Arkitektura osmane

Arkitektura osmane është arkitektura e Perandorisë Osmane, e cila u shfaq në Anadollin veriperëndimor në shekullin e 13-të.^[1] Arkitektura e perandorisë u zhvillua nga arkitektura e hershme turke selxhuke, me ndikime nga arkitektura bizantine dhe iraniane së bashku me traditat arkitekturore të Ballkanit dhe pjesëve të tjera të Lindjes së Mesme. Arkitektura e hershme osmane eksperimentoi me lloje të shumta ndërtesash gjatë shekujve 13-15, duke u evoluar gradualisht në stilin klasik osman të shekujve 16 dhe 17, një përzierje e traditës vendase turke dhe ndikimeve nga Ajasofja.^[2]^[3] Një nga përfaqësuesit më të mirë të periudhës klasike është Mimar Sinani, veprat kryesore të të cilit përfshijnë Xhaminë Shehzade, Xhaminë e Sylejmanies dhe Xhaminë e Selimit.^[4]^[5]

Duke filluar nga shekulli i 18-të, arkitektura osmane u ndikua nga arkitektura baroke në Evropën Perëndimore, duke rezultuar në stilin barok osman.^[6] Xhamia Nuruosmanije është një nga shembujt më të rëndësishëm të kësaj periudhe.^[6]^[7] Periudha e fundit osmane pa më shumë ndikime nga Evropa Perëndimore, të sjella nga arkitektë të tillë si ata nga familja Baljan.^[8] U prezantuan stili i perandorisë dhe motivet neoklasike dhe një prirje drejt eklekticizmit ishte e dukshme në shumë lloje ndërtesash, si në Pallatin Dolmabaçe.^[9] Dekadat e fundit të Perandorisë Osmane panë gjithashtu zhvillimin e një stili të ri arkitekturor të quajtur ringjallje neo-osmane ose osman, i njohur gjithashtu si Lëvizja e Parë Kombëtare Arkitekturore,^[10] nga arkitektë si Mimar Kemaleddin dhe Vedat Tek.^[8]

Referime

^ Freely 2011, p. 35
^ Freely 2011, p. 35: "The mosques of the classical period are more elaborate than those of earlier times. They derive from a fusion of a native Turkish tradition with certain elements of the plan of Haghia Sophia, the former cathedral of Constantinople, converted into a mosque in 1453 by Mehmet the Conqueror."
^ Ostergren & Le Boss 2011, pp. 215–216: "The grand tradition of Ottoman architecture, established in the 16th century, differed markedly from that of the earlier Moors. It was derived from both the Byzantine Christian tradition, outlined above, and native Middle Eastern forms used by the Islamic Seljuk Turks, who preceded the Ottomans. The Byzantine tradition, particularly as embodied in Hagia Sophia, was perhaps the major source of inspiration."
^ Gábor Ágoston; Bruce Alan Masters (21 maj 2010). Encyclopedia of the Ottoman Empire (në anglisht). Infobase Publishing. fq. 50. ISBN 978-1-4381-1025-7.
^ M. Bloom, Jonathan; Blair, Sheila S., red. (2009). "Ottoman". The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture (në anglisht). Oxford University Press. ISBN 9780195309911.
^ ^a ^b Freely 2011, p. 355
^ Kuban 2010, f. 526.
^ ^a ^b Freely 2011, p. 393
^ Kuban 2010, ff. 605–606.
^ Professor of Islamic Art Jonathan M Bloom; Jonathan Bloom; Sheila S. Blair (14 maj 2009). Grove Encyclopedia of Islamic Art & Architecture: Three-Volume Set (në anglisht). OUP USA. fq. 379. ISBN 978-0-19-530991-1.

Freely, John (2011). A History of Ottoman Architecture (në anglisht). WIT Press. ISBN 978-1-84564-506-9.
Kuban, Doğan (2010). Ottoman Architecture (në anglisht). Përkthyer nga Mill, Adair. Antique Collectors' Club. ISBN 9781851496044.