Shihni burimin për Formula Një

{{Ky artikull|Ky artikull ka një udhëzues për edituesit se si të punohen lidhjet. Për këtë udhëzues shih [[Wikipedia:Formula 1/Emërtimi|këtu]]}}
[[Skeda:Formula one.jpg|parapamje|djathtas|256px|[[Formula One World Championship]] [[SHBA]], [[2003]] ]]

'''Formula Një''' ose '''Formula 1''', ([[zyrtarisht|zyr.]] Formula One World Championship, [[shkurt|shk.]] edhe F1) është klasi më i lartë i serisë së garimit automobilistik i organizuar [[Fédération Internationale de l'Automobile]] ([[FIA]]) dhe zotëruar nga [[Formula One Group]]. FIA Kampionati Botëror i Formula Një ka qënë një nga format parësore të garimit që nga sezoni i parë në [[Sezoni 1950 i Formula Një|1950]]. Fjala "formula" në emër i referohet një grup rregullash që të gjithë makinat e pjesëmarrësve duhet t'i zbatojnë.<ref>{{cite web |url= http://www.dummies.com/how-to/content/discovering-what-makes-formula-one-formula-one.html |title= Discovering What Makes Formula One, Formula One&nbsp;– For Dummies|trans-title=Duke zbuluar se çfarë e bënë Formula Një, Formula Një|publisher=Dummies.com|language=en|accessdate=14 shtator 2009}}</ref> Një sezon i Formula Një përmban një seri garash, të njohura si [[Lista e Çmimeve të mëdha të Formula Një|Çmimet e mëdha]], të cilat zhvillohet në të gjithë botën në cirkuite të ndërtuara ose në rrugë publike.

Rezultatet e çdo gare vlerësohen nga një [[Lista e sistemeve të pikëve të Kampionatit Botëror të Formula Një|sistem pikësh]] për të vendosur dy trofe: një për pilotë dhe një për konstruktorë. Pilotët duhet të kenë super licencën, klasa më e lartë e lejes së drejtimit që lëshohet nga FIA.<ref name="FIA Super">{{cite web|url= http://www.fia.com/resources/documents/1797101136__Appendix_L_a.pdf|title=International Sporting Code|trans-title=Kodi sportiv ndërkombëtar|publisher=FIA|language=en|date=28 mars 2007|accessdate=30 gusht 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090806060829/http://www.fia.com/resources/documents/1797101136__Appendix_L_a.pdf|archivedate=6 gusht 2009 }}</ref> Garat duhet të zhvillohen në pista të graduara "1" (më parë "A"), gradimi më i lartë i lëshuar nga FIA.<ref name="FIA Super"/> Garat zakonisht zhvillohen në vendndodhje rurale në cirkuite të ndërtuara, por disa gara të tjera zhvillohen edhe në rrugë qyteti.

Për vitin aktual ([[2016]]) kalendari i Formula 1 përfshin 21 gara të veçanta të emëruara si Grand Prix ([[shqip]]: Çmimi i Madh). Çdo garë mban emrin e shtetit ku mbahet gara (me pak përjashtime) dhe vlerësohet me pikë për pozitën e arritur në garë. [[piloti]]t që ka mbledhur më shumë pikë i jepet në fund të sezonit titulli [[Kampion Botëror|kampion botëror]].

Prej vitit [[1958]], përveç pilotëve marrin pjesë edhe ekipet e konstruktorëve të makinave, të cilat kanë dy pilotë të cilët konkurrojnë për titullin e kampionit botëror të konstruktorëve. Kampionati i pilotëve dhe konstruktorëve të makinave sot numërohet në paralel, gjë që nuk ka qenë e njëjtë në të kaluarën, pasi më parë numëroheshin edhe garat e tjera në seri të garës për titullin e kampionit.

== Formula 1 ka njohur 34 kampione bote te saj te cilët janë ==

=== Lista e [[Piloti|Pilotëve]] te cilët kanë fituar [[Formula 1]] ===
1) [[Giuseppe Farina|Nino Farina]] – Italian – [[Alfa Romeo]] 1950 _30 pike = 1 kampionat te fituar

2) [[Juan Manuel Fangio]] – Argjentinas – [[Alfa Romeo F1|Alfa Romeo]] 1951_31 pike , [[Mercedes-Benz|Mercedez Benz]] 1954_42 pike , [[Mercedes-Benz|Mercedez Benz]] 1955_40 pike , [[Ferrari]] 1956_30 pike , Masserati 1957_40 pike = 5 kampionate te fituar

3 ) [[Alberto Ascari|Alberto Ascar]]<nowiki/>i – Italian – [[Ferrari]] 1952_36 pike , [[Ferrari]] 1953_34.5 pike = 2 kampionate te fituar

4 ) [[Mike Hawthorn]] – Anglez – [[Ferrari]] 1958_42 pike = 1 kampionate te fituar

5) [[Jack Brabham]] – Australia – Cooper Climax 1959_31 pike , Cooper Climax 1960_43 pike , Brabham Repco 1966_42 pike = 3 kampionate te fituar

6) Philip Hill – Amerikan – [[Ferrari]] 1961_34 pike = 1 kampionate te fituar

7 ) [[Graham Hill]] – Anglez – [[BMW|BRM]] 1962_42 pike , Lotus Ford 1968_48 pike = 2 kampionate te fituar

8 ) Jim Clark – Anglez – Lotus Climax 1963_54 pike , Lotus Climax 1965_54 pike = 2 kampionate te fituar

9) John Surtees – Anglez – [[Ferrari]] 1964_40 pike = 1 kampionate te fituar

10 ) Denny Hulme – Zelanda Re – Brabham Repco 1967_51 pike = 1 kampionate te fituar

11 ) [[Jackie Stewart]] – Anglez – Matra Ford 1969_63 pike , Tyrrell Ford 1971_62 pike , Tyrrell Ford 1973_71 pike = 3 kampionate te fituar

12 ) Jochen Rindt – Austriak - Lotus Ford 1970_45 pike = 1 kampionate te fituar

13) Emerson Fittipaldi - Brazilian - Lotus Ford 1972_61 pike [[McLaren|, Mclaren Ford]] 1974_55 pike = 2 kampionate te fituar

14) [[Niki Lauda]] – Austriak – [[Ferrari]] 1975_64.5 pike , [[Ferrari]] 1977_72 pike , [[McLaren|Mclaren Tag]] 1984_72 pike = 3 kampionate te fituar

15 ) James Hunt – Anglez – [[McLaren|Mclaren Ford]] 1976_69 pike = 1 kampionate te fituar

16 ) Mario Andreti – Amerikan – [[Ford Motor Company|Lotus Ford]] 1978_64 pike = 1 kampionate te fituar

17) Jody Scheckter – Afrika Jugut – [[Ferrari]] 1979_51 pike = 1 kampionate te fituar

18) Alan Jones – Australian - [[WilliamsF1|Williams Ford]] 1980_67 pike = 1 kampionate te fituar

19 ) Nelson Pique – Brazilian – [[Ford Motor Company|Brabham Ford]] 1981_50 pike , [[BMW|Brabham BMW]] 1983_59 pike , [[WilliamsF1|Williams Honda]] 1987_73 pike = 3 kampionate te fituar

20 ) Keke Rosberg – Finland – [[WilliamsF1|Williams Ford]] 1982_44 pike = 1 kampionate te fituar

21) [[Alain Prost]]- Francez – [[McLaren|Mclaren Tag]] 1985_73 pike , [[McLaren|Mclaren Tag]] 1986_72 pike , [[McLaren|Mclaren Honda]] 1989_76 pike , [[WilliamsF1|Williams Renault]] 1993_99 pike = 4 kampionate te fituar

22) [[Ayrton Senna]] – Brazilian - [[Honda F1|Mclaren Honda]] 1988_90 pike , [[Honda F1|Mclaren Honda]] 1990_78 pike , [[Honda F1|Mclaren Honda]] 1991_96 pike = 3 kampionate te fituar

23) Nigel Mansell – Anglez – [[WilliamsF1|Williams Renault]] 1992_108 pike = 1 kampionate te fituar

24) [[Michael Schumacher]] – Gjerman – [[Benetton Formula|Benetton Ford]] 1994_92 pike , [[Benetton Formula|Benetton Ford]] 1995_102 pike , [[Ferrari]] 2000_108 pike , [[Ferrari]] 2001_123 pike , [[Ferrari]] 2002_144 pike , [[Ferrari]] 2003_93 pike , [[Ferrari|Ferrar]]<nowiki/>i 2004_148 pike = 7 kampionate te fituar

25) Damon Hill – Anglez – [[Renault në Formula Një|Williams Renault]] 1996_97 pike = 1 kampionate te fituar

26) Jacques Villeneuve – Kanadez – [[Renault në Formula Një|Williams Renault]] 1997_81 pike = 1 kampionate te fituar

27) [[Mika Häkkinen|Mika Hakkinen]] - Finlandez – [[McLaren|Mclaren Mercedez]] 1998_100 pike , [[Mercedes-Benz|Mclaren Mercedez]] 1999_76 pike = 2 kampionate te fituar

28) [[Fernando Alonso]] – Spanjoll – [[Renault në Formula Një|Renault]] 2005_133 pike , [[Renault në Formula Një|Renault]] 2006_134 pike = 2 kampionate te fituar

29) [[Kimi Räikkönen|Kimi Raikkonen]] – Finlandez – [[Ferrari]] 2007_110 pike = 1 kampionate te fituar

30 ) [[Lewis Hamilton]] – Anglez – [[Mercedes-Benz|Mclaren Mercedes]] 2008_98 pike , [[Mercedes-Benz|Mercedes]] 2014_384 pike , [[Mercedes-Benz|Mercedes]] 2015_381 pike,  [[Mercedes-Benz|Mercedes]] 2017_363 pikë,  [[Mercedes-Benz|Mercedes]] 2018_408 pikë,  [[Mercedes-Benz|Mercedes]] 2019_413 pikë,  [[Mercedes-Benz|Mercedes]] 2020_347 pikë = 7 kampionate te fituar

31 ) [[Jenson Button]] – Anglez – [[Mercedes-Benz|Brawn Mercedes]] 2009_95 pike = 1 kampionate te fituar

32) [[Sebastian Vettel]] – Gjerman – [[Red Bull Racing|Redbull Renault]] 2010_256 pike , [[Red Bull Racing|Redbull Renault]] 2011_392 pike , [[Red Bull Racing|Redbull Renaul]]<nowiki/>t 2012_281 pike , [[Red Bull Racing|Redbull Renault]] 2013_397 pike = 4 kampionate te fituar

33) Nico Rosberg - Gjerman - [[Mercedes-Benz|Mercedes]] 2016_385 pikë = 1 kampionate te fituar

34) Max Verstappen - Holandez - [[Red Bull Racing|Redbull]] 2021_395.5 = 1 kampionate te fituar

== [[Formula nje|Pistat e Formula]] 1 ==

===== Pistat e Formula 1 =====
Formula 1 Numeron 21 pista aktualisht te cilat shtrihen ne te gjitha kontinentet

1) [[Melburni|MELBOURNE GRAND PRIX CIRCUIT]]

Debutimi i pare -1996

Numri i Xhirove - 58

Gjatësia e pistes 5.303KM

Distanca Gares 307.574KM

Rekordi i Gares 1:24.125 MICHAEL SCHUMACHER ( 2004 )

2 ) [[Bahraini|BAHRAIN INTERNATIONAL CIRCUIT]]

debutimi i pare 2004

numri i xhirove 57

gjatësia pistes 5.412KM

distanca gares 308.238KM

rekordi i pistes 1:31.447  PEDRO DE LA ROSA (2005)

3) [[Shangai|SHANGHAI INTERNATIONAL CIRCUIT]]

debutimi i pare 2004

numri i xhirove 56

gjatësia e pistes 5.451KM

gjatësia e gare s 305.066KM

rekordi i pistes 1:32.238 [[Michael Schumacher|MICHAEL SCHUMACHER]] (2004)

4) [[Rusia|SOCHI AUTODROM]]

debutimi i pare 2014

NUmri i xhirove 53

gjatësia e pistes 5.848KM

gjatësia e gares 309.745KM

Rekordi pistes 1:39.094 [[Nico Rosberg|NICO ROSBERG]] (2016)

5) [[Barcelona|CIRCUIT DE BARCELONA-CATALUNYA]]

Debutimi i pare 1991

numri i xhirove 66

Gjatësia e pistes 4.655KM

gjatësia e gares 307.104KM

Rekordi i pistes 1:21.670 [[Kimi Räikkönen|KIMI RÄIKKÖNEN]] (2008)

6) [[Monte Karlo|CIRCUIT DE MONACO]]

debutimi i pare1950

numri i xhirove 78

gjatësia e pistes 3.337KM

gjatësia e gares 260.286KM

rekordi pistes 1:17.939 [[Lewis Hamilton|LEWIS HAMILTON]] (2016)

7)[[Kanadaja|CIRCUIT GILLES-VILLENEUVE]]

debutimi i pare 1978

numri i xhirove  70

gjatësia e pistes 4.361KM

gjatësia e gares 305.27KM

rekordi pistes 1:13.622 [[Rubens Barrichello|RUBENS BARRICHELLO]] (2004)

8)[[Baku|BAKU CITY CIRCUIT]]

debutimi i pare 2016

NUmri i xhirove 51

gjatësia e pistes 6.003KM

gjatësia e gares 306.049KM

Rekordi pistes 1:46.485  [[Nico Rosberg|NICO ROSBERG]] (2016)

9) [[Red Bull Racing|RED BULL RING]]

debutimi i pare1970

NUmri i xhirove 71

gjatësia e pistes 4.326KM

gjatësia e gares 307.02KM

Rekordi pistes 1:08.337 [[Michael Schumacher|MICHAEL SCHUMACHER]] (2003)

10 )[[Anglia|SILVERSTONE CIRCUIT]]

debutimi i pare 1950

NUmri i xhirove  52

gjatësia e pistes 5.891KM

gjatësia e gares 306.198KM

Rekordi pistes 1:33.401 [[Red Bull Racing|MARK WEBBER]] (2013)

11) [[Hungaria|HUNGARORING]]

debutimi i pare 1986

NUmri i xhirove 70

gjatësia e pistes 4.381KM

gjatësia e gares 306.63KM

Rekordi pistes 1:19.071 [[Michael Schumacher|MICHAEL SCHUMACHER]] (2004)

12) [[Gjermania|HOCKENHEIMRING]]

debutimi i pare 1970

NUmri i xhirove 67

gjatësia e pistes 4.574KM

gjatësia e gares 306.458KM

Rekordi pistes  1:13.780 [[Kimi Räikkönen|KIMI RÄIKKÖNEN]] (2004)

13) [[Belgjika|CIRCUIT DE SPA-FRANCORCHAMPS]]

debutimi i pare 1950

NUmri i xhirove 44

gjatësia e pistes 7.004KM

gjatësia e gares 308.052KM

Rekordi pistes 1:47.263 [[Sebastian Vettel|SEBASTIAN VETTEL]] (2009)

14) [[Italia|AUTODROMO NAZIONALE MONZA]]

debutimi i pare 1950

NUmri i xhirove  53

gjatësia e pistes  5.793KM

gjatësia e gares  306.72KM

Rekordi pistes  1:21.046 [[Rubens Barrichello|RUBENS BARRICHELLO]] (2004)

15 ) [[Singapori|MARINA BAY STREET CIRCUIT]]

debutimi i pare 2008

NUmri i xhirove 61

gjatësia e pistes  5.065KM

gjatësia e gares 308.828KM

Rekordi pistes 1:47.187 [[Daniel Ricciardo|DANIEL RICCIARDO]] (2016)

16 ) [[Malajzia|SEPANG INTERNATIONAL CIRCUIT]]

debutimi i pare 1999

NUmri i xhirove 56

gjatësia e pistes 5.543KM

gjatësia e gares 310.408KM

Rekordi pistes  1:34.223 [[Juan Pablo Montoya|JUAN PABLO MONTOYA]] (2004)

17 ) [[Japonia|SUZUKA INTERNATIONAL RACING COURSE]]

debutimi i pare 1987

NUmri i xhirove 53

gjatësia e pistes 5.807KM

gjatësia e gares 307.471KM

Rekordi pistes 1:31.540 [[Kimi Räikkönen|KIMI RÄIKKÖNEN]] (2005)

18 ) [[Shtetet e Bashkuara të Amerikës|CIRCUIT OF THE AMERICAS]]

debutimi i pare 2012

NUmri i xhirove 56

gjatësia e pistes 5.513KM

gjatësia e gares 308.405KM

Rekordi pistes 1:39.347 [[Sebastian Vettel|SEBASTIAN VETTEL]] (2012)

19 ) [[Meksika|AUTÓDROMO HERMANOS RODRÍGUEZ]]

debutimi i pare 1963

NUmri i xhirove 71

gjatësia e pistes 4.304KM

gjatësia e gares 305.354KM

Rekordi pistes 1:20.521 [[Nico Rosberg|NICO ROSBERG]] (2015)

20 )[[Brazili|AUTÓDROMO JOSÉ CARLOS PACE]]

debutimi i pare 1973

NUmri i xhirove 71

gjatësia e pistes 4.309KM

gjatësia e gares 305.909KM

Rekordi pistes 1:11.473 [[Juan Pablo Montoya|JUAN PABLO MONTOYA]] (2004)

21) [[Dubai|YAS MARINA CIRCUIT]]

debutimi i pare 2009

NUmri i xhirove 55

gjatësia e pistes 5.554KM

gjatësia e gares 305.355KM

Rekordi pistes 1:40.279 [[Sebastian Vettel|SEBASTIAN VETTEL]] (2009)

Ndërsa nga viti 1958 Formula Nje Filloj te garonte dhe për Konstruktor

==== Lista e Skuadrave qe kan fituar Formula 1 ====
1) [[Vanwall]] 1958_48 pike

2) [[Copper Climax]] 1959_40 pike , 1960_48 pike

3) [[Ferrari]] 1961_40 pike , 1964_45 pike , 1975_72 pike , 1976_83 pike , 1977_95 pike , 1979_113 pike , 1982_74 pike , 1983_89 pike , 1999_128 pike , 2000_170 pike , 2001_179 pike , 2002_221 pike , 2003_158 pike , 2004_262 pike , 2007_204 pike , 2008_172 pike

4) [[BMW|BMR]] 1962_42 pike

5) [[Lotus Climax]] 1963_54 pike , 1965_54 pike

6) [[Brabham Repco]] 1966_42 pike , 1967_63 pike

7) [[Lotus Ford]] 1968_62 pike , 1970_59 pike , 1972_61 pike , 1973_92 pike , 1978_86 pike

8) [[Matra Ford]] 1969_66 pike

9) [[Tyrrell Ford]] 1971_73 pike

10) [[McLaren|Mclaren Ford]] 1974_73 pike

11) [[WilliamsF1|Williams Ford]] 1980_120 pike , 1981_95 pike

12) [[McLaren|Mclaren Tag]] 1984_143 pike , 1985_90 pike

13) [[WilliamsF1|Williams Honda]] 1986_141 pike , 1987_137 pike

14) [[McLaren|Mclaren Honda]] 1988_199 pike , 1989_141 pike , 1990_121 pike , 1991_139 pike

15) [[WilliamsF1|Williams Renault]] 1992_164 pike , 1993_168 pike , 1994_118 pike , 1996_175 pike , 1997_123 pike

16) [[Benetton Formula|Benetton Renault]] 1995_137 pike

17) [[McLaren|Mclaren Mercedez]] 1998_156 pike

18) [[Renault në Formula Një|Renault]] 2005_191 pike , 2006_206 pike

19) [[McLaren|Brawn Mercedez]] 2009_172 pike

20) [[Red Bull Racing|Redbull Renault]] 2010_498 pike , 2011_650 pike , 2012_460 pike , 2013_596 pike

21) [[Mercedes-Benz|Mercedez]] 2014_701 pike , 2015_703 pike

== Referime ==
{{reflist}}
==Lidhje të jashtme==
*[https://www.formula1.com/ Uebfaqja zyrtare]
{{sport}}

[[Kategoria:Formula Një| ]]
[[Kategoria:Sporte]]