Këshilli Antifashist për Çlirimin Kombëtar të Kosovës

KAÇKJ (AVNOJ) përcaktoi kufijtë ndër-jugosllavë ndërmjet njësive përbërëse të federatës (6 republika dhe 2 krahina autonome).

Këshilli Antifashist për Çlirimin Kombëtar të Kosovës ishte një organ politik i krijuar gjatë Luftës së Dytë Botërore në kuadër të lëvizjes partizane jugosllave, me qëllim organizimin e rezistencës antifashiste dhe përcaktimin e statusit politik të Kosovës pas luftës. Ky këshill u themelua në nëntor të vitit 1943 dhe funksionoi sipas modelit të këshillave antifashiste që u formuan në republikat dhe krahinat e ndryshme të Jugosllavisë, siç ishin KAÇKJ - (AVNOJ) në nivel federativ dhe organet e ngjashme në Bosnje, Kroaci, Mal të Zi, Maqedoni dhe Serbi.

Vështrim

Në këtë periudhë, Kosova ishte nën pushtimin gjerman ndërsa një pjesë e saj administrohej si pjesë e Shqipërisë nën kontrollin e Italisë fashiste, ndërsa më herët kishte qenë nën sundimin e Mbretërisë së Jugosllavisë. Situata politike ishte e ndërlikuar, pasi shqiptarët kishin pritshmëri të ndryshme për të ardhmen e Kosovës. Një pjesë e popullsisë shqiptare e mbështeste bashkimin me Shqipërinë, ndërsa një pjesë tjetër, e përfshirë në lëvizjen partizane jugosllave, mbështeste luftën antifashiste me shpresën për një status të veçantë pas çlirimit.

KAÇKK kishte për qëllim të përfaqësonte popullsinë lokale në luftën kundër okupatorëve, por edhe të vendoste një bazë për administratën e ardhshme. Në këtë këshill morën pjesë kryesisht elementë komunistë dhe antifashistë, shumica e të cilëve ishin të lidhur me Partinë Komuniste të Jugosllavisë (PKJ). Vendimet e tij ishin në përputhje me politikat e përgjithshme të PKJ-së, e cila synonte një federatë të centralizuar jugosllave, ku Kosova do të mbetej si Krahinë Autonome brenda Serbisë.

Një nga aspektet më të rëndësishme të veprimtarisë së KAÇK-ut ishte çështja e statusit të Kosovës pas luftës. Ndërsa shumë shqiptarë prisnin bashkimin me Shqipërinë, drejtuesit e PKJ-së, veçanërisht Josip Broz Tito dhe ekipi i tij, kishin plane të tjera. Pas përfundimit të luftës, Kosova nuk iu bashkua Shqipërisë, por mbeti si pjesë e Serbisë me një status autonomie të kufizuar, që më vonë u zgjerua pjesërisht në vitet 1960. Kjo shkaktoi pakënaqësi të madhe në mesin e shqiptarëve, disa prej të cilëve e konsideruan këtë vendim si një tradhti nga ana e partizanëve jugosllavë.

Në aspektin historik, KAÇK konsiderohet si pjesë e përpjekjeve për institucionalizimin e pushtetit të ri komunist dhe vendosjen e kontrollit jugosllav mbi Kosovën pas vitit 1945. Kjo strukturë luajti një rol të rëndësishëm në zhvendosjen e pushtetit nga administrata gjermane dhe strukturat e tjera lokale që ishin krijuar gjatë luftës, drejt një administrate të dominuar nga komunistët jugosllavë.

Megjithëse KAÇK u prezantua si një organ përfaqësues i popullit, shumë historianë e shohin atë si një mjet për të zbatuar politikat e Partisë Komuniste të Jugosllavisë, në vend që të adresonte realisht dëshirat dhe kërkesat e popullsisë shqiptare. Për këtë arsye, ai mbetet një pikë debati në historiografinë e Kosovës dhe të ish-Jugosllavisë, duke qenë një nga faktorët që ndikuan në formësimin e marrëdhënieve midis Kosovës dhe Jugosllavisë në dekadat që pasuan.

Shih edhe

• Kosova në Luftën e Dytë Botërore
• Këshilli Antifashist për Çlirimin Kombëtar të Jugosllavisë