Jump to content

Donbasi

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
(Përcjellë nga Donbas)
Harta e rajonit historik të Donbasit, brenda Ukrainës moderne dhe Rajonit të Rostovit të Rusisë.

Donbasi ose Donbass është një rajon historik, kulturor dhe ekonomik në Ukrainën lindore. Pjesë të Donbasit janë pushtuar nga Rusia si rezultat i Luftës Ruso-Ukrainase.

Fjala Donbas është një portmanto e formuar nga "Donets Basin", një shkurtim i "Donets Coal Basin" (ukrainisht: Donetskyi vuhilnyi basein; rusisht: Donetskii ugolnyi bassein). Emri i pellgut të qymyrit është një referencë për Ridge Donets; ky i fundit lidhet me lumin Donets.

Ka shumë përkufizime të shtrirjes së rajonit. Tani përkufizohet më së shpeshti si rajonet Donetsk dhe LuhanskUkrainës. Rajoni historik i minierave të qymyrit përjashtoi pjesë të këtyre rajoneve dhe përfshinte zona në Rajonin e Dnipropetrovsk dhe Rusinë Jugore. Një eurorajon me të njëjtin emër përbëhet nga rajonet e Donetskut dhe Luhanskut në Ukrainë dhe nga Rajoni i Rostovit në Rusi.

Donbas formoi kufirin historik midis Sichit Zaporizhian dhe Pritësit të Don Kozakëve. Ka qenë një zonë e rëndësishme e minierave të qymyrit që nga fundi i shekullit të 19-të, kur u bë një territor shumë i industrializuar.

Në mars 2014, pas lëvizjes së protestës Euromaidan dhe Revolucionit të Dinjitetit që rezultoi, pjesë të mëdha të Donbasit u mbërthyen nga trazirat pro-ruse dhe antiqeveritare. Kjo trazirë më vonë u shndërrua në një luftë midis forcave të qeverisë ukrainase dhe forcave ruse së bashku me milicitë ruse, të cilët u mbështetën nga Rusia si pjesë e Luftës më të gjerë Ruso-Ukrainase. Konflikti ndau Donbasin, që ndau territorin e kontrolluar nga Ukraina, që përbën rreth dy të tretat e rajonit, dhe territorin separatist/rus, që përbën rreth një të tretën. Rajoni mbeti i tillë për vite me radhë derisa Rusia nisi një pushtim të plotë të Ukrainës. Më 30 shtator 2022, Rusia shpalli në mënyrë të njëanshme aneksimin e saj të Donbasit së bashku me dy rajone të tjera ukrainase, Kherson dhe Zaporizhzhia.

Qyteti i Donetsk (qyteti i pestë më i madh në Ukrainë) konsiderohet kryeqyteti jozyrtar i Donbasit. Qytete të tjera të mëdha (mbi 100,000 banorë) përfshijnë Luhansk, Makiivka, Horlivka, Kramatorsk, Mariupol, Alchevsk, Lysychansk dhe Sievierodonetsk.