Shihni burimin për Dita Botërore e Parandalimit të Vetëvrasjeve

'''Dita Botërore e Parandalimit të Vetëvrasjeve''' ([[Gjuha shqipe|shq.]] '''DBPV'''; [[ang.]] '''WSPD''') është një [[Dita e ndërgjegjësimit|ditë ndërgjegjësimi]] që shënohet gjithmonë më 10 shtator çdo vit, me qëllim që të ofrohet angazhim dhe veprim mbarëbotëror për parandalimin e vetëvrasjeve, me aktivitete të ndryshme në mbarë botën që nga viti 2003. <ref name="sitnews">{{Cite news |date=11 shtator 2004 |title=Alaska Observes World Suicide Prevention Day and Alaska Suicide Prevention Month |work=SitNews |url=http://www.sitnews.us/0904news/091104/091104_suicide_prevention.html |access-date=11 qershor 2012}}</ref> [[Shoqata Ndërkombëtare për Parandalimin e Vetëvrasjeve]] (IASP) bashkëpunon me [[Organizata Botërore e Shëndetësisë|Organizatën Botërore të Shëndetësisë]] (OBSH) dhe [[Federata Botërore për Shëndetin Mendor|Federatën Botërore për Shëndetin Mendor]] (WFMH) për të organizuar Ditën Botërore të Parandalimit të Vetëvrasjeve. <ref name="suicidology">{{Cite web |title=Suicide in the U.S.A. Based on Current (2007) Statistics |url=http://www.suicidology.org/c/document_library/get_file?folderId=236&name=DLFE-368.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120602221443/http://www.suicidology.org/c/document_library/get_file?folderId=236&name=DLFE-368.pdf |archive-date=2 qershor 2012 |access-date=10 qershor 2012 |publisher=American Association of Suicidology}}</ref> Në vitin 2011, rreth 40 vende mbajtën ngjarje ndërgjegjësuese për të shënuar këtë rast. <ref name="lfp">{{Cite news |last=QMI Agency |date=10 shtator 2011 |title=Inuit youth celebrate life on World Suicide Day |work=London Free Press |url=https://lfpress.com/news/canada/2011/09/10/18666426.html |access-date=11 qershor 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170820162440/https://lfpress.com/news/canada/2011/09/10/18666426.html |archive-date=20 gusht 2017}}</ref> Sipas Atlasit të Shëndetit Mendor të OBSH-së të publikuar në vitin 2014, asnjë vend me të ardhura të ulëta nuk raportoi se kishte një strategji kombëtare [[Parandalimi i vetëvrasjes|për parandalimin e vetëvrasjeve]], ndërkohë që më pak se 10% e vendeve me të ardhura të mesme të ulëta dhe pothuajse një e treta e vendeve me të ardhura të larta të mesme dhe të larta kishin. <ref name="MentalAtlas2014">{{Cite web |date=2015 |title=2014 Mental health Atlas |url=http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/178879/1/9789241565011_eng.pdf |access-date=4 maj 2018 |publisher=World Health Organization}}</ref>

Në ngjarjen e saj të parë në 2003, iniciativa globale e parandalimit të vetëvrasjeve të OBSH-së 1999 përmendet në lidhje me strategjinë kryesore për zbatimin e saj, duke kërkuar: <ref name="IASPpr">{{Cite web |title=Celebrating the 1st World Suicide Prevention Day 10 September 2003 |url=http://iasp.info/wspd/2003_wspd.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20111103165734/http://www.iasp.info/wspd/2003_wspd.php |archive-date=3 nëntor 2011 |access-date=12 qershor 2012 |website=Press Release |publisher=International Association for Suicide Prevention}} adapted from the chapter on "Self-Directed Violence" from the ''World Report on Violence and Health'', [[Organizata Botërore e Shëndetësisë|World Health Organization]], Geneva, 2002.</ref>

# "Organizimi i aktiviteteve multi-sektoriale globale, rajonale dhe kombëtare për të rritur ndërgjegjësimin për sjelljet vetëvrasëse dhe si të parandalohen në mënyrë efektive ato."
# "Forcimi i aftësive të vendeve për të zhvilluar dhe vlerësuar politikat dhe planet kombëtare për parandalimin e vetëvrasjeve."

Që nga publikimet e fundit të OBSH-së, sfidat e përfaqësuara nga [[stigma sociale]], [[Tabu|tabuja]] për të diskutuar hapur vetëvrasjen dhe disponueshmëria e ulët e të dhënave janë ende pengesa deri më tani që çojnë në [[Cilësia e të dhënave|cilësi të dobët të të dhënave]] si për vetëvrasjet ashtu edhe për tentativat për vetëvrasje: "duke pasur parasysh ndjeshmërinë e vetëvrasjes - dhe paligjshmëria e sjelljes vetëvrasëse në disa vende – ka të ngjarë që nën-raportimi dhe klasifikimi i gabuar të jenë probleme më të mëdha për vetëvrasjen sesa për shumicën e shkaqeve të tjera të vdekjes. <ref name="WHO2017">{{Cite web |date=gusht 2017 |title=Suicide - Challenges and obstacles |url=https://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs398/en/ |website=www.who.int |publisher=World Health Organization}}</ref> <ref name="WHO2002">{{Cite web |last=WHO |date=2002 |title=Self-directed violence |url=https://www.who.int/violence_injury_prevention/violence/world_report/factsheets/en/selfdirectedviolfacts.pdf |website=www.who.int}}</ref>{{quote|text=Vetëvrasja ka një sërë faktorësh të ndërlidhur dhe themelorë që kontribuojnë ... që mund të kontribuojnë në ndjenjat e dhimbjes dhe mungesës së shpresës. Të kesh akses në mjetet për të vrarë veten – kryesisht armë zjarri, ilaçe dhe helme – është gjithashtu një faktor rreziku.<ref name=sitnews/>|source=Publikimi i fushatës}}

== Sfondi ==
Rreth një milion njerëz vdesin në vit nga vetëvrasja ose rreth një person në 10 000 (1.4% e të gjitha vdekjeve), ose "një vdekje çdo 40 sekonda ose rreth 3 000 çdo ditë". Që nga viti 2004, numri i njerëzve që vdesin nga vetëvrasja pritet të arrijë në 1.5 milion në vit deri në vitin 2020. <ref name="rtenews">{{Cite news |date=10 shtator 2004 |title=World Suicide Prevention Day is marked |work=Raidió Teilifís Éireann |url=http://www.rte.ie/news/2004/0910/suicide.html |access-date=11 qershor 2012}}</ref>
[[Skeda:Suicide_Prevention_Day.jpg|majtas|parapamje| "DASHURI" e shkruar në kyçin e dorës së një personi, një shembull se si individët rrisin ndërgjegjësimin në Ditën Botërore të Parandalimit të Vetëvrasjeve]]
{{multiple image|align=right|image1=Male suicide rates 2015 (crude).svg|width1=200|alt1=|caption1=|image2=Female suicide rates 2015 (crude).svg|width2=200|alt2=|caption2=|footer=Shkalla e vetëvrasjeve për 100 000 meshkuj (majtas) dhe femra (djathtas).<ref>{{cite web |title=Suicide rates, crude - Data by country |publisher=WHO |date=2018-04-05 |url=http://apps.who.int/gho/data/node.main.MHSUICIDE?lang=en}}</ref>
{{Col-begin}}
{{Col-break}}

{{legend|#fef23d|0 – 5}}
{{legend|#f0c809|5 – 10}}

{{Col-break}}

{{legend|#ff980d|10 – 15}}
{{legend|#f05c0d|15 – 25}}

{{Col-break}}

{{legend|#cd281b|25 – 35}}
{{legend|#b00507|Mbi 35}}

{{Col-break}}

{{legend|#d1d1d1|Asnjë të dhënë}}

{{col-end}}}}
Mesatarisht, tre vetëvrasje meshkujsh raportohen për çdo femër, vazhdimisht në grupmosha të ndryshme dhe pothuajse në çdo vend të botës. Në anën tjetër, shkalla e tentativave për vetëvrasje priret të jetë 2-3 herë më e lartë tek femrat sesa tek meshkujt, megjithëse hendeku gjinor është ngushtuar vitet e fundit”. <ref name="IASPpr2012">{{Cite web |title=World Suicide Prevention Day - 10 September, 2012 |url=https://www.iasp.info/wspd/2012_wspd.php |access-date=24 janar 2018 |website=Press Release |publisher=International Association for Suicide Prevention}}</ref> Më shumë njerëz vdesin nga vetëvrasja sesa nga vrasja dhe lufta; është shkaku i 13-të kryesor i vdekjeve në mbarë botën. <ref name="sitnews"/> <ref name="rtenews"/> Sipas OBSH-së janë njëzet njerëz që kanë një [[Përpjekje për vetëvrasje|tentativë vetëvrasjeje]] për çdo që është fatale, me një normë afërsisht një në çdo tre sekonda. <ref name="time">{{Cite news |last=Melnick |first=Meredith |date=10 shtator 2010 |title=It's World Suicide Prevention Day: What You Can Do to Help |work=Time |url=http://healthland.time.com/2010/09/10/its-world-suicide-prevention%C2%A0day-what-you-can-do-to-help/ |access-date=11 qershor 2012}}</ref> Vetëvrasja është "shkaku më i zakonshëm i vdekjes për njerëzit e moshës 15-24 vjeç". <ref name="Beausejour">{{Cite news |last=Fierheller |first=Lorel |year=2009 |title=Suicide Prevention Day coming up |work=The Beausejour Review |url=http://www.beausejourreview.com/ArticleDisplay.aspx?e=1720519&archive=true |access-date=12 qershor 2012}}</ref>

Sipas OBSH-së, vetëvrasja përbën gati gjysmën e të gjitha vdekjeve të dhunshme në botë. [[Brian Mishara]], president i IASP, vuri në dukje se, "më shumë njerëz vrasin veten sesa vdesin në të gjitha luftërat, aktet terroriste dhe dhunën ndërpersonale të kombinuara". <ref name="scoop">{{Cite web |date=8 shtator 2006 |title=World Suicide Prevention Day |url=http://www.scoop.co.nz/stories/GE0609/S00023.htm |access-date=11 qershor 2012 |publisher=Scoop Independent News |format=Press release}}</ref> Që nga viti 2008, [[Organizata Botërore e Shëndetësisë|OBSH]] referon numrin më të madh të vetëvrasjeve që ndodhin në grupmoshën 15 - 29 vjeç, ndërsa më të ulëtin në grupmoshën 80+, megjithëse përfaqëson gjithashtu atë me shkallën më të lartë (për 100,000) nga të gjitha grupmoshat. me 27.8 vetëvrasje dhe 60.1 për femrat dhe meshkujt përkatësisht. <ref name="SuicideInTheWorld2008" /> Në vitin 2015, norma globale e raportuar e standardizuar për moshën është 10.7 për 100 000. <ref name="lfp"/> <ref name="WHO2015Snapshot">{{Cite web |title=2015 Suicide rates, age-standardized Data by WHO region |url=http://apps.who.int/gho/data/view.main.MHSUICIDEASDRREGv?lang=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170625154828/http://apps.who.int/gho/data/view.main.MHSUICIDEASDRREGv?lang=en |archive-date=25 qershor 2017 |access-date=14 shtator 2017 |publisher=WHO (archived on 25 June 2017)}}</ref> <ref name="SuicideInTheWorld2008">{{Cite journal |last=Värnik |first=P |date=mars 2012 |title=Suicide in the world |journal=[[International Journal of Environmental Research and Public Health]] |volume=9 |issue=3 |pages=760–71 |doi=10.3390/ijerph9030760 |pmc=3367275 |pmid=22690161 |doi-access=free}}</ref>

[[Norma shoqërore|Normat sociale]] luajnë një rol të rëndësishëm në zhvillimin e [[Vetëvrasja|sjelljeve vetëvrasëse]]. Studimet sociologjike të fundit të shekullit të 19-të regjistruan vëzhgimet e para mbi vetëvrasjen: me statistikat e kohës në dispozicion, sociologët përmendën efektet e industrializimit si në marrëdhëniet midis komuniteteve të reja të urbanizuara dhe cenueshmërinë ndaj sjelljeve vetë-shkatërruese, duke sugjeruar që [[Presioni social|presionet sociale]] kanë efekte në vetëvrasje. {{Small|<ref>{{cite web|url=https://www2.hawaii.edu/~fm/durkheim.html|title=Emile Durkheim (1858-1917)|website=University of Hawaii at Manoa}}</ref><ref name="EncGenSoc2009" />}} Sot, ndryshimet në sjelljen vetëvrasëse midis vendeve të ndryshme mund të jenë të rëndësishme.

=== Temat ===
{| class="wikitable sortable" border="1" style="float:right; margin-left:1em; margin-right:0;"
|+'''Normat e vetëvrasjeve (për 100,000) sipas rajonit të [[OBSH]]-së në 2015, 2012 dhe 2008'''<ref name="WHO2015Snapshot"/><ref>{{Cite web |date=2018-04-17 |title=Suicide rates, crude - Data by WHO region |url=http://apps.who.int/gho/data/view.main.MHSUICIDEREGv?lang=en |publisher=WHO}}</ref><ref name="WHO2012">{{Cite web |last=World Health Organization |date=2014 |title=Preventing suicide: a global imperative. |url=http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/131056/9789241564878_eng.pdf |access-date=21 maj 2018 |publisher=WHO}}</ref><ref name="SuicideInTheWorld2008"/>
! class="unsortable" |<div style="white-space: nowrap; align: center;">&nbsp;&nbsp;WHO region (approx % of world pop)&nbsp;&nbsp;</div>
!E standardizuar sipas moshës<br /><br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;(2015)
!Bruto<br /><br />(2015)
!Mashkull:Femër<br /><br />(2015)
!Norma<br /><br />(2012)
!Mashkull:Femër<br /><br />(2012)
!Norma<br /><br />(2008)
!Mashkull:Femër<br /><br />(2008)
|-
|<div style="white-space: nowrap;">Europe&nbsp;&nbsp;(13%)</div>
| style="text-align:center;" |'''11.9'''
| style="text-align:center;" |'''15.7'''
| style="text-align:center;" |3.7 : 1
| style="text-align:center;" |'''12.0'''
| style="text-align:center;" |4.1 : 1
| style="text-align:center;" |'''14.2'''
| style="text-align:center;" |4.0 : 1
|-
|South Eastern Asia&nbsp;&nbsp;(26%)
| style="text-align:center;" |'''13.3'''
| style="text-align:center;" |'''13.3'''
| style="text-align:center;" |1.3 : 1
| style="text-align:center;" |'''17.7'''
| style="text-align:center;" |1.6 : 1
| style="text-align:center;" |'''15.6'''
| style="text-align:center;" |1.5 : 1
|-
|Western Pacific&nbsp;&nbsp;(26%)
| style="text-align:center;" |'''9.1'''
| style="text-align:center;" |'''10.2'''
| style="text-align:center;" |1.2 : 1
| style="text-align:center;" |'''7.5'''
| style="text-align:center;" |0.9 : 1
| style="text-align:center;" |'''12.6'''
| style="text-align:center;" |1.3 : 1
|-
|Americas&nbsp;&nbsp;(13.5%)
| style="text-align:center;" |'''9.1'''
| style="text-align:center;" |'''9.9'''
| style="text-align:center;" |3.3 : 1
| style="text-align:center;" |'''6.1'''
| style="text-align:center;" |3.6 : 1
| style="text-align:center;" |'''7.9'''
| style="text-align:center;" |3.6 : 1
|-
|Africa&nbsp;&nbsp;(13%)
| style="text-align:center;" |'''12.8'''
| style="text-align:center;" |'''7.4'''
| style="text-align:center;" |2.0 : 1
| style="text-align:center;" |'''10.0'''
| style="text-align:center;" |2.5 : 1
| style="text-align:center;" |'''6.4'''
| style="text-align:center;" |2.2 : 1
|-
|Eastern Mediterranean&nbsp;&nbsp;(8.5%)
| style="text-align:center;" |'''4.3'''
| style="text-align:center;" |'''3.9'''
| style="text-align:center;" |1.8 : 1
| style="text-align:center;" |'''6.4'''
| style="text-align:center;" |1.4 : 1
| style="text-align:center;" |'''5.6'''
| style="text-align:center;" |1.1 : 1
|-
|''[[Bota|World]]''&nbsp;&nbsp;(100.0%)
| style="text-align:center;" |'''10.7'''
| style="text-align:center;" |'''10.7'''
| style="text-align:center;" |1.7 : 1
| style="text-align:center;" |'''11.4'''
| style="text-align:center;" |1.9 : 1
| style="text-align:center;" |'''11.6'''
| style="text-align:center;" |1.8 : 1
|-
|}

* 2003 - "Vetëvrasja mund të parandalohet!" <ref name="IASPpr"/>
* 2004 - "Shpëtimi i jetëve, rivendosja e shpresës" <ref name="IASPpr2">{{Cite web |title=World Suicide Prevention Day – 10 September 2004 |url=http://www.iasp.info/wspd/2004_wspd_activities.php#top |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20121119202355/http://www.iasp.info/wspd/2004_wspd_activities.php#top |archive-date=19 nëntor 2012 |access-date=12 qershor 2012 |website=Press archive |publisher=International Association for Suicide Prevention}}</ref>
* 2005 - "Parandalimi i vetëvrasjes është punë e të gjithëve" <ref name="IASPpr3">{{Cite web |title=World Suicide Prevention Day – 10 September 2005 |url=http://www.iasp.info/wspd/2005_wspd.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120720074440/http://www.iasp.info/wspd/2005_wspd.php |archive-date=20 korrik 2012 |access-date=12 qershor 2012 |website=Press archive |publisher=International Association for Suicide Prevention}}</ref>
* 2006 - "Me të kuptuar shpresën e re" <ref name="IASPpr2006">{{Cite web |title=World Suicide Prevention Day – 10 September 2006 |url=https://www.iasp.info/wspd/2006_wspd.php |access-date=26 mars 2018 |website=Press archive |publisher=International Association for Suicide Prevention}}</ref> <ref name="scoop"/>
* 2007 - "Parandalimi i vetëvrasjeve gjatë gjithë jetës" <ref name="IASPpr2007">{{Cite web |title=World Suicide Prevention Day – 10 September 2007 |url=https://www.iasp.info/wspd/2007_wspd.php |access-date=26 mars 2018 |website=Press archive |publisher=International Association for Suicide Prevention}}</ref> <ref name="Mathaba">{{Cite news |date=11 shtator 2007 |title=UN marks World Suicide Prevention Day |work=Mathaba News |url=http://mathaba.net/news/?x=563697}}</ref>
* 2008 - "Mendoni globalisht, planifikoni në nivel kombëtar, veproni në nivel lokal" <ref name="IASPpr5">{{Cite web |title=World Suicide Prevention Day – 10 September 2008 |url=http://www.iasp.info/wspd/2008_wspd_index.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20121119154418/http://www.iasp.info/wspd/2008_wspd_index.php |archive-date=19 nëntor 2012 |access-date=12 qershor 2012 |website=Event archive |publisher=International Association for Suicide Prevention}}</ref>
* 2009 - "Parandalimi i vetëvrasjeve në kultura të ndryshme" <ref name="IASPpr2009">{{Cite web |title=World Suicide Prevention Day – 10 September 2009 |url=https://www.iasp.info/wspd/2009_wspd.php |access-date=26 mars 2018 |website=Press archive |publisher=International Association for Suicide Prevention}}</ref> <ref name="Beausejour"/>
* 2010 - "Familjet, sistemet e komunitetit dhe vetëvrasja" <ref name="IASPpr2010">{{Cite web |title=World Suicide Prevention Day – 10 September 2010 |url=https://www.iasp.info/wspd/2010_wspd.php |access-date=26 mars 2018 |website=Press archive |publisher=International Association for Suicide Prevention}}</ref> <ref>{{Cite news |date=7 shtator 2010 |title=Crist Signs Proclamation Recognizing National Suicide Prevention Week in Florida: Several communities and organizations around the state and country are holding events this week to raise awareness and increase education on the issue. |work=WCTV |url=http://www.wctv.tv/news/headlines/102364469.html?ref=469 |access-date=12 qershor 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304035108/http://www.wctv.tv/news/headlines/102364469.html?ref=469 |archive-date=4 mars 2016}}</ref>
* 2011 - "Parandalimi i vetëvrasjes në shoqëritë multikulturore" <ref name="IASPpr2011">{{Cite web |title=World Suicide Prevention Day – 10 September 2011 |url=https://www.iasp.info/wspd/2011_wspd.php |access-date=26 mars 2018 |website=Press archive |publisher=International Association for Suicide Prevention}}</ref> <ref name="lfp"/>
* 2012 - "Parandalimi i vetëvrasjeve në të gjithë globin: Forcimi i faktorëve mbrojtës dhe futja e shpresës" <ref name="IASPpr2012"/>
* 2013 - "[[Stigma sociale|Stigma]]: Një pengesë kryesore për parandalimin e vetëvrasjeve" <ref name="IASPpr2013">{{Cite web |title=World Suicide Prevention Day – 10 September 2013 |url=https://www.iasp.info/wspd/2013_wspd.php |access-date=26 mars 2018 |website=Press archive |publisher=International Association for Suicide Prevention}}</ref>
* 2014 - "Ndizni një qiri pranë një dritareje" <ref name="IASPpr2014">{{Cite web |title=World Suicide Prevention Day – 10 September 2014 |url=https://www.iasp.info/wspd/2014_wspd.php |access-date=26 mars 2018 |website=Press archive |publisher=International Association for Suicide Prevention}}</ref> <ref name="befrienders2014">{{Cite web |title=World Suicide Prevention Day – 10 September 2014 |url=https://www.befrienders.org/file/bw-world-suicide-prevention-day-activities-ver2-pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20170728000046/http://www.befrienders.org/file/bw-world-suicide-prevention-day-activities-ver2-pdf |archive-date=28 korrik 2017 |access-date=26 mars 2018 |website=befrienders.org}}</ref>
* 2015 - "Parandalimi i vetëvrasjes: Arritja dhe shpëtimi i jetëve" <ref name="IASPpr2015">{{Cite web |title=World Suicide Prevention Day – 10 September 2015 |url=https://www.iasp.info/wspd/2015_wspd.php |access-date=26 mars 2018 |website=Press archive |publisher=International Association for Suicide Prevention}}</ref> <ref name="PAHO">{{Cite web |title=Depression and suicide: Communication Materials - Suicide Prevention Day Presentation and Campaign Kits |url=http://www.paho.org/hq/index.php?option=com_topics&view=readall&cid=8187&Itemid=40872&lang=en |access-date=26 mars 2018 |website=paho.org |publisher=Pan American Health Organization}}</ref>
* 2016 - "Lidhu, Komuniko, Kujdesu" <ref name="IASPpr2016">{{Cite web |title=World Suicide Prevention Day – 10 September 2016 |url=https://www.iasp.info/wspd/2016_wspd.php |access-date=26 mars 2018 |website=Press archive |publisher=International Association for Suicide Prevention}}</ref> <ref name="PAHO" />
* 2017 - "Merr një minutë, ndrysho një jetë" <ref name="IASPpr2017">{{Cite web |title=World Suicide Prevention Day – 10 September 2017 |url=https://www.iasp.info/wspd/2017_wspd.php |access-date=26 mars 2018 |website=Press archive |publisher=International Association for Suicide Prevention}}</ref> <ref name="PAHO" />
* 2018 - "Të punojmë së bashku për të parandaluar vetëvrasjen" <ref name="IASPpr2018">{{Cite web |title=World Suicide Prevention Day – 10 September 2018 |url=https://www.iasp.info/wspd/ |access-date=26 mars 2018 |website=Press archive |publisher=International Association for Suicide Prevention}}</ref>
* 2019 - "Të punojmë së bashku për të parandaluar vetëvrasjen" <ref name="IASPpr2019">{{Cite web |title=World Suicide Prevention Day – 10 September 2019 |url=https://www.iasp.info/wspd2019/ |access-date=10 shtator 2019 |website=Press archive |publisher=International Association for Suicide Prevention}}</ref>
* 2020 - "Të punojmë së bashku për të parandaluar vetëvrasjen" <ref>{{Cite web |title=WSPD Brochure |url=https://www.iasp.info/wspd2020/wspd-brochure/ |access-date=9 shtator 2020}}</ref>
* 2021 - "Krijimi i shpresës përmes veprimit" <ref>[https://www.iasp.info/2021/09/01/world-suicide-prevention-day-2021-creating-hope-through-action/ World Suicide Prevention Day - 10 September 2021]</ref>
* 2022 - "Krijimi i shpresës përmes veprimit" <ref>[https://www.iasp.info/2021/09/01/world-suicide-prevention-day-2021-creating-hope-through-action/ World Suicide Prevention Day - 10 September 2021]</ref>
* 2023 - "Krijimi i shpresës përmes veprimit" <ref>[https://www.iasp.info/2021/09/01/world-suicide-prevention-day-2021-creating-hope-through-action/ World Suicide Prevention Day - 10 September 2021]</ref>

=== Prioritetet ===
{| class="wikitable sortable collapsible collapsed" style="float:right; margin-left:1em; margin-right:0; white-space: nowrap;"
! class="unsortable" |&nbsp;&nbsp;[[Objektivat e Zhvillimit të Qëndrueshëm|SDG]] region{{#tag:ref|Crude suicide rates (per 100,000) by SDG region.<ref>{{cite web |author=World Health Organization |title=Suicide rates, crude Data by SDG Region |url=http://apps.who.int/gho/data/view.main.MHSUICIDESDG?lang=en |website=www.who.int|date=2018-04-05}}</ref> Note: Countries are included in more than one SDG region.|group=note|name=nam2}}&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;
!Rate<br /><br />(2015)
!Mashkull:Femër<br /><br />(2015)
!Norma<br /><br />(2010)
!Mashkull:Femër<br /><br />(2010)
!Norma<br /><br />(2005)
!Mashkull:Femër<br /><br />(2005)
!Norma<br /><br />(2000)
!Mashkull:Femër<br /><br />(2000)
|-
|[[Evropa|Europe]]{{Efn|Aland Islands, Albania, Andorra, Austria, Belarus, Belgium, Bosnia and Herzegovina, Bulgaria, Croatia, Czechia, Denmark, Estonia, Faroe Islands, Finland, France, Germany, Gibraltar, Greece, Guernsey, Holy See, Hungary, Iceland, Ireland, Isle of Man, Italy, Jersey, Latvia, Liechtenstein, Lithuania, Luxembourg, Malta, Monaco, Montenegro, Netherlands, Norway, Poland, Portugal, Republic of Moldova, Romania, Russian Federation, San Marino, Sark, Serbia, Slovakia, Slovenia, Spain, Svalbard and Jan Mayen Islands, Sweden, Switzerland, The former Yugoslav Republic of Macedonia, Ukraine, United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland.}}
| style="text-align:center;" |'''17.4'''
| style="text-align:center;" |3.8 : 1
| style="text-align:center;" |'''19.6'''
| style="text-align:center;" |4.0 : 1
| style="text-align:center;" |'''22.9'''
| style="text-align:center;" |4.1 : 1
| style="text-align:center;" |'''24.2'''
| style="text-align:center;" |4.0 : 1
|-
|{{tooltip|[[Northern America]] and [[Europe]]|Bermuda, Canada, Greenland, Saint Pierre and Miquelon, United States of America. Åland Islands, Albania, Andorra, Austria, Belarus, Belgium, Bosnia and Herzegovina, Bulgaria, Croatia, Czechia, Denmark, Estonia, Faroe Islands, Finland, France, Germany, Gibraltar, Greece, Guernsey, Holy See, Hungary, Iceland, Ireland, Isle of Man, Italy, Jersey, Latvia, Liechtenstein, Lithuania, Luxembourg, Malta, Monaco, Montenegro, Netherlands, Norway, Poland, Portugal, Republic of Moldova, Romania, Russian Federation, San Marino, Sark, Serbia, Slovakia, Slovenia, Spain, Svalbard and Jan Mayen Islands, Sweden, Switzerland, The former Yugoslav Republic of Macedonia, Ukraine, United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland.}}
| style="text-align:center;" |'''16.5'''
| style="text-align:center;" |3.6 : 1
| style="text-align:center;" |'''17.6'''
| style="text-align:center;" |3.8 : 1
| style="text-align:center;" |'''19.5'''
| style="text-align:center;" |3.9 : 1
| style="text-align:center;" |'''20.3'''
| style="text-align:center;" |3.9 : 1
|-
|Northern America{{Efn|Bermuda, Canada, Greenland, Saint Pierre and Miquelon, United States of America.}}
| style="text-align:center;" |'''14.7'''
| style="text-align:center;" |3.2 : 1
| style="text-align:center;" |'''13.2'''
| style="text-align:center;" |3.4 : 1
| style="text-align:center;" |'''12.0'''
| style="text-align:center;" |3.4 : 1
| style="text-align:center;" |'''11.4'''
| style="text-align:center;" |3.6 : 1
|-
|Australia and New Zealand{{Efn|Australia, Christmas Island, Cocos (Keeling) Islands, Heard Island and McDonald Islands, New Zealand, Norfolk Island.}}
| style="text-align:center;" |'''13.5'''
| style="text-align:center;" |2.8 : 1
| style="text-align:center;" |'''12.6'''
| style="text-align:center;" |2.9 : 1
| style="text-align:center;" |'''12.4'''
| style="text-align:center;" |3.0 : 1
| style="text-align:center;" |'''13.2'''
| style="text-align:center;" |3.5 : 1
|-
|[[Azia Juglindore|South-eastern Asia]]{{Efn|Lao People's Democratic Republic, Singapore, Timor-Leste, Brunei Darussalam, Cambodia, Indonesia, Malaysia, Myanmar, Philippines, Thailand, Viet Nam.}}
| style="text-align:center;" |'''13.2'''
| style="text-align:center;" |2.3 : 1
| style="text-align:center;" |'''13.6'''
| style="text-align:center;" |2.3 : 1
| style="text-align:center;" |'''14.7'''
| style="text-align:center;" |2.2 : 1
| style="text-align:center;" |'''14.7'''
| style="text-align:center;" |2.0 : 1
|-
|Southern Asia{{Efn|Afghanistan, Bangladesh, Bhutan, India, Iran (Islamic Republic of), Maldives, Nepal, Pakistan, Sri Lanka.}}
| style="text-align:center;" |'''13.2'''
| style="text-align:center;" |1.2 : 1
| style="text-align:center;" |'''13.6'''
| style="text-align:center;" |1.2 : 1
| style="text-align:center;" |'''14.7'''
| style="text-align:center;" |1.1 : 1
| style="text-align:center;" |'''14.7'''
| style="text-align:center;" |1.2 : 1
|-
|{{tooltip|[[Central Asia]] and [[South Asia|Southern Asia]]|Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan, Uzbekistan. Afghanistan, Bangladesh, Bhutan, India, Iran (Islamic Republic of), Maldives, Nepal, Pakistan, Sri Lanka.}}
| style="text-align:center;" |'''13.2'''
| style="text-align:center;" |1.2 : 1
| style="text-align:center;" |'''13.5'''
| style="text-align:center;" |1.2 : 1
| style="text-align:center;" |'''14.7'''
| style="text-align:center;" |1.1 : 1
| style="text-align:center;" |'''14.7'''
| style="text-align:center;" |1.2 : 1
|-
|[[Oqeania|Oceania]]{{Efn|American Samoa, Australia, Christmas Island, Cocos (Keeling) Islands, Cook Islands, Fiji, French Polynesia, Guam, Heard Island and McDonald Islands, Kiribati, Marshall Islands, Micronesia (Federated States of), Nauru, New Caledonia, New Zealand, Niue, Norfolk Island, Northern Mariana Islands, Palau, Papua New Guinea, Pitcairn, Samoa, Solomon Islands, Tokelau, Tonga, Tuvalu, United States Minor Outlying Islands, Vanuatu, Wallis and Futuna Islands.}}
| style="text-align:center;" |'''11.5'''
| style="text-align:center;" |2.8 : 1
| style="text-align:center;" |'''10.7'''
| style="text-align:center;" |2.8 : 1
| style="text-align:center;" |'''10.8'''
| style="text-align:center;" |2.9 : 1
| style="text-align:center;" |'''11.7'''
| style="text-align:center;" |3.2 : 1
|-
|[[Azia Qendrore|Central Asia]]{{Efn|Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan, Uzbekistan.}}
| style="text-align:center;" |'''11.4'''
| style="text-align:center;" |3.5 : 1
| style="text-align:center;" |'''13.1'''
| style="text-align:center;" |3.9 : 1
| style="text-align:center;" |'''15.3'''
| style="text-align:center;" |4.6 : 1
| style="text-align:center;" |'''14.8'''
| style="text-align:center;" |4.4 : 1
|-
|{{tooltip|Eastern Asia|China, Hong Kong Special Administrative Region, Macao Special Administrative Region, Democratic People's Republic of Korea, Japan, Mongolia, Republic of Korea.}}
| style="text-align:center;" |'''11.1'''
| style="text-align:center;" |1.1 : 1
| style="text-align:center;" |'''12.8'''
| style="text-align:center;" |1.0 : 1
| style="text-align:center;" |'''13.3'''
| style="text-align:center;" |1.0 : 1
| style="text-align:center;" |'''14.2'''
| style="text-align:center;" |0.9 : 1
|-
|{{tooltip|Eastern Asia and South-eastern Asia|China, Hong Kong Special Administrative Region, Macao Special Administrative Region, Democratic People's Republic of Korea, Japan, Mongolia, Republic of Korea. Lao People's Democratic Republic, Singapore, Timor-Leste, Brunei Darussalam, Cambodia, Indonesia, Malaysia, Myanmar, Philippines, Thailand, Viet Nam.}}
| style="text-align:center;" |'''9.6'''
| style="text-align:center;" |1.2 : 1
| style="text-align:center;" |'''10.9'''
| style="text-align:center;" |1.1 : 1
| style="text-align:center;" |'''11.3'''
| style="text-align:center;" |1.1 : 1
| style="text-align:center;" |'''12.2'''
| style="text-align:center;" |1.0 : 1
|-
|{{tooltip|Small Island Developing States|Small Island Developing States (SIDS) are a group of countries (mostly small islands) that tend to share similar sustainable development challenges: American Samoa, Anguilla, Antigua and Barbuda, Aruba, Bahamas, Barbados, Belize, Bonaire Sint Eustatius and Saba, British Virgin Islands, Cabo Verde, Comoros, Cook Islands, Cuba, Curaçao, Dominica, Dominican Republic, Fiji, French Polynesia, Grenada, Guam, Guinea-Bissau, Guyana, Haiti, Jamaica, Kiribati, Maldives, Marshall Islands, Mauritius, Micronesia (Federated States of), Montserrat, Nauru, New Caledonia, Niue, Northern Mariana Islands, Palau, Papua New Guinea, Puerto Rico, Saint Kitts and Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent and the Grenadines, Samoa, Sao Tome and Principe, Seychelles, Singapore, Sint Maarten (Dutch part), Solomon Islands, Suriname, Timor-Leste, Tonga, Trinidad and Tobago, Tuvalu, United States Virgin Islands, Vanuatu.}}
| style="text-align:center;" |'''9.5'''
| style="text-align:center;" |3.3 : 1
| style="text-align:center;" |'''9.3'''
| style="text-align:center;" |3.1 : 1
| style="text-align:center;" |'''9.2'''
| style="text-align:center;" |3.0 : 1
| style="text-align:center;" |'''10.5'''
| style="text-align:center;" |2.9 : 1
|-
|{{tooltip|Landlocked developing countries|Landlocked developing countries (LLDC) are developing countries that are landlocked: Afghanistan, Armenia, Azerbaijan, Bhutan, Bolivia (Plurinational State of), Botswana, Burkina Faso, Burundi, Central African Republic, Chad, Ethiopia, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Lao People's Democratic Republic, Lesotho, Malawi, Mali, Mongolia, Nepal, Niger, Paraguay, Republic of Moldova, Rwanda, South Sudan, Swaziland, Tajikistan, The former Yugoslav Republic of Macedonia, Turkmenistan, Uganda, Uzbekistan, Zambia, Zimbabwe.}}
| style="text-align:center;" |'''8.0'''
| style="text-align:center;" |2.4 : 1
| style="text-align:center;" |'''8.7'''
| style="text-align:center;" |2.4 : 1
| style="text-align:center;" |'''9.7'''
| style="text-align:center;" |2.5 : 1
| style="text-align:center;" |'''10.1'''
| style="text-align:center;" |2.4 : 1
|-
|{{tooltip|Sub-Saharan Africa|Angola, Benin, Botswana, British Indian Ocean Territory, Burkina Faso, Burundi, Cabo Verde, Cameroon, Central African Republic, Chad, Comoros, Congo, Côte d'Ivoire, Democratic Republic of the Congo, Djibouti, Equatorial Guinea, Eritrea, Ethiopia, French Southern Territories, Gabon, Gambia, Ghana, Guinea, Guinea-Bissau, Kenya, Lesotho, Liberia, Madagascar, Malawi, Mali, Mauritania, Mauritius, Mayotte, Mozambique, Namibia, Niger, Nigeria, Réunion, Rwanda, Saint Helena, Sao Tome and Principe, Senegal, Seychelles, Sierra Leone, Somalia, South Africa, South Sudan, Swaziland, Togo, Uganda, United Republic of Tanzania, Zambia, Zimbabwe.}}
| style="text-align:center;" |'''7.5'''
| style="text-align:center;" |2.0 : 1
| style="text-align:center;" |'''7.7'''
| style="text-align:center;" |1.9 : 1
| style="text-align:center;" |'''8.0'''
| style="text-align:center;" |1.9 : 1
| style="text-align:center;" |'''8.5'''
| style="text-align:center;" |1.8 : 1
|-
|{{tooltip|Latin America and the Caribbean|Anguilla, Antigua and Barbuda, Argentina, Aruba, Bahamas, Barbados, Belize, Bolivia (Plurinational State of), Bonaire Sint Eustatius and Saba, Bouvet Island, Brazil, British Virgin Islands, Cayman Islands, Chile, Colombia, Costa Rica, Cuba, Curaçao, Dominica, Dominican Republic, Ecuador, El Salvador, Falkland Islands (Malvinas), French Guiana, Grenada, Guadeloupe, Guatemala, Guyana, Haiti, Honduras, Jamaica, Martinique, Mexico, Montserrat, Nicaragua, Panama, Paraguay, Peru, Puerto Rico, Saint Barthélemy, Saint Kitts and Nevis, Saint Lucia, Saint Martin (French Part), Saint Vincent and the Grenadines, Sint Maarten (Dutch part), South Georgia and the South Sandwich Islands, Suriname, Trinidad and Tobago, Turks and Caicos Islands, United States Virgin Islands, Uruguay, Venezuela (Bolivarian Republic of).}}
| style="text-align:center;" |'''7.1'''
| style="text-align:center;" |3.5 : 1
| style="text-align:center;" |'''6.5'''
| style="text-align:center;" |3.4 : 1
| style="text-align:center;" |'''6.4'''
| style="text-align:center;" |3.4 : 1
| style="text-align:center;" |'''6.5'''
| style="text-align:center;" |3.6 : 1
|-
|{{tooltip|Least Developed Countries|Least Developed Countries (LDCs) are developing countries that, according to the United Nations, exhibit the lowest indicators of socioeconomic development, with the lowest Human Development Index ratings: Afghanistan, Angola, Bangladesh, Benin, Bhutan, Burkina Faso, Burundi, Cambodia, Central African Republic, Chad, Comoros, Democratic Republic of the Congo, Djibouti, Eritrea, Ethiopia, Gambia, Guinea, Guinea-Bissau, Haiti, Kiribati, Lao People's Democratic Republic, Lesotho, Liberia, Madagascar, Malawi, Mali, Mauritania, Mozambique, Myanmar, Nepal, Niger, Rwanda, Sao Tome and Principe, Senegal, Sierra Leone, Solomon Islands, Somalia, South Sudan, Sudan, Timor-Leste, Togo, Tuvalu, Uganda, United Republic of Tanzania, Vanuatu, Yemen, Zambia.}}
| style="text-align:center;" |'''6.6'''
| style="text-align:center;" |1.7 : 1
| style="text-align:center;" |'''6.8'''
| style="text-align:center;" |1.6 : 1
| style="text-align:center;" |'''7.3'''
| style="text-align:center;" |1.5 : 1
| style="text-align:center;" |'''7.7'''
| style="text-align:center;" |1.6 : 1
|-
|<div style="white-space: nowrap;">{{tooltip|Oceania excluding Australia and New Zealand|American Samoa, Cook Islands, Fiji, French Polynesia, Guam, Kiribati, Marshall Islands, Micronesia (Federated States of), Nauru, New Caledonia, Niue, Northern Mariana Islands, Palau, Papua New Guinea, Pitcairn, Samoa, Solomon Islands, Tokelau, Tonga, Tuvalu, United States Minor Outlying Islands, Vanuatu, Wallis and Futuna Islands.}}&nbsp;&nbsp;</div>
| style="text-align:center;" |'''5.9'''
| style="text-align:center;" |2.7 : 1
| style="text-align:center;" |'''5.9'''
| style="text-align:center;" |2.5 : 1
| style="text-align:center;" |'''5.5'''
| style="text-align:center;" |2.4 : 1
| style="text-align:center;" |'''5.8'''
| style="text-align:center;" |2.2 : 1
|-
|{{tooltip|Western Asia|Armenia, Azerbaijan, Bahrain, Cyprus, Georgia, Iraq, Israel, Jordan, Kuwait, Lebanon, Oman, Qatar, Saudi Arabia, State of Palestine, Syrian Arab Republic, Turkey, United Arab Emirates, Yemen.}}
| style="text-align:center;" |'''5.1'''
| style="text-align:center;" |2.7 : 1
| style="text-align:center;" |'''5.5'''
| style="text-align:center;" |2.8 : 1
| style="text-align:center;" |'''5.1'''
| style="text-align:center;" |3.0 : 1
| style="text-align:center;" |'''4.8'''
| style="text-align:center;" |3.1 : 1
|-
|{{tooltip|Western Asia and Northern Africa|Armenia, Azerbaijan, Bahrain, Cyprus, Georgia, Iraq, Israel, Jordan, Kuwait, Lebanon, Oman, Qatar, Saudi Arabia, State of Palestine, Syrian Arab Republic, Turkey, United Arab Emirates, Yemen. Algeria, Egypt, Libya, Morocco, Sudan, Tunisia, Western Sahara.}}
| style="text-align:center;" |'''4.7'''
| style="text-align:center;" |2.7 : 1
| style="text-align:center;" |'''5.0'''
| style="text-align:center;" |2.6 : 1
| style="text-align:center;" |'''4.9'''
| style="text-align:center;" |2.6 : 1
| style="text-align:center;" |'''4.8'''
| style="text-align:center;" |2.6 : 1
|-
|{{tooltip|Northern Africa|Algeria, Egypt, Libya, Morocco, Sudan, Tunisia, Western Sahara.}}
| style="text-align:center;" |'''4.3'''
| style="text-align:center;" |2.7 : 1
| style="text-align:center;" |'''4.4'''
| style="text-align:center;" |2.4 : 1
| style="text-align:center;" |'''4.7'''
| style="text-align:center;" |2.2 : 1
| style="text-align:center;" |'''4.8'''
| style="text-align:center;" |2.0 : 1
|-
|''[[Bota|Global]]''
| style="text-align:center;" |'''10.7'''
| style="text-align:center;" |1.74 : 1
| style="text-align:center;" |'''11.5'''
| style="text-align:center;" |1.66 : 1
| style="text-align:center;" |'''12.3'''
| style="text-align:center;" |1.65 : 1
| style="text-align:center;" |'''12.9'''
| style="text-align:center;" |1.65 : 1
|-
|}
Prioritetet e parandalimit të vetëvrasjeve, siç deklarohen në ngjarjen e Ditës Botërore të Parandalimit të Vetëvrasjeve 2012, janë deklaruar më poshtë: <ref name="IASPpr2012"/>

* Ne duhet të vazhdojmë të hulumtojmë sjelljet vetëvrasëse dhe jo-fatale vetëvrasëse, duke adresuar si faktorët e rrezikut ashtu edhe faktorët mbrojtës.
* Ne duhet të zhvillojmë dhe zbatojmë fushata ndërgjegjësimi, me qëllim rritjen e ndërgjegjësimit për sjelljet vetëvrasëse në komunitet, duke përfshirë prova si për faktorët e rrezikut ashtu edhe për faktorët mbrojtës.
* Ne duhet të synojmë përpjekjet tona jo vetëm për të reduktuar faktorët e rrezikut, por edhe për të forcuar faktorin mbrojtës, veçanërisht në fëmijëri dhe adoleshencë.
* Ne duhet të trajnojmë profesionistë të kujdesit shëndetësor për të kuptuar më mirë rrezikun e bazuar në prova dhe faktorët mbrojtës që lidhen me sjelljen vetëvrasëse.
* Duhet të kombinojmë parandalimin parësor, dytësor dhe terciar.
* Ne duhet të rrisim përdorimin dhe respektimin e trajtimeve të treguara të jenë efektive në trajtimin e kushteve të ndryshme; dhe t'i jepet prioritet kërkimit mbi efektivitetin e trajtimeve që synojnë reduktimin e vetëdëmtimit dhe rrezikut të vetëvrasjes.
* Ne duhet të rrisim disponueshmërinë e burimeve të shëndetit mendor dhe të reduktojmë barrierat për aksesin në kujdes.
* Ne duhet të shpërndajmë prova kërkimore për parandalimin e vetëvrasjeve te politikëbërësit në nivel ndërkombëtar, kombëtar dhe lokal.
* Ne duhet të zvogëlojmë stigmën dhe të promovojmë arsimimin e shëndetit mendor midis popullatës së përgjithshme dhe profesionistëve të kujdesit shëndetësor.
* Ne duhet të kontaktojmë njerëzit që nuk kërkojnë ndihmë, dhe për këtë arsye nuk marrin trajtim kur kanë nevojë për të.
* Ne duhet të sigurojmë financim të qëndrueshëm për kërkimin dhe parandalimin e vetëvrasjeve.
* Ne duhet të ndikojmë tek qeveritë që të zhvillojnë strategji për parandalimin e vetëvrasjeve për të gjitha vendet dhe të mbështesim zbatimin e atyre strategjive që janë demonstruar se shpëtojnë jetë.

=== Faktorët ===
Ndjek një përmbledhje të shkurtër të citimeve kryesore mbi temën e [[Vetëvrasja|vetëvrasjes]] nga burime të ndryshme:
{{Quote|"Shkaktarët kryesorë të vetëvrasjes janë varfëria, [[Statusi socioekonomik|papunësia]], humbja e një njeriu të dashur, argumentet dhe problemet ligjore ose të lidhura me punën [..] Vetëvrasja rezulton nga shumë faktorë kompleksë sociokulturorë dhe ka më shumë gjasa të ndodhë gjatë periudhave të krizës socio-ekonomike, familjare dhe individuale (p.sh. humbja e një personi të dashur, papunësia, orientimi seksual,<ref>{{cite web|title=Suicide Attempts among Transgender and Gender Non-Conforming Adults|url=https://williamsinstitute.law.ucla.edu/wp-content/uploads/AFSP-Williams-Suicide-Report-Final.pdf|publisher=American Foundation for Suicide Prevention |date=janar 2014}}</ref> vështirësi në zhvillimin e identitetit të dikujt, shkëputje nga komuniteti i dikujt ose grupi tjetër social/besues dhe nderi). [..] Në [[Vendet e zhvilluara|vendet më të pasura]], tre herë më shumë burra vdesin nga vetëvrasja sesa gratë, por në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme raporti mashkull-femër është shumë më i ulët në 1.5 meshkuj ndaj çdo grua. [..] Në Shtetet e Bashkuara, meshkujt kanë katër herë më shumë gjasa të vdesin nga vetëvrasja sesa femrat. Megjithatë, femrat kanë më shumë gjasa të bëjnë vetëvrasje sesa meshkujt. [..] Pabarazia në përqindjet e vetëvrasjeve është shpjeguar pjesërisht me përdorimin e mjeteve më vdekjeprurëse dhe përvojën e më shumë agresionit dhe qëllimit më të lartë për të vdekur [..] te burrat sesa te gratë."<ref name=rtenews/><ref name="befrienders">{{cite web |website=Befrienders Worldwide |title=Suicide Statistics |date=26 prill 2023 |url=https://www.befrienders.org/suicide-statistics}}</ref><ref name="who2014EXEsumm">{{cite web |author=World Health Organization |publisher=World Health Organization |title=Preventing suicide - A global imperative |url=http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/131056/9789241564779_eng.pdf |date=2014}}</ref><ref name=IASPpr2012/>}}{{Quote|"Në pjesën më të madhe të botës, vetëvrasja stigmatizohet dhe dënohet për arsye fetare ose kulturore. Në disa vende, sjellja vetëvrasëse është një vepër penale e dënueshme me ligj. Prandaj vetëvrasja është shpesh një akt i fshehtë i rrethuar nga tabu dhe mund të mos njihet, keqklasifikuar ose Të fshehura qëllimisht në të dhënat zyrtare të vdekjes [..] [[Stigma sociale|Stigma]], veçanërisht rreth [[Çrregullimi mendor|çrregullimeve mendore]] dhe [[Vetëvrasja|vetëvrasjes]], nënkupton që shumë njerëz mendojnë të marrin jetën e tyre ose që kanë tentuar. Vetëvrasjet nuk kërkojnë ndihmë dhe për këtë arsye nuk po marrin ndihmën që u nevojitet. [...] Rritja e ndërgjegjësimit të komunitetit dhe thyerja e tabusë është e rëndësishme për vendet që të bëjnë përparim në parandalimin e vetëvrasjeve."<ref name="WHO2002"/><ref name="WHO2017">{{cite web |website=www.who.int |publisher=World Health Organization |title=Suicide - Challenges and obstacles |url=https://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs398/en/ |date=gusht 2017}}</ref>}}
Çështjet e paaftësimit [[Shëndeti mendor|të shëndetit fizik dhe veçanërisht mendor]], si [[Ҫrregullimi depresiv madhor|depresioni]], janë ndër më të zakonshmet e listës së gjatë të faktorëve kompleksë dhe të ndërlidhur, duke filluar nga problemet financiare deri tek përvoja e abuzimit, agresionit, shfrytëzimit dhe keqtrajtimit, që mund të kontribuojnë në ndjenjat e dhimbjes. dhe dëshpërimi në bazë të vetëvrasjes. Zakonisht substancat dhe abuzimi me alkoolin gjithashtu luajnë një rol. Strategjitë e parandalimit në përgjithësi theksojnë ndërgjegjësimin e publikut ndaj [[Stigma sociale|stigmës sociale]] dhe [[Vetëvrasja|sjelljeve vetëvrasëse]] . <ref name="sitnews"/> <ref>{{Cite web |title=The Six Reasons People Attempt Suicide |url=http://www.psychologytoday.com/blog/happiness-in-world/201004/the-six-reasons-people-attempt-suicide |access-date=2020-09-03 |website=Psychology Today |language=en-US}}</ref> <ref name="IASPpr"/> <ref name="WHO2017"/>

== Informacion i bazuar në shtet ==
[[Skeda:Suicide_world_map_-_2009_Total.svg|parapamje|220x220px| Harta botërore e niveleve të vetëvrasjeve 1978-2008 që tregon mungesë informacioni nga shumë vende afrikane <ref>[https://web.archive.org/web/20120122021659/http://www.who.int/mental_health/prevention/suicide_rates/en/ Suicide rates per 100,000 by country, year and sex (Table)]. [[WHO]]. 2011. Archived on 22 January 2012.</ref>]]
Në vitin 1999, vdekja nga lëndimet e vetëshkaktuara ishte shkaku i katërt kryesor i vdekjeve mes moshës 15-44 vjeç, në botë. Në një studim të vitit 2002 u raportua se vendet me normat më të ulëta priren të jenë në [[Amerika Latine|Amerikën Latine]], "[[Bota myslimane|vendet muslimane]] dhe disa [[vendet aziatike|vende aziatike]]", dhe vihet re një mungesë informacioni nga shumica [[Lista e shteteve afrikane|e vendeve afrikane]] (shih hartën). <ref name="IASPpr"/> Cilësia e të dhënave është deri më sot një shqetësim për politikat e parandalimit të vetëvrasjeve. Incidenca e vetëvrasjes ka tendencë të nën-raportohet dhe të keqklasifikohet për shkak të presioneve kulturore dhe sociale, dhe mundësisht të mos raportohet plotësisht në disa zona. Meqenëse të dhënat mund të jenë të shtrembëruara, krahasimi i niveleve të vetëvrasjeve midis kombeve mund të rezultojë në përfundime statistikisht të pasigurta në lidhje me [[Vetëvrasja|sjelljen vetëvrasëse]] në vende të ndryshme. Megjithatë, statistikat zakonisht përdoren për të ndikuar drejtpërdrejt në vendimet në lidhje me politikat publike dhe strategjitë e shëndetit publik. <ref name="Samaritans2012">{{Cite web |last=Elizabeth Scowcroft |date=shkurt 2012 |title=Suicide Statistics Report 2012 |url=http://www.samaritans.org/sites/default/files/kcfinder/files/Suicide%20Statistics%20Report%202012.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20121021150254/http://www.samaritans.org/sites/default/files/kcfinder/files/Suicide%20Statistics%20Report%202012.pdf |archive-date=21 tetor 2012 |access-date=8 korrik 2018 |website=www.samaritans.org |publisher=Samaritans}}</ref>

Nga 34 vendet anëtare të [[Organizata për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik|OECD]], një grup [[Ekonomi me të ardhura të larta|vendesh kryesisht me të ardhura të larta]] që përdor [[Ekonomia e tregut|ekonominë e tregut]] për të përmirësuar [[Indeksi i zhvillimit njerëzor|Indeksin e Zhvillimit Njerëzor]], [[Koreja e Jugut]] kishte [[Shkalla e vetëvrasjeve|shkallën më të lartë të vetëvrasjeve]] në vitin 2009. Në vitin 2011, Ministria e Shëndetësisë dhe Mirëqenies së Koresë së Jugut miratoi legjislacionin që përkon me WSPD për të adresuar shkallën e lartë. <ref name="LATimes">{{Cite news |last=Choi |first=Jung-yoon |date=8 shtator 2011 |title=South Korea to step up suicide prevention efforts: In 2009, 15,413 people took their lives, a rate that is three times higher than two decades ago. Officials plan to boost suicide prevention funding and install surveillance devices at key sites. |work=Los Angeles Times |url=https://articles.latimes.com/2011/sep/08/world/la-fg-south-korea-suicide-20110909 |access-date=11 qershor 2012}}</ref>

Në vitin 2008 u raportua se të rinjtë 15-34 vjeç në Kinë kishin më shumë gjasa të vdisnin nga vetëvrasja sesa nga çdo mjet tjetër, veçanërisht gratë e reja kineze në zonat rurale për shkak të "argumenteve rreth martesës". Megjithatë, deri në vitin 2011, shkalla e vetëvrasjeve për të njëjtën grupmoshë kishte rënë ndjeshëm sipas njoftimeve zyrtare, kryesisht nga urbanizimi i vonë i Kinës dhe migrimi nga zonat rurale drejt atyre më të urbanizuara: që nga vitet 1990, shkalla e përgjithshme kombëtare e vetëvrasjeve kineze ra me 68%. <ref name="BBCNewsBeijing">{{Cite news |last=Reynolds |first=James |date=10 shtator 2008 |title=Chinese youth 'face suicide risk' |work=BBC News, Beijing |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/7608575.stm |access-date=12 qershor 2012}}</ref> <ref>{{Cite news |date=28 qershor 2014 |title=Back from the edge - A dramatic decline in suicides |work=The Economist |url=https://www.economist.com/news/china/21605942-first-two-articles-chinas-suicide-rate-looks-effect-urbanisation-back}}</ref>

Sipas [[Organizata Botërore e Shëndetësisë|OBSH-së]], në vitin 2009 katër vendet me shkallën më të lartë të vetëvrasjeve ishin të gjitha në [[Evropa lindore|Evropën Lindore]]; Sllovenia kishte shkallën e katërt më të lartë të paraprirë nga Rusia, Letonia dhe Bjellorusia. <ref>{{Cite news |date=9 tetor 2009 |title=News Roundup: Ljubljana |work=Slovenska Tiskovna Agencija |url=http://www.sta.si/en/vest.php?s=a&id=1425769 |access-date=12 qershor 2012}}</ref> Kjo qëndron brenda gjetjeve nga fillimi i ngjarjes WSPD në 2003, kur normat më të larta u gjetën gjithashtu në vendet e Evropës Lindore. <ref name="IASPpr"/> Që nga viti 2015, nivelet më të larta të vetëvrasjeve janë ende në Evropën Lindore, Kore dhe zonën siberiane në kufi me Kinën, në [[Sri Lanka]] dhe Guajana, Belgjikë dhe disa vende Sub-Sahariane. <ref name="WHO2015Snapshot"/>

Sipas Atlasit të shëndetit mendor të OBSH-së të lëshuar në vitin 2014, asnjë vend me të ardhura të ulëta nuk raportoi se kishte një strategji kombëtare [[Parandalimi i vetëvrasjes|për parandalimin e vetëvrasjeve]], ndërsa më pak se 10% e vendeve me të ardhura të mesme të ulëta dhe pothuajse një e treta e vendeve me të ardhura të larta të mesme dhe të larta kishin. <ref name="MentalAtlas2014"/> Fokusi i WSPD është problemi themelor i [[Vetëvrasja|vetëvrasjes]], i konsideruar si një çështje madhore e shëndetit publik në vendet me të ardhura të larta dhe një problem në zhvillim në [[Shtetet e zhvilluara|vendet]] me të ardhura të ulëta dhe të mesme. <ref name="IASP2013brochure">{{Cite web |date=10 shtator 2013 |title=September 10 2013 World Suicide Prevention Day. Stigma: A Major Barrier to Suicide Prevention |url=https://www.iasp.info/wspd/pdf/2013/2013_wspd_brochure.pdf |access-date=25 janar 2018 |website=iasp.org}}</ref> Ndër vendet me të ardhura të larta (përveç Koresë së Jugut) normat më të larta në 2015 gjenden në disa vende [[Evropa lindore|të Evropës Lindore]], [[Belgjika|Belgjikë]] dhe [[Franca|Francë]], [[Japonia|Japoni]], [[Kroacia|Kroaci]] dhe [[Austria|Austri]], [[Uruguaji|Uruguai]] dhe [[Finlanda|Finlandë]]. <ref name="WHO2015Snapshot"/>
{| class="wikitable sortable" style="float:right; margin-left:1em; margin-right:0; white-space: nowrap;"
|+'''Numrat e vlerësuar dhe shkalla e vetëvrasjeve sipas grupit të të ardhurave, 2012''' 
! class="unsortable" | [[Banka Botërore|Grupi i të ardhurave]] (% e popullatës botërore)
! Vetëvrasjet<br />(në mijëra)
! % globale
! Shkalla
! Mashkull:Femer
|-
| Te ardhura te larta&nbsp;&nbsp;(18.3%)
| style="text-align:center;" | 197
| style="text-align:center;" | 24.5%
| style="text-align:center;" | '''12.7'''
| style="text-align:center;" | 3.5 : 1
|-
| Të ardhura të mesme të larta&nbsp;&nbsp;(34.3%)
| style="text-align:center;" | 192
| style="text-align:center;" | 23.8%
| style="text-align:center;" | '''7.5'''
| style="text-align:center;" | 1.3 : 1
|-
| Të ardhura të ulëta-mesatare&nbsp;&nbsp;(35.4%)
| style="text-align:center;" | 333
| style="text-align:center;" | 41.4%
| style="text-align:center;" | '''14.1'''
| style="text-align:center;" | 1.7 : 1
|-
| Te ardhura te pakta&nbsp;&nbsp;(12.0%)
| style="text-align:center;" | 82
| style="text-align:center;" | 10.2%
| style="text-align:center;" | '''13.4'''
| style="text-align:center;" | 1.7 : 1
|-
| ''globale''&nbsp;&nbsp;(100.0%)
| style="text-align:center;" | 804
| style="text-align:center;" | 100.0%
| style="text-align:center;" | '''11.4'''
| style="text-align:center;" | 1.9 : 1
|-
|
|}
[[Skeda:Income_groups_2014-2016_by_GNI_per_capita.png|parapamje|180x180px| Vendet sipas grupit të të ardhurave]]
[[Statusi socio-ekonomik]] luan një rol të rëndësishëm në sjelljen vetëvrasëse dhe pasuria është një konstante në lidhje me raportet e shkallës së vetëvrasjeve meshkuj &#x2013; femra, duke qenë se vdekshmëria e tepërt e meshkujve nga vetëvrasja është përgjithësisht e kufizuar ose nuk ekziston në shoqëritë me të ardhura të ulëta dhe të mesme, ndërsa nuk është kurrë. mungon në vendet me të ardhura të larta (shih tabelën).

Sjellja vetëvrasëse është gjithashtu objekt studimi për ekonomistët që rreth viteve 1970: megjithëse kostot kombëtare të vetëvrasjes dhe përpjekjeve për vetëvrasje (deri në 20 për çdo vetëvrasje) janë shumë të larta, parandalimi i vetëvrasjes pengohet nga burimet e pakta për mungesë interesi nga avokatët e shëndetit mendor. dhe ligjvënësit; dhe për më tepër, interesat personale edhe financiare studiohen në lidhje me tentativat për vetëvrasje, për shembull, në të cilat jepen njohuri se shpesh "individët që mendojnë për vetëvrasje nuk zgjedhin vetëm midis jetës dhe vdekjes ... formula që rezulton përmban një përfundim disi paradoksal: tentativa për vetëvrasje. mund të jetë një zgjedhje racionale, por vetëm nëse ka një probabilitet të lartë, kjo do të bëjë që jeta e tentativës të përmirësohet ndjeshëm." {{Small|<ref>{{cite journal |url=http://www.slate.com/articles/business/moneybox/2003/10/the_economics_of_suicide.html |title=The Economics of Suicide|journal=Slate|date=29 tetor 2003 |last1=Duhigg |first1=Charles }}</ref><ref>{{cite journal |title=The Economics of Suicide |url=https://archive.org/details/sim_southern-economic-journal_2003-01_69_3/page/628 |journal=Southern Economic Journal |date=jan 2003 |volume=69|issue=3|pages=628–643 |doi=10.2307/1061698|jstor=1061698 |last1 = Marcotte|first1 = Dave E.}}</ref>}} Vetëm në Shtetet e Bashkuara, kostot vjetore të vetëvrasjes dhe përpjekjeve për vetëvrasje përbëhen nga 50-100 miliardë dollarë. {{Small|<ref>{{cite web|url=https://www.sprc.org/about-suicide/costs/|title=Costs of Suicide|website=Suicide Prevention Resource Center|access-date=27 mars 2018|archive-date=16 prill 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190416084758/https://www.sprc.org/about-suicide/costs|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=https://afsp.org/about-suicide/suicide-statistics/|title=Suicide Statistics – AFSP|website=American Foundation for Suicide Prevention|access-date=27 mars 2018|archive-date=5 qershor 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190605000810/https://afsp.org/about-suicide/suicide-statistics/|url-status=dead}}</ref>}}

Kombet e Bashkuara nxorën "Politikën Kombëtare për Parandalimin e Vetëvrasjeve" në vitet 1990, të cilën disa vende e përdorin gjithashtu si bazë për politikat e tyre të asistuara të vetëvrasjeve. Megjithatë, OKB-ja vuri në dukje se vdekjet e sulmuesve vetëvrasës shihen si dytësore ndaj qëllimit të tyre për të vrarë njerëz të tjerë ose objektiva specifikë dhe se sulmuesit nuk janë tipikë për njerëzit që kryejnë vetëvrasje. <ref name="united nations">{{Cite web |date=8 shtator 2006 |title=Press Conference by World Health Organization on Suicide Prevention |url=https://www.un.org/News/briefings/docs/2006/060908_Suicide.doc.htm |access-date=11 qershor 2012 |publisher=United Nations Department of Public Information |format=Press Conference}}</ref>

Sipas një njoftimi për shtyp të OBSH-së të vitit 2006, një e treta e vetëvrasjeve në mbarë botën u kryen me [[Pesticidet|pesticide]], "disa prej të cilave ishin të ndaluara nga konventat e Kombeve të Bashkuara (OKB). <ref name="united nations"/> OBSH u bëri thirrje vendeve aziatike me shumë popullsi që të kufizojnë pesticidet që përdoren zakonisht në përpjekjet e dështuara, veçanërisht pesticidet me bazë [[Organofosfat|organofosfate]] që janë të ndaluara nga konventat ndërkombëtare, por ende prodhohen dhe eksportohen nga disa vende aziatike. <ref name="CBCNews">{{Cite news |date=9 nëntor 2006 |title=Restrict pesticides to reduce suicides: WHO |work=CBC News |url=http://www.cbc.ca/news/health/story/2006/11/09/pesticide-suicides.html |access-date=12 qershor 2012}}</ref> OBSH raporton një rritje të vetëvrasjeve me pesticide në vende të tjera aziatike, si dhe në Amerikën [[Amerika Qendrore|Qendrore]] dhe Jugore. <ref name="CBCNews" /> Vlerësohet se përpjekje të tilla të dhimbshme të dështuara mund të reduktohen duke legalizuar opsionet e kontrolluara të eutanazisë vullnetare, siç zbatohet në [[Zvicra|Zvicër]].

Që nga viti 2017, vlerësohet se rreth 30% e vetëvrasjeve globale janë ende për shkak të vetëhelmimit me pesticide, shumica e të cilave ndodhin në zonat bujqësore rurale në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme (që përbëjnë rreth 80% të popullsisë së botës). <ref>{{Cite web |date=gusht 2017 |title=Restrict pesticides to reduce suicides: WHO |url=https://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs398/en/ |access-date=23 shtator 2017 |publisher=World Health Organization}}</ref> Në vendet me të ardhura të larta që përbëhen nga 20% e mbetur e popullsisë së botës, metodat më të zakonshme janë armët e zjarrit, varja dhe vetëhelmimet e tjera.

== Gjinia dhe vetëvrasja ==
{{Kryesor|Paradoksi gjinor në vetëvrasje}}
[[Skeda:Male-Female_suicide_ratios_and_rates_2015_(age-standardized).svg|parapamje|350x350px|Raporti mashkull: femër i shkallës së vetëvrasjeve. E gjelbër do të thotë prevalencë më e lartë e vetëvrasjeve të meshkujve. Më poshtë janë normat e standardizuara të vetëvrasjeve për meshkuj dhe femra të përdorura për të nxjerrë raportet. <ref name="WHOsuicideRates2015Snapshot">{{Cite web |year=2015 |title=Suicide rates, age standardized - Data by country |url=http://apps.who.int/gho/data/node.main.MHSUICIDEASDR?lang=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170414080838/http://apps.who.int/gho/data/node.main.MHSUICIDEASDR?lang=en |archive-date=14 prill 2017 |access-date=20 tetor 2018 |publisher=[[WHO]]}}</ref>{{Div col|small=yes|colwidth=10em}}
{{legend|#d1d1d1|Nuk ka të dhëna}}
{{legend|#8ef5ca|Më pak se '''1.0 : 1'''}}
{{legend|#9afc9e|Më pak se '''1.7 : 1'''}}
{{legend|#70b873|Më pak se '''3.0 : 1'''}}
{{legend|#478f4c|Më pak se '''4.0 : 1'''}}
{{legend|#2a5e14|Mbi (ose e barabartë me) '''4.0 : 1'''}}
{{div col end}} 

]]
Shoqëritë [[Evropa|evropiane]] dhe [[Amerika|amerikane]] raportojnë një vdekshmëri më të lartë të meshkujve nga vetëvrasjet se çdo tjetër, ndërsa të ndryshme [[Azia|aziatike]] shumë më të ulët. Sipas të dhënave më të fundit të ofruara nga OBSH, rreth 40,000 femra nga 300 mijë vetëvrasjet globale femra dhe 150,000 meshkuj nga gjysmë milioni vetëvrasës meshkujsh në botë, qëllimisht marrin jetën e tyre çdo vit në [[Evropa|Evropë]] dhe [[Amerika|Amerikë]] (që përbëhen nga rreth 30 për qind e botës popullatë). <ref name="WHO 2015 Snapshot">{{Cite web |year=2015 |title=Age-standardized rates, male:female ratio |url=https://www.who.int/gho/mental_health/suicide_rates_male_female/en/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20170429062418/http://www.who.int:80/gho/mental_health/suicide_rates_male_female/en/ |archive-date=29 prill 2017 |access-date=20 tetor 2018 |publisher=[[WHO]]}}</ref> {{As of|2015}}, përveç disa vendeve të Azisë Jugore dhe Lindore ku jetojnë njëzet për qind e popullsisë botërore, Maroku, Lesoto dhe dy vende të Karaibeve, për shkak të ndryshimit të [[Sociologjia e gjinisë|roleve gjinore,]] nivelet e vetëvrasjeve janë globalisht më të larta tek [[Burri|meshkujt]] sesa tek [[Gruaja|femrat]]. <ref name="IASPpr"/>
{{Quote|''Edhe pse gratë janë më të prirura ndaj mendimeve për vetëvrasje sesa burrat, shkalla e vetëvrasjes është më e lartë tek burrat. Mesatarisht, ka rreth tre vetëvrasje të meshkujve për çdo femër – megjithëse në pjesë të Azisë, raporti është shumë më i ngushtë.'' ([[OBSH]], 2002)<ref name="WHO 2002">{{cite web |author=WHO |title=Self-directed violence|url=https://www.who.int/violence_injury_prevention/violence/world_report/factsheets/en/selfdirectedviolfacts.pdf |website=www.who.int |date=2002}}</ref>}}{{Quote|''Pabarazia në përqindjet e vetëvrasjeve është shpjeguar pjesërisht me përdorimin e mjeteve më vdekjeprurëse dhe përvojën e më shumë agresionit dhe qëllimit më të lartë për të vdekur, kur janë vetëvrasëse, te burrat sesa gratë.'' ([[Shoqata Ndërkombëtare për Parandalimin e Vetëvrasjeve|SNPV]], 2012)<ref name=IASPpr2012/>}}{{Quote|''Ka shumë arsye potenciale për shkallë të ndryshme të vetëvrasjeve te burrat dhe gratë: çështjet e barazisë gjinore, dallimet në metodat e pranueshme shoqërore të trajtimit të stresit dhe konfliktit për burrat dhe gratë, disponueshmëria dhe preferenca për mjete të ndryshme të vetëvrasjes, disponueshmëria dhe modelet e konsumit të alkoolit. , dhe dallimet në normat e kërkimit të kujdesit për çrregullime mendore midis burrave dhe grave. Gama shumë e gjerë në raportet gjinore për vetëvrasje sugjeron se rëndësia relative e këtyre arsyeve të ndryshme ndryshon shumë sipas vendit dhe rajonit.'' ([[OBSH]], 2012)<ref name="WorldBankRates2012">{{cite web |author=World Health Organization |title=Preventing suicide - A global imperative |url=http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/131056/9789241564878_eng.pdf#page=27 |website=www.who.int|date=2014}}</ref>}}

Në vendet [[Bota perëndimore|perëndimore]], burrat kanë rreth 300% ose tre herë më shumë gjasa të vdesin nga vetëvrasja sesa gratë, ndërsa disa vende (duke numëruar mbi njëqind milionë banorë në përgjithësi) e kalojnë shifrën 600%. Dallimi më i konsiderueshëm në raportet e vetëvrasjeve meshkuj-femra vërehet në vendet e ish-Bllokut Sovjetik dhe në disa të Amerikës Latine. <ref name="WHO 2015 Snapshot"/> 

Në nivel global, në vitin 2015, gratë kishin nivele më të larta të vetëvrasjeve në tetë vende. Në [[Kina|Kinë]] (pothuajse një e pesta e popullsisë botërore) gratë kishin deri në 30% më shumë gjasa se burrat për të kryer vetëvrasje dhe deri në 60% në disa vende të tjera [[Azia Jugore|të Azisë Jugore]]: në përgjithësi në [[Azia|Azinë]] Jugore (përfshirë Azinë [[Azia Juglindore|Juglindore]], një e treta e popullsisë së botës ) raporti [[E rregulluar sipas moshës|i rregulluar sipas moshës,]] megjithatë, ishte ''rreth'' mesatares globale prej 1.7 : 1 (burrat kanë rreth 70% më shumë gjasa se gratë të vdesin nga vetëvrasja). <ref name="CrudeRates2017UpdateSnapshot_byCountry">{{Cite web |year=2015 |title=Suicide rates, crude - Data by country, 2015 |url=http://apps.who.int/gho/data/view.main.MHSUICIDEv?lang=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170419101852/http://apps.who.int/gho/data/view.main.MHSUICIDEv?lang=en |archive-date=19 prill 2017 |access-date=20 tetor 2018 |publisher=[[WHO]]}}</ref> <ref name="WHOsuicideRates2015Snapshot">{{Cite web |year=2015 |title=Suicide rates, age standardized - Data by country |url=http://apps.who.int/gho/data/node.main.MHSUICIDEASDR?lang=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20170414080838/http://apps.who.int/gho/data/node.main.MHSUICIDEASDR?lang=en |archive-date=14 prill 2017 |access-date=20 tetor 2018 |publisher=[[WHO]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20170414080838/http://apps.who.int/gho/data/node.main.MHSUICIDEASDR?lang=en "Suicide rates, age standardized - Data by country"]. [[Organizata Botërore e Shëndetësisë|WHO]]. 2015. Archived from [http://apps.who.int/gho/data/node.main.MHSUICIDEASDR?lang=en the original] on 14 April 2017<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">20 October</span> 2018</span>.</cite></ref> <ref name="WHO2015Snapshot"/>

Disa strategji për reduktimin e vetëvrasjeve nuk njohin nevojat e veçanta të meshkujve dhe femrave. <ref name="Payne">{{Cite journal |last=Payne, Sarah |display-authors=etal |year=2008 |title=The social construction of gender and its influence on suicide: a review of the literature |journal=Journal of Men's Health |volume=5 |issue=1 |pages=23–35 |doi=10.1016/j.jomh.2007.11.002}}</ref> Studiuesit kanë rekomanduar trajtime agresive afatgjatë dhe ndjekje për meshkujt që tregojnë indikacione për mendime vetëvrasëse. Studimet kanë gjetur gjithashtu se për shkak se femrat e reja janë në një rrezik më të lartë për të tentuar vetëvrasjen, politikat e përshtatura ndaj kësaj demografie janë më efektive në uljen e normave të përgjithshme.

Zhvendosja e qëndrimeve kulturore për [[rolet gjinore]] dhe [[normat sociale]], dhe veçanërisht idetë për [[Maskuliniteti|maskulinitetin]], mund të kontribuojnë gjithashtu në mbylljen e hendekut gjinor: statusi social dhe rolet e punës supozohen të jenë vendimtare për identitetin e burrave. <ref name="Payne"/> <ref>{{Cite journal |last=Thompson, Martie |display-authors=etal |year=2011 |title=Examining Gender Differences in Risk Factors for Suicide Attempts Made 1 and 7 Years Later in a Nationally Representative Sample |journal=Journal of Adolescent Health |volume=48 |issue=4 |pages=391–397 |doi=10.1016/j.jadohealth.2010.07.018 |pmid=21402269}}</ref> <ref name="Norway2013">{{Cite web |last=Mette Lyberg Rasmussen |date=2013 |title=Suicide among Young Men: Self-esteem regulation in transition to adult life |url=https://www.duo.uio.no/bitstream/handle/10852/46008/dravhandling-%20Rasmussen.pdf?#page=20 |publisher=Norwegian Institute of Public Health - University of Oslo, Norway}}</ref>

== Shiko gjithashtu ==
{{columns-list|* [[Fondacioni Amerikan për Parandalimin e Vetëvrasjeve]]
* [[Fushata kundër të jetuarit në mënyrë të mjerueshme]] (CALM)
* [[Shoqata Ndërkombëtare për Parandalimin e Vetëvrasjeve]]
* [[Lista e vendeve sipas shkallës së vetëvrasjeve]]
* [[Dita Kombëtare e të Mbijetuarve të Vetëvrasjes]]
* [[Linja Kombëtare e Parandalimit të Vetëvrasjeve]]
* [[Java Kombëtare e Parandalimit të Vetëvrasjeve]]
* [[Samaritanët (bamirësi)]]
* [[Dita e ndërgjegjësimit për vetëlëndimin]]
* [[Parandalimi i vetëvrasjes]]
* [[Kriza vetëvrasëse]]
* [[Rrjeti i Veprimit për Parandalimin e Vetëvrasjeve në SHBA]]|colwidth=30em}}

== Shënime ==
<references group="lower-alpha" responsive="1"></references>
{{Listë shënimesh}}

== Referime ==

[[Kategoria:Faqe me përkthime të pashqyrtuara]]
<references />