Shihni burimin për Bothnia Line

[[File:Botniabanan bridge ornskoldsvik sweden.jpg|thumb|Botniabanan bridge ornskoldsvik sweden]]
'''Bothnia Line''' ( (''shqip'':'''Vija Bothnia'''), {{lang-sv| '''Botniabanan'''}} ) është linja më e shpejtë e trenit në Suedi. Një rrugë e gjatë prej 190 km (120 ml), nga aeroporti [[Kramfors]] nga [[Örnsköldsvik]] në [[Umeå]], u hap në vitin 2010 dhe trenët u lejuan të udhëtojnë në shpejtësi prej 250 km/h (160 mph) (megjithëse nuk ka tren me më shumë se 200 km/h (120 mph) që e përdorë këtë linj që nga viti 2013).

==Paraqitja==
E kompletuar në gusht të vitit 2010,<ref>{{cite web | url=http://www.railwaygazette.com/nc/news/single-view/view/royal-ceremony-marks-botniabanan-opening.html | work=[[Railway Gazette International]] | title=Royal ceremony marks Botniabanan opening | date=2010-08-31 | access-date=10 maj 2014 | archive-date=25 dhjetor 2018 | archive-url=https://web.archive.org/web/20181225043853/https://www.railwaygazette.com/news/single-view/view/royal-ceremony-marks-botniabanan-opening.html%20 | url-status=dead }}</ref>  linja Bothnia shtoi 190 kilometra (120 mi) të linjes së shpejtë të trenit në rrjetin suedez. Me shpejtësi deri në 250 km/h (160 mph) kjo është po ashtu më e shpejta në vend. Rruga është nga aeroporti Kramfors nga  [[Örnsköldsvik]] në [[Umeå]] dhe ka 140 ura dhe 25 km tunele. 

Ndërtimi u fillua nga Botniabanan AK, një kompani në pronësi të shtetit 91% dhe 9% nga qeveria regjionale e Kramforsit, Örnsköldsvikit, Nordmalingut dhe Umeås. Puna filloi në vitin 1999, dhe arriti në gjysmë të rrugës në fund të vitit 2005. Pas kompletimit në vitin 2010, linja iu dha me qera [[Sëedish Rail Administration]]. Kur Botniabanan AB u rimëkëmbi investimin e saj (vlerësohet të jetë 2050), pronësia e linjës pasoi në Rail Administration. Buxheti i ndërtimit ishte 15 miliardë korona. 

Mendohet që Bothnia Line do të konkurrojë me transportin rrugor duke përdorur rrugën E4, e cila është rruga kryesore për realizimin e trafikut të mallërave të rënda. 

Trafiku i pasagjerëve filloi në gusht të vitit 2010, por vetëm nga  Umeå në Örnsköldsvik. Përmirësimi i vonshëm i Adalsbananit nënkupton se trafiku jugor i Örnsköldsvik nuk do të fillojë para prillit të vitit 2012. Data e fundit ishte gushti i vitit 2011 por është shtyrë për shkak të turbulluriva me [[ERTMS]] sistemin e sinjaleve të instaluara në Adalsbanan.

==Qëllimi==
Linja hekurudhore  përgjat bregdetit të Suedisë Verior u bë e nevojshme për një kohë, në mungesë të kapaciteteve në linjën kryesore ekzistuese (më tej në kohë) për shkak të kufijve të ulët të shpejtësisë, kthesave dhe pjerrtësisë. Bothnia Line do të përmiësojë lëvizhmërinë publike, duke reduktuar kohën e udhëtimit mes Umeås dhe Örnsköldsvikut në 40-50 minuta nga shpejtësia e madhe e trenit. Ajo gjithashtu do të shërbehet nga trenat e udhëtarëve, në një frekuencë të propozuar prej së paku gjashtë trena në çdo drejtim. 

==Hekurudha standarde==
Linja është një trakë e vetme (me nota dhe dispozitat e tjera për një udhë të dytë) dhe ka 22 unaza. Pesha maksimume është 25 tone në 120 km/h (trenat transportues mallrash) dhe 250 km/h i lejuar për trenat për pasagjerë (si me të gjitha linjat e reja, punimet tokësore duhet të ketë kohë për të rregulluar në trafikun e synuar). Kthesat kanë një rreze prej 3,200 metra ose më shumë, përveç për pasazhin e Örnsköldsvik  (poshtë 600 m) dhe disa mes 2,000 dhe 2,500. Grada maksimale është 1%. 

==Shtrirja e vonuar nëpër zonën e rezervimit natyror==
Pjesa e mesme e hekurudhës ishte e gatshme për trafik në vitin 2008, dhe e gjithë hekurudha përveç pjesës veriore nga tetori i vitit 2009. Pjesa veriore, afër Umeas, nuk funksionoi deri në gusht të vitit 2010, për shkak të një beteje gjyqësore mbi vendosjen e një ure që kalon mbi zonat ekologjikisht të ndjeshme në lumin Ume. Këto zona janë të mbrojtura si rezerva natyrore dhe procesi për të miratuar vendndodhjen e saj është kundërshtuar nga ambientalistët dhe fqinjëve në fjalë në lidhje me pronat e tyre. Alternativat tjera në vendin e pranishme janë konsideruar të papranueshme në afërsi të Aeroportit të Umeas për arsye sigurie, dhe një tunel nën aeroport dhe lum do të kishte qenë shumë më shumë e shtenjtë. Një rrugë më jugore do ta kishte zgjatur linjen dhe do të ishte më e shtrenjtë. Thelbi i këtij debati ishte se rezervat natyrore janë themeluar disa vjet pas caktimit të linjës hekurudhore. 

Nuk kishte asnjë udhëtar para se të përfundonte hekurudha, sepse qyteti më i madh, Umea, nuk ishte e lidhur me linjën në atë kohë.

==Kohët, distancat dhe shpejtësia mesatare==

[[File:E4 and Bothinia Line between Umeå and Örnsköldsvik.jpg|thumb|The railway runs parallel to the [[European route E4|European Route E4]]]]
[[File:Botniabanan and E4 at Ovansjö.jpg|thumb|The line near [[Ovansjö]]]]
{| class="wikitable"
! Lidhja !! Koha !! Distanca !! Shpejtësia
|-
| Örnsköldsvik-Umeå || 0:40 || 112&nbsp;km || 165&nbsp;km/h (inter-city)
|-
| Kramfors-Örnsköldsvik|| 0:35 || 86&nbsp;km || 150&nbsp;km/h (inter-city)
|-
| Sundsvall-Umeå || 2:20 || 300&nbsp;km <!-- 112+86+101 source: KartSök och ortnamn -->|| 130&nbsp;km/h
|-
| Örnsköldsvik-Umeå || 0:55 || 112&nbsp;km || 120&nbsp;km/h (regional)
|-
| Stockholm-Umeå || 5:40 || 680&nbsp;km || 120&nbsp;km/h
|-
|}

Linja hekuruodhre lejon shpejtësinë deri në 250 km/h. Kur kufizimi i shpejtësisë u rrit deri në 200 km/h, do të jetë hekurudha një-trakëshe më e shpejta në botë. Trenët udhëtojnë në shpejtësi 180-200 km/h për disa vitevet e para, me një rritje të shpejtësisë në të ardhmen. 

Kompania e dhënies me qera Transito nënshkroi një kontratë në tetor të vitit 2008 për të blerë trenët [[Alstom Coradia]].<ref>{{cite web | url=http://www.railwaygazette.com/nc/news/single-view/view/alstom-wins-order-for-23-coradia-nordic-units.html | work=[[Railway Gazette International]] | title=Alstom wins order for 23 Coradia Nordic units | date=2008-12-15 | access-date=10 maj 2014 | archive-date=15 qershor 2011 | archive-url=https://web.archive.org/web/20110615130256/http://www.railwaygazette.com/nc/news/single-view/view/alstom-wins-order-for-23-coradia-nordic-units.html | url-status=dead }}</ref> Këta trena u morën në vitin 2011, dhe shpejtësia e tyre arrinte deri në 180 km/h. Për trenat me distancë të gjëta nga Stokholmi, [[SJ]] drejtonte trenat [[X55]], me një shpejtësi prej 200km/h. Deri më tani furnizuesit nuk mund të garantojnë këtë shpejtësi me karakteristikat e dimrit, pasi që nuk kanë përvojë të veprojnë me shpejtësi të tillë në klimën suedeze. Një projekt kërkimesh ''[[Gröna tåget]]'' po merret me këtë çështje. 

Bothnia Lina do të jetë linja e parë në Suedi që zotëron sistemin sinjalizues [[ERTMS]] (Niveli 2) dhe i testuar në shpejtësi prej 289 km/h në pjesën jugore të Bothnia Line.<ref>{{cite web | url=http://www.botniabanan.se/templates/BotniaPressmessage.aspx?id=4696 | title=Svenskt hastighetsrekord i Botniabanetunneln | publisher=Botniabanan AB | date=2009-06-18 | access-date=10 maj 2014 | archive-date=10 shtator 2010 | archive-url=https://web.archive.org/web/20100910132122/http://www.botniabanan.se/templates/BotniaPressmessage.aspx?id=4696 | url-status=dead }}</ref> Momentalisht, sistemi sinjalizues suedez dhe sistemi i sigurisë ATP (ATC - Automatic Train Control) është e çasshme vetëm në shpejtësi prej 210 km/h. 

Që nga 16 tetori 2008, pjesët e hekurudhës janë përdorur vetëm për transporte mallrash,<ref>{{cite web | url=http://www.railwaygazette.com/nc/news/single-view/view/botniabanan-freight-starts.html | work=[[Railway Gazette International]] | title=Botniabanan freight starts | date=2008-12-01 | access-date=10 maj 2014 | archive-date=15 qershor 2011 | archive-url=https://web.archive.org/web/20110615130528/http://www.railwaygazette.com/nc/news/single-view/view/botniabanan-freight-starts.html | url-status=dead }}</ref>  por me  një kontroll mbrojtjeje maunal. 

Asnjë tren Alstom nuk erdhi në hapjen e trafikun në gusht të vitit 2010. Një tren i tipit [[Regina]] u mor me qera nga jugu i Suedisë për trafikun Umeå-Örnsköldsvik me shpejtësi 200 km/h. Trafiku nga Sundsvalli dhe në Sundsvall filloi nga vjeshta e vitit 2012. SJ drejton trenat e natës Stockholm-Narvik dhe Göteborg-Luleå në linjën Långsele-Mellansel-Örnsköldsvik-Umeå nga gushti i vitit 2012, por ata shpesh kanë kaluar nga linja e vjetër për shkak të problemeve me ERTMS. 

==Stacionet==
[[File:Umeå Central Station tracks.jpg|thumb|The line will end at [[Umeå Central Station|Umeå C]]]]
[[File:Umeå Östra.jpg|thumb|[[Umeå East Station|Umeå East]] in September 2010]]
Trenat planifikohen të ndalojnë në: 

Linjen Adal: 
*[[Sundsvall]] Central 319.391 km
*[[Timrå]]             295.681 km
*[[Härnösand]]         248.051 km
*[[Kramfors]]          208.366 km
*[[Kramfors Airport]] (autobusi dërgon deri në aeroport per shkak te distancës prej 1-2 km)

Linjen Bothnia: 
*[[Örnsköldsvik]] Central 115.402 km
*[[Örnsköldsvik]] North   112.986 km
*[[Husum, Sweden|Husum]]   90.313 km
*[[Nordmaling]]            58.109 km
*[[Hörnefors]]             34.856 km
*[[Umeå East Station]]      2.016 km
*[[Umeå Central Station]]       0 km
Disa trena kanë prioritetin të ndalen vetëm në disa stacione të mëdha. 

Stacioni më i përdorur mendohet të jetë Umea East që kur ajo gjendet në distancë të vogël nga universiteti dhe spitali kryesor të kësaj pjese të Suedisë. Umea Central është mbyllur në vitet 2010-2011 për shkak të rindërtimeve. 

==Urat dhe tunelet==
[[File:Botniabanan bridge Angermanalven 20061015.jpg|thumb|Botniabanan bridge Angermanalven 20061015]]
Bothnia Lina ka një numër të konsiderueshëm urash dhe tunelesh:
*Ura: 144 sosh
*Tunele: 16 sosh, 25 km gjithsej 

* Urat më të gjata:
** [[Umeälvsbron]] mbi [[Umeälven]], 1 938 m
** Ura mbi [[Ångermanälven]], 1 035 m 
** Ura mbi [[Nätraån]], 1 014 m
** Ura mbi [[Veckefjärden]], 508 m
** Ura mbi [[Offersjön]], 480 m
** Ura e [[Stöcke]], 394 m
** Ura e  [[Hörnefors]], 389 m
** Ura mbi [[Saluån]], 343 m
** Ura mbi [[Torsån]]/[[Öfjärden]], 333 m
** Ura mbi [[Gideälven]], 330 m
** Ura e  [[Husum, Örnsköldsviks kommun|Husum]], 314 m


* Tunelët më të gjatë:
** [[Namntalltunneln]], 6 000 m (rruga Nyland–Bjästa)
** [[Björnböletunneln]], 5 200 m (rruga Nyland–Bjästa)
** [[Åskottunneln]], 3 270 m (rruga Nyland–Bjästa)
** [[Varvsbergstunneln]], 2 065 m (e Örnsköldsvik)
** [[Strannebergstunneln]], 1 400 m (rruga Örnsköldsvik–Arnäsvall)
** [[Hjältatunneln]], 1 250 m (rruga Arnäsvall–Mosjön)
** [[Kalldalstunneln]], 1 100 m (rruga Arnäsvall–Mosjön)
** [[Åsbergstunneln]], 1 000 m (e Örnsköldsvik)
** [[Håknästunneln]], 670 m (rruga Nordmaling–Hörnefors)
** [[Hällbergstunneln]], 600 m (rruga Bjästa–Överhörnäs)
** [[Öbergstunneln]], 480 (afër Husum)
** [[Finnborgstunneln]], 400 m (rruga Bjästa–Överhörnäs)
** [[Gålnästunneln]], 390 m (rruga Överhörnäs–Örnsköldsvik)




==Ådalsbanan (Linja Adal)==
[[File:Botniabanan bridge Angermanalven 20061015.jpg|thumb|The bridge across [[Ångermanälven]]]]
Linja Bothnia përfundn afër Aeroportit Kramfors në linjën hekurudhore ekzistuese [[Ådalsbanan]], e cila shkon Långsele–Kramfors–Härnösand–Sundsvall. Distanca nga lidhja në Sundsvall është 101 km. Kjo hekurudhë u ndërtua nga viti 1890 në vitin 1925, dhe është në kushte të këqija. Ajo mban më shumë transporte mallrash dhe shumë pak pasagjerë. Adalsbanani do të përmirësohet përgjatë rrugës ekzistuese me shpejtësi më të madhe sesa sot, nga 100-160 km/h. Përmirësimi do të përfshijnë binarë të rinjë, lidhje të re, sistem të ri sinjalizimi dhe më pak kalime rrugore. Ca pjesë të veriut në Härnösand (gjithsej 29 km) do të zëvendësohen me rrugë të re, të ndërtuar me standarde të Bothnia Line. Kjo do të përfundojë në vitin 2011. Arsyeja e mbajtjes së argjiraturës ekzistuese është avantazhi i ndërtimit të një hekurudhe të re është më i vogël kur hekurudha veç ekziston, por çmimi për hekurudhë të re do të jetë i njëjtë nëse atje nuk do të kishte asnjë hekurudhë, gjë që është shembull përgjatë Bothnia Line. Përmirësimi i Adalsbananit do të kushtojë deri në 6 miliardë korona. 
[[File:Botniabanan längs Ume älv.jpg|thumb|Botniabanan längs Ume älv]]

==Linja e vjetër kryesore==
Rruga e vjetër hekurudhore kryesore në veri të Suedisë (Bräcke–Boden, "Stambanan genom övre Norrland") u ndërtua gjatë periudhës 1880-1895, me 30-100 km larg bregdetit për ta mbrojtur nga sulmet ushtarake (aeroplanët nuk ekzistonin në atë kohë). Ajo ka shumë kthesa. Ajo do të mbetet në përdorim për trasportim mallrash, dhe mbase për pak pasagjerë, ashtu si Östersund-Bräcke-Långsele-Kramfors Airport-Umeå.

==Linja Veriore Bothnia==
Linja Veriore Bothnia (''Norrbotniabanan'') është një zgjerim i planifikuar i Linjes Bothnia në veri të Umeas në [[Lulea]]. Distanca është rreth 270 km, më e gjatë se Bothnia Line. Vendimi paraprak për të ndërtuar është marrë dhe plani i detajizuar nga përfunduar, duke përfshirë zgjedhjen e një rruge. Ndërtimi planifikohet të fillojë rreth vitit 2020. Nuk asgjë të vendosur përfundimisht andaj edhe ndërtimi mund të vonohet. 

Të dyja, Linja Veriore Bothnia dhe Linja Bothnia do të kenë avantazhe në reduktimin e shpenzimeve të larta të trasprotit të mallrave pasi të përfundojnë. Ata do të ofrojnë ulje të mëdha në kohë të udhëtimit për pasagjerë në krahasim me autobusët; për shembull, koha e udhëtimit nga Sundsvall-Umeå do të reduktohet në së paku 1½ orë. 

== Referime ==
{{reflist}}

==Lidhjet e jashtme==
{{commons category|Botniabanan}}
*[https://web.archive.org/web/20071222114138/http://www.botniabanan.se/ Official site]
* [http://www.trafikverket.se/Privat/Vagar-och-jarnvagar/Sveriges-jarnvagsnat/Botniabanan/ Trafikverket - Botniabanan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140604174019/http://www.trafikverket.se/Privat/Vagar-och-jarnvagar/Sveriges-jarnvagsnat/Botniabanan/ |date=4 qershor 2014 }}
*[https://web.archive.org/web/20071222114138/http://www.botniabanan.se/ Officiell webbplats för Botniabanan]
*[http://www.norrtag.se/ Norrtåg, som kör regionaltågen (ägs av landstingen)]

[[Kategoria:Umeå]]
[[Kategoria:Suedi]]