Tokat e çliruara shqiptare
Titulli: Tokat e çliruara shqiptare
Nën-Titulli: Çamëria
Autori: Donato Martuci
Përkthyesi: Anila Omari
Shtëpia Botuese: Iceberg
Viti i Botimit: 2013
Gjuhë: Shqip
Numri i Faqeve: 239
Pesha: 0.345 kg
ISBN: 978-992841406-9
Libri Tokat e çliruara shqiptare [1]: Çamëria, i shkruar nga historiani italian Donato Martuci dhe përkthyer në shqip nga Anila Omari, ofron një analizë të detajuar të periudhave kritike të shekullit të njëzet për kombin shqiptar, me fokus në rajonin e Çamërisë dhe luftën e shqiptarëve për çlirim dhe bashkim kombëtar. I botuar nga shtëpia botuese "Iceberg" në vitin 2013, ky libër hulumton fatin tragjik të shqiptarëve pas ndarjes së trojeve të tyre tradicionale në vitin 1913 dhe përballjen e vazhdueshme me pushtuesit serbë, grekë dhe malazezë.
Shekulli i njëzet për Shqipërinë shënoi fillimin e një periudhe të gjatë ndarjeje dhe vuajtjesh. Me shpalljen e pavarësisë në vitin 1912, Shqipëria mbeti një shtet i vogël, ndërsa Kosova, Çamëria dhe shumë territore të tjera shqiptare u ndanë dhe ranë nën pushtimin e vendeve fqinjë. Këto ndarje dhe padrejtësi u thelluan më tej pas vendimeve të Konferencës së Ambasadorëve në Londër (1913) dhe Konferencave të Paqes në Paris (1919–1920 dhe 1946), të cilat anashkaluan aspiratat kombëtare të shqiptarëve dhe lënien jashtë kufijve të shumicës së popullsisë dhe trojeve të tyre.
Në këtë kontekst, historia e mbijetesës së shqiptarëve të ndarë në disa shtete është e mbushur me vuajtje dhe përpjekje të pareshtura për çlirim kombëtar. Shqiptarët, përballë presioneve të shumta dhe të pamundësisë për të gjetur mbështetje ndërkombëtare, luftuan me të gjitha mjetet për bashkimin dhe çlirimin e trojeve të tyre.
Libri hedh dritë mbi një periudhë të rëndësishme historike të shqiptarëve: pushtimin italian të Shqipërisë më 7 prill 1939 dhe periudhën që pasoi. Pasi Italia fashiste e inkorporoi Shqipërinë në Perandorinë e saj, ajo pretendoi bashkimin e Kosovës dhe Çamërisë me Shqipërinë, megjithatë, ky bashkim ishte vetëm një iluzion, duke qenë se Shqipëria ishte vetë një vend i pushtuar. Për shumë shqiptarë, ky “bashkim” nuk ofronte çlirimin e pritur, por u kthye në një mjet të politikës fashiste italiane.
Përmes rrëfimeve dhe analizave të Martucit, lexuesit kuptojnë se shqiptarët asnjëherë nuk e pranuan pushtimin fashist. Në qytete si Shkodra dhe Korça, u organizuan protesta, akte sabotazhi dhe rezistencë ndaj regjimit. Një moment historik ishte tentimi i pasuksesshëm për atentat ndaj mbretit italian Victor Emmanuel III në Tiranë në vitin 1941, që dëshmoi qëndresën e shqiptarëve.
Libri trajton edhe vuajtjet e mëdha të shqiptarëve çamë nën regjimin grek. Në prag të pushtimit të Greqisë nga Italia, qeveria greke nisi një valë represionesh të dhunshme kundër popullsisë çame. Mijëra çamë u internuan në ishujt e Egjeut, ku përballeshin me vdekjen nga uria, torturat dhe trajtimet çnjerëzore. Më shumë se 5,000 meshkuj çamë u internuan, me qindra që vdiqën nga kushtet mizore, ndërsa mijëra të tjerë u detyruan të punonin si skllevër.
Këto akte, që përshkruhen hollësisht në libër, dokumentojnë një nga periudhat më të errëta për popullsinë çame dhe rëndësinë e mbijetesës së saj, përballë shtypjes dhe asimilimit të detyruar.
Pas kapitullimit të Jugosllavisë dhe Greqisë nga Gjermania në prill 1941, ndarja e territoreve shqiptare u bë çështje diskutimi në Vjenë midis forcave pushtuese. Një pjesë e madhe e territoreve të banuara me shqiptarë, përfshirë Kosovën dhe Çamërinë, u vendosën nën juridiksionin italian, për t’u administruar si pjesë e Shqipërisë së pushtuar, që u zgjerua në një territor prej 42,469 km². Por, ky zgjerim ishte thjesht një instrument për interesat politike të Italisë dhe nuk ofroi asgjë për çlirimin real të shqiptarëve.
Pas pushtimit të Shqipërisë, Akademia Mbretërore e Italisë themeloi Qendrën e Studimeve për Shqipërinë, me synimin për të promovuar studime për Kosovën dhe Çamërinë. Studiues të njohur shqiptarë, përfshirë Ernest Koliqin, Gjergj Fishtën dhe Eqrem Çabejn, u ftuan të kontribuonin në botime që synonin të dokumentonin trashëgiminë historike dhe kulturore të këtyre rajoneve. Këto studime u përqendruan në aspekte historike, letrare dhe gjuhësore, duke nxjerrë në pah vlerat dhe identitetin kombëtar të shqiptarëve.
Këto botime të veçanta, të realizuara nga intelektualë shqiptarë dhe italianë, ofrojnë një vështrim të rëndësishëm mbi përpjekjet për ruajtjen e identitetit kulturor dhe të drejtave kombëtare të shqiptarëve gjatë një periudhe historike të vështirë.
Tokat e çliruara shqiptare: Çamëria [2] paraqet një histori të përmbledhur të luftës dhe aspiratave të shqiptarëve për bashkim dhe çlirim kombëtar, duke hedhur dritë mbi faktet historike dhe ngjarjet kyçe që shënuan rrugëtimin e tyre. Ai është një libër që i fton lexuesit të reflektojnë mbi një të kaluar të dhembshme, që vazhdon të mbetet e gjallë në kujtesën historike të shqiptarëve.