Shihni burimin për Tigri Javanez

{{population taxobox 
| name = Tigri Javanez 
| image = Panthera tigris sondaica 01.jpg
| image_caption = Tigri Javanez<br>fotografuar nga [[Andries Hoogerwerf]], 1938
| genus = Panthera
| species = tigris
| subspecies = sondaica
| population = Tigri Javanez
| range_map = Java Locator.svg
| range_map_caption = Shrirja e tigrit Javanez 
| synonyms =
:''Felis tigris sondaicus'' {{small|Temminck, 1844}}
}}
'''Tigri Javan''' (''Panthera tigris sondaica'') është një nenlloj i zhdukur i [[tigri|tigrave]] që jetonin në ishullin [[Indonezian]] të [[Sumatra|Javanit]] deri në mesin e viteve 1970.<ref name=iucn>{{cite iucn |author=Jackson, P. |author2=Nowell, K. |year=2008 |title=Panthera tigris ssp. sondaica |url=https://www.iucnredlist.org/details/41681/0 }}</ref> Ishte një nga tre popujt e tigrave qe u kufizuan në Ishujt Sunda. Rezultatet e analizës [[mtDNA]] të 23 mostrave te tigrave tregojnë se tigrat kolonizuan ishujt Sunda përgjatë periudhës së fundit glaciale 110,000-12,000 vjet më parë.<ref name=mazak06>{{cite journal |author=Mazák, J. H. |author2=Groves, C. P. |year=2006 |title=A taxonomic revision of the tigers (''Panthera tigris'') |journal=Mammalian Biology 71 |issue=5 |pages=268–287 |url=http://arts.anu.edu.au/grovco/tiger%20SEAsia%20Mazak.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070906122850/http://arts.anu.edu.au/grovco/tiger%20SEAsia%20Mazak.pdf |archivedate=6 shtator 2007 |access-date=19 qershor 2018 |url-status=dead }}</ref>

== Taksonomia ==

Në 1844, [[Temminck]] i dha emrin shkencor ''Felis tigris sondaicus''. 

Në vitin 1929, taksiologu britanik [[Reginald Innes Pocock]] vuri në krye tigrin nën gjini [[Panthera]] duke përdorur emrin shkencor ''Panthera tigris''. 

Në vitin 2017, Forca e Klasifikimit të maceve e rishikoi taksonomin dhe tani njeh popujt e gjallë dhe të zhdukur te tigrave në Indonezi.<ref name=catsg>{{cite journal |author1=Kitchener, A. C. |author2=Breitenmoser-Würsten, C. |author3=Eizirik, E. |author4=Gentry, A. |author5=Werdelin, L. |author6=Wilting, A. |author7=Yamaguchi, N. |author8=Abramov, A. V. |author9=Christiansen, P. |author10=Driscoll, C. |author11=Duckworth, J. W. |author12=Johnson, W. |author13=Luo, S.-J. |author14=Meijaard, E. |author15=O’Donoghue, P. |author16=Sanderson, J. |author17=Seymour, K. |author18=Bruford, M. |author19=Groves, C. |author20=Hoffmann, M. |author21=Nowell, K. |author22=Timmons, Z. |author23=Tobe, S. |year=2017 |title= A revised taxonomy of the Felidae: The final report of the Cat Classification Task Force of the IUCN Cat Specialist Group |journal=Cat News |volume=Special Issue 11 |url=http://www.catsg.org/fileadmin/filesharing/5.Cat_News/5.3._Special_Issues/5.3.10._SI_11/CN_Special_Issue_11_Revised_taxonomy_of_the_Felidae.pdf}}</ref>

== Karakteristikat ==
[[File:COLLECTIE_TROPENMUSEUM_Een_jager_poseert_bij_de_huid_van_een_geschoten_tijger_bij_Kalitapakdoewoer_TMnr_10024166.jpg|thumb|left|Gezofi i tigrit javan ne koleksionin e ''[[Tropenmuseum]]'']]
Tigri i Javanit ishte i vogël në krahasim me nëngrupet e tjera të kontinentit aziatik, por më i madh se [[tigri Bali]], dhe i ngjashëm me madhësinë e [[tigri Sumatran|tigrit Sumatran]].<ref name="iucn" /> Zakonisht kishte vija të gjata dhe të holla, të cilat ishin pak më të shumta se ato të tigërve Sumatran. Hunda e saj ishte e gjatë dhe e ngushtë. Bazuar në këto dallime kranike, tigri Javan ishte propozuar që të caktohej në një specie të veçantë, me emrin taksonomik "''[[Panthera sondaica]]''".

Meshkujt kishin një gjatësi mesatare prej 248 cm dhe peshonin mes 100 dhe 141 kg. Femrat ishin më të vogla se meshkujt dhe peshonin mes 75 dhe 115 kg.<ref name=iucn />

Madhësia më e vogël e trupit të tigrit javan i atribuohet sundimit të Bergmanit dhe madhësisë së specieve të pranishme në Java, të cilat janë më të vogla se speciet [[cervid]] dhe [[bovid]] në kontinentin aziatik. Megjithatë, diametri i gjurmëve të tij është më i madh se ai i tigrave të Bengalit në Bangladesh, Indi dhe Nepal.

[[Charles Frederick Partington]] shkroi se tigrat Javan dhe Sumatran ishin mjaft të fortë për të thyer këmbët e kuajve apo bufalos me putrat e tyre, edhe pse ato nuk ishin aq të rëndë sa tigrat e Bengalit.{{citation needed}}

== Habitati dhe ekologjia ==
Në fund të shekullit XIX, tigri javan banonte në pjesën më të madhe të Javas. Rreth vitit 1850, njerëzit që jetonin në zonat rurale ende e konsideronin një plagë. Deri në vitin 1940, tigrat ishin tërhequr në zona të thella malore dhe me pyje. Rreth vitit 1970, tigrat e vetëm të njohur jetuan në rajonin e malit Betiri , me një lartësi mbidetare prej 1,192 m (3,911 ft), mali më i lartë në juglindje të Javas, i cili nuk ishte vendosur për shkak të terrenit të thyer dhe të pjerrët. Në 1972, zona 500 km <sup>2</sup> (190 km mi) u bë si rezervë e jetës së egër. Tigrat e fundit u panë atje në 1976.

Tigrat javan gjuajtën drer rusa , banteng , dhe derra të egër , më rrallë shpendë uji dhe zvarranikë . Asgjë nuk dihet në lidhje me periudhën e tyre të shtatzënisë ose jetëgjatësinë në të egër ose në robëri. Deri në Luftën e Dytë Botërore , tigrat javan ishin mbajtur në disa kopshte zoologjike indoneziane, por këto u mbyllën gjatë luftës. Pas luftës, ata ishin aq të rrallë sa më lehtë ishte të merreshin tigrat sumatran.  

==Fundi i nenllojit==
Në fillim të shekullit të 20-të, në ishullin e Java jetonin 28 milionë njerëz. Prodhimi vjetor i orizit ishte i pamjaftueshëm për të furnizuar në mënyrë adekuate popullatën njerëzore në rritje, kështu që brenda 15 viteve, 150% më shumë tokë u pastrua për fushat e orizit. Në vitin 1938, pyjet natyrore mbulonin 23% të ishullit. Deri në vitin 1975, vetëm 8% e pyjeve mbetën dhe popullsia njerëzore ishte rritur në 85 milionë njerëz. Në këtë peizazh të dominuar nga njeriu, zhdukja e tigrave Javan u intensifikua nga bashkimi i disa rrethanave dhe ngjarjeve.

Tigrat dhe predha e njerezve qe jetonin atje u helmuan në shumë vende gjatë periudhës kur habitati i tyre u zvogëlua me shpejtësi.
Pyjet natyrore u fragmentuan gjithnjë e më shumë pas [[Luftës së Dytë Botërore]] për plantacione të druve, kfeve dhe gomave, të cilat ishin habitate të papërshtatshme për kafshë të egra.
Dreri i egër, speciet më të rëndësishme të predhës së tigrit, u humben nga sëmundjet në disa rezerva dhe pyje gjatë viteve 1960.

=== Perpjekjet e fundit për mbijetese ===
[[File:Java Tiger.jpg|thumb|250px|left|Tigri Javan në kativitet, 1922]]
Gjatë periudhës së trazirave civile pas vitit 1965, grupet e armatosura u tërhoqën në rezerva, ku ata vranë tigrat e mbetur.
Përpjekjet e fundit Edit
Deri në mesin e viteve 1960, tigrat mbijetuan në tre zona të mbrojtura që ishin themeluar gjatë viteve 1920-të dhe 1930-ta: Rezerva Natyrore Leuweng Sancang dhe Ujung Kulon dhe Parqet Kombëtare Baluran. Pas periudhës së trazirave civile, megjithatë, asnjë tigër nuk u pa. Në vitin 1971, një femër e moshuar u qëllua në një plantacion afër malit Betiri në juglindje të Java. Që atëherë, nuk është regjistruar një këlysh i vetëm. Zona u përmirësua në një rezervë të kafshëve të egra në vitin 1972, gjatë së cilës u krijua një forcë e vogël mbrojtëse dhe u iniciuan katër projekte për menaxhimin e habitatit. Rezerva u ndërpre rëndë nga dy plantacionet e mëdha në luginat e mëdha të lumenjve, duke zënë habitatin më të përshtatshëm për tigrin dhe pre e saj. Në 1976, gjurmët u gjetën në pjesën lindore të rezervës, duke sugjeruar praninë e tre deri në pesë tigrat. Vetëm pak banteng mbijetoi pranë plantacioneve, por gjurmët e dreqit, preja e preferuar e tigrit Javan, nuk shiheshin. 

Pas vitit 1979, në [[Parkun Kombëtar të Meru Betirit]] nuk kishte të dhëna të konfirmuara të tigrave. Në vitin 1980, [[Seidensticker]] dhe [[Suyono]] rekomanduan zgjerimin e rezervës së kafshëve të egra dhe eliminimin e plotë të ndikimit shkatërrues të njerëzve në ekosistemin e brishtë. Autoriteti i Ruajtjes Natyrore të Indonezisë zbatoi këto rekomandime në vitin 1982 duke gazetuar rezervën si një park kombëtar. Këto masa, megjithatë, ishin tepër vonë për të shpëtuar disa tigrat e mbetur në rajon.  Në vitin 1987, një grup prej 30 studentësh të Universitetit Bujqësor Bogor (Institut Pertanian Bogor) zhvilluan një ekspeditë në Meru Betiri. Në grupe prej pesë, ata kontrolluan zonën dhe gjetën shakullën dhe gjurmët e tigërve.<ref name="Exting">{{cite web|url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/island-tiger-thought-extinct-may-have-been-spotted-180964920/|title=Long Thought Extinct, Javan Tiger May Have Been Spotted in Indonesia|publisher=Smart News}}</ref> Në perëndim të Java qëndron Rezerva Halimun, e integruar sot në Parkun Kombëtar të Malit Halimun Salak. Në vitin 1984, një tigër u vra atje; dhe në vitin 1989, u gjetën pugmarks që ishin madhësia e një tigri. Megjithatë, një ekspeditë e gjashtë biologëve të kryer në vitin 1990 nuk dha ndonjë dëshmi të përcaktuar dhe të drejtpërdrejtë për ekzistencën e tigrave. Një vëzhgim i mëpasshëm ishte planifikuar në Parkun Kombëtar të Meru Betirit në vjeshtën e vitit 1992 me mbështetjen e WWF Indonesia, duke vendosur për herë të parë kamera kurthe. Nga marsi 1993 deri në mars 1994, kamerat u pozicionuan në nëntëmbëdhjetë vende, por kamerat nuk jepnin një pamje të një tigri. Gjatë kësaj periudhe, nuk u gjetën shenja që tregonin praninë e tigrave. Pas publikimit të raportit përfundimtar të këtij sondazhi, tigri Javan u shpall i zhdukur.

== Rëndësia kulturore ==
Më 1890, autori holandez Jan Gerhard ten Bokkel vuri në dukje se si frika e tigrave i shtyu njerëzit të përdorin gjuhë paragjykuese: "Në Java nuk do të flasë kurrë për një tigër pa e thirrur atë" Mister ", është gjithmonë: Z. Tigër. Bisha mund të dëgjojë atë një herë, dhe hakmarrje ndaj tij sepse thjesht duke thënë tigër në një mënyrë të njohur! "

== Pamje të dyshuara ==
[[Skeda:Rampog macan in Kediri 1900.jpg|parapamje|Një tigër i vrarë së bashku me shtatë [[Leopardi|leopardë]] gjatë Rampokan në Kediri, Java Lindore, rreth vitit 1900.]]
Raportet e herëpashershme, jozyrtare,të tigrave javan nga entuziastët që besojnë se tigri ekziston ende në Java.

Në nëntor 2008, një trup i paidentifikuar i një alpinisti femër u gjet në Parkun Kombëtar Mount Merbabu , Java Qendrore , i cili dyshohet se vdiq nga sulmi i tigrave. Fshatarët që zbuluan trupin kanë pretenduar gjithashtu disa pamje të një tigri në afërsi.

Një tjetër shikim i dyshuar ka ndodhur në Magetan Regence, Java Lindore, në janar 2009. Disa fshatarë pretenduan se kishin parë një tigër me dy këlyshë që endeshin pranë një fshati ngjitur me malin Lawu. Ky lajm shkaktoi panik masiv. Autoritetet lokale gjetën disa gjurmë të freskëta në këtë lokacion. Sidoqoftë, deri në atë kohë, ato kafshë tashmë ishin zhdukur. 

Pas shpërthimit të tetorit 2010 të malit Merapi , dy fshatarë indonezianë pohuan shikimin e një maceje të madhe në hirin e mbetur, gjë që ngjalli zëra se një tigër ose leopard po shëtiste fermat e braktisura në kërkim të ushqimit. Personeli i parkut kombëtar aty pranë nuk mendonte se ishte e mundur që shtypja e putrave t’i përkiste një tigri.

Në vitin 2016, një tigër javan u fotografua si duket në malin Arjuno në Java Lindore. Fotografia doli virale, por disa ishin skeptikë për shikimin pasi pyjet nuk ishin në gjendje të mirë. Do të zhvillohej një hetim dhe nëse vërtetohet e vërtetë, vigjilenca do të ishte më e ashpër pasi vendi favorizohej nga gjahtarët.

Më 25 gusht 2017, një biolog i jetës së egër që punonte në Parkun Kombëtar Ujung Kulon mori një fotografi të një tigri javan të supozuar ndërsa ishte duke ushqyer me një dem të vdekur. Një ekip hulumtues u vendos më vonë në një ekspeditë dhjetë ditore për të vërtetuar ekzistencën e tigrit. Përfaqësuesi i ekipit hulumtues më vonë tha se do të duhen deri në dy muaj për të marrë një përfundim të fortë.Një ekspert i tigrave e identifikoi kafshën si një leopard javan .
<br />
==Shiko edhe==
*[[Tigri Balinez]]
*[[Tigri Kaspik]]
*[[Tigri Bengalez]]
*[[Tigri i bardhë]]

== Referime ==
{{Reflist}}

== Lidhje të jashtme ==
{{Wikispecies|Panthera tigris sondaica}}
* Species portrait [http://www.catsg.org/index.php?id=124 ''Panthera tigris''] and short portrait [http://www.catsg.org/index.php?id=570 ''P. t. sondaica'']; IUCN/SSC Cat Specialist Group
* [http://www.tigers.ca/Foundation%20overview/program/javan/javan.htm The Tiger Foundation (Canada): ''Javan Tigers in Meru Betiri National Park''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220326050035/http://www.tigers.ca/Foundation%20overview/program/javan/javan.htm |date=26 mars 2022 }}
* [https://www.bbc.com/news/world-asia-39276106 West Javan tiger statue]

{{Taxonbar|from=Q200381}}
{{Panthera|taxa=panthera tigris sondaica}}

[[Kategoria:Tigra]]