klube apo shkolla te Taekwondo-se e nder me te njohurat jane: Shkolla e Taekwondo-se "PRISHTINA", Akademia Taekwondo & Hapkido "TIGER", Klubi i Taekwondo-s "KASTRIOTI", Klubi i Taekwondo-së "PRIZRENI", Klubi i Taekwondo-së, "GJILANI", Klubi Taekwondo-së "SHQIPONJA", Akademia e Arteve Marciale “MITROVICA”, Klubi i Taekwondo-së “FUSHË KOSOVA” etj.