"Njerëzit e krisur" të Dritëro Agollit
Libri “Njerëzit e krisur”[1] i shkruar nga prof. dr. Shaban Sinani është një monografi e thelluar mbi krijimtarinë letrare të Dritëro Agollit, një prej figurave më të shquara të letërsisë shqipe në gjysmën e dytë të shekullit XX. Sinani e trajton veprën e Agollit duke e vendosur atë në kontekstin e duhur historik dhe kulturor, duke e analizuar në mënyrë të hollësishme përmes metodologjisë së analizës së tekstit dhe paratekstit.
Monografia mbulon të gjitha fazat e krijimtarisë së Agollit, nga poezitë e para e deri tek drama e tij, duke ruajtur një rrjedhë të qartë dhe të organizuar të narracionit. Ky libër është një burim i rëndësishëm për studentët, mësuesit dhe studiuesit e letërsisë shqipe, si dhe për ata që janë të interesuar për studimin e hollësishëm të krijimtarisë së Agollit dhe për letërsinë shqipe në përgjithësi.
Një nga elementët më të spikatur të këtij studimi është analiza e romanit të Dritëro Agollit, "Arka e Djallit". Sinani eksploron dimensionet e ndryshme të romanit, përfshirë jehonën e censurës dhe autocensurës krijuese gjatë periudhës së diktaturës në vitet '80, kur romani u shkrua, dhe impaktin që ai pati pas botimit në vitet '90, në një kohë kur censura nuk ishte më e pranishme.
Monografia e Sinanit është veçanërisht e rëndësishme për analizën e dimensionit stilistik dhe poetik të veprës së Agollit, ku autori vë në pah veçantitë e poetikës së tij, përfshirë ndërthurjen e diskursit filozofik, metafizik, eseistik, dhe trashëgimisë shpirtërore të kulturës orientale. Ky kombinim unik sjell një qasje të re dhe të freskët në prozën shqipe dhe e lidh atë me prirjet bashkëkohore të romanit botëror.
Një nga konstatimet më të mprehta të Sinanit është se romani "Arka e Djallit" është "i lehtë për ta lexuar por i vështirë për ta analizuar", duke i parashikuar romanit një jetë të gjatë dhe të qëndrueshme në historinë e letërsisë shqipe. Në fund të studimit, Sinani thekson një reflektim të rëndësishëm mbi natyrën e historisë dhe prirjen e saj për të fshehur vetveten, duke nënvizuar kështu kompleksitetin dhe shumëzëshmërinë e romanit të Agollit.
Tê dhëna për librin:
"Njerëzit e krisur" të Dritëro Agollit libër me studime, kritika me autor Shaban Sinani. Shtëpia botuese: "Naimi". Viti i botimit 2012. Faqet e librit 216. ISBN 978-9928-109-13-2