Shihni burimin për Gas-maska

[[Skeda:Gas_mask_MUA_IMGP0157.jpg|djathtas|parapamje| Një maskë polake me gaz MUA, e përdorur në vitet 1970 dhe 1980 ]]
'''Gas maska''' është një maskë që përdoret për të mbrojtur veshësin nga thithja e ndotësve të ajrit dhe gazrave toksikë. Maska formon një mbulesë të mbyllur mbi hundë dhe gojë, por gjithashtu mund të mbulojë sytë dhe indet e tjera të ndjeshme (të buta) të fytyrës. Shumica e maskave të gazit janë respiratorë, megjithëse fjala ''maskë gazi'' shpesh përdoret për t'iu referuar pajisjeve ushtarake (p.sh. maskë mbrojtëse në terren). Maska e gazit mbron vetëm përdoruesin nga tretja, thithja dhe kontakti përmes syve (shumë agjentë ndikojnë përmes kontaktit me sy). Filtrat më të kombinuar të maskave të gazit do të zgjasin rreth 8 orë në një situatë kimike biologjike bërthamore (NBC). Filtrat specifikë kimikë mund të zgjasin deri në 20 orë në një situatë NBC. 

Materialet toksike të ajrit mund të jenë të gazta (për shembull, gazi i mustardës dhe [[Klori|gazi i klorit]] ) ose grimcave (siç janë agjentët biologjikë ). Shumë gas maska përfshijnë mbrojtjen nga të dy llojet. Gas maska përdoret për tu mbrojtur kundër tymrave të saldimit, kundër asbestit ose grimcave të tjera të rrezikshme, dhe në industrinë kimike kur merren me materiale të rrezikshme, si në bërjen e riparimeve të pajisjeve që rrjedhin ose pastrohen pas derdhjeve; punëtorët zakonisht pajisen me gas maska si një masë paraprake kundër rrjedhjeve. 

Gjatë demonstratave dhe protestave ku gazi lotsjellës ose gazi CS përdoret nga policia gjatë trazirave, gas maska zakonisht përdoret si nga policia ashtu edhe nga demonstruesit. Përveç shërbimit të qëllimeve të tyre funksionale, gas maskat përdoren gjithashtu si emblema në muzikën industriale. <ref>"''[https://books.google.com/books?id=0uMDAAAAMBAJ&pg=PA163-IA2&dq&hl=en#v=onepage&q=&f=false Popular Mechanics]''". January 1984. p. 163</ref> <ref name=Hill>Donald Routledge Hill, "Mechanical Engineering in the Medieval Near East", ''Scientific American'', May 1991, pp. 64–69. (cf. Donald Routledge Hill, [http://home.swipnet.se/islam/articles/HistoryofSciences.htm Mechanical Engineering] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071225091836/http://home.swipnet.se/islam/articles/HistoryofSciences.htm |date=25 dhjetor 2007 }}{{Verify source|date=September 2010}})</ref> <ref>{{Cite book|title=The Cambridge history of Arabic literature|url=https://archive.org/details/religionlearning0000unse_j2v2|first=M. J. L.|last=Young|publisher=Cambridge University Press|year=1990|isbn=0-521-32763-6|page=[https://archive.org/details/religionlearning0000unse_j2v2/page/264 264]|postscript=.}}</ref> <ref>{{Cite book | first=Alexander | last=Von Humboldt | year=1799 | title=Ueber die unterirdischen Gasarten und die Mittel, ihren Nachtheil zu vermindern: Ein Beytrag zur Physik der praktischen Bergbaukunde | publisher=Braunschweig, Friedrich Vieweg | url=https://books.google.com/books?id=LW1oAAAAcAAJ&redir_esc=y}}</ref> <ref>{{cite web|title=The invention of the gas mask|publisher=Ian Taggart|url=http://www33.brinkster.com/iiiii/gasmask/page.html|url-status=dead|access-date=26 mars 2020|archive-date=2 maj 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130502145330/http://www33.brinkster.com/iiiii/gasmask/page.html}}</ref> <ref name="disu">{{cite book |editor1-last=Su|editor1-first=Di |title=Evolution in Reference and Information Services: The Impact of the Internet |last1=Drobnicki|first1=John A.|last2=Asaro|first2=Richard|chapter=Historical Fabrications on the Internet |publisher=Haworth Information Press|location=Binghamton, New York |year=2001 |page= 144|isbn= 978-0-7890-1723-9 |url=https://books.google.com/books?id=IvqbuSm4sHYC&pg=PA144&lpg=PA144&dq=gas+mask+patent+1849#v=onepage&q=gas%20mask%20patent%201849&f=false}}</ref> <ref>{{cite web|title=Lewis P|publisher=United States Patent and Trademark office|url=http://www.google.com/patents?id=aldFAAAAEBAJ&printsec=abstract&zoom=4#v=onepage&q&f=false|access-date=26 mars 2020|archive-date=31 janar 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130131025255/http://www.google.com/patents?id=aldFAAAAEBAJ&printsec=abstract&zoom=4#v=onepage&q&f=false|url-status=dead}}</ref> <ref name="Benson2010">{{cite book|author=Alvin K. Benson|title=Inventors and inventions|url=https://books.google.com/books?id=JqVZAAAAYAAJ|year=2010|publisher=Salem Press|isbn=978-1-58765-526-5}}</ref> <ref>{{cite book|title=The Environment and Its Effect Upon Man: Symposium Held at Harvard School of Public Health, August 24-August 29, 1936, as Part of Harvard University Tercentenary Celebration, 1636-1936|url=https://books.google.com/books?id=WYsaAAAAMAAJ|year=1937|publisher=Harvard School of Public Health}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=3dXw6gR2GgkC|title=African American Lives|last=Jr|first=Henry Louis Gates|last2=Higginbotham|first2=Evelyn Brooks|date=2004-04-29|publisher=Oxford University Press|isbn=9780199882861|language=en|quote=By World War I, Morgan had modified the mask to carry its own air supply, creating the first gas mask, which by 1917 was standard equipment for the U.S. Army.}}</ref><ref name="pbs.org/wgbh/theymadeamerica2">{{cite web|url=https://www.pbs.org/wgbh/theymadeamerica/whomade/morgan_hi.html|title=Garrett Augustus Morgan|quote=He sold the hoods to the U.S. Navy, and the Army used them in World War I.|work=PBS Who Made America?}}</ref><ref name="encyclopedia.com/topic/Garrett_Morgan2">{{cite web|url=http://www.encyclopedia.com/topic/Garrett_Morgan.aspx|title=Morgan, Garrett 1877–1963|quote=Morgan would later perfect his “breathing device” into a gas mask that was used extensively in World War I.|work=Encyclopedia.com Contemporary Black Biography}}</ref><ref name="biography.com/people/garrett-morgan2">{{cite web|url=http://www.biography.com/people/garrett-morgan-9414691|title=Garrett Morgan Biography|quote=Morgan's breathing device became the prototype and precursor for the gas masks used during World War I, protecting soldiers from toxic gas used in warfare.|work=Biography.com People}}</ref>
 
[[Skeda:Bundesarchiv_Bild_183-R52907,_Mannschaft_mit_Gasmasken_am_Fla-MG.jpg|parapamje| Ushtarët gjermanë me maska gazi, 1915 ]]

== Shih edhe ==

* [[Respiratori]] 
* [[Maska kirurgjike]] 

== Referime ==
{{Reflist}}

== Bibliografia ==

* {{Citation|year=2007|title=Chemical Warfare Agents: Toxicology and Treatment}}
* {{Citation|year=2015|title=British Military Respirators and Anti-Gas Equipment of the Two World Wars}}

* [http://science.howstuffworks.com/gas-mask.htm/printable How Stuff Works - Gas Masks] Science.com
* [http://inventors.about.com/od/gstartinventions/a/gasmask.htm The History of Gas Masks] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200326143451/https://www.thoughtco.com/history-of-gas-masks-1991844 |date=26 mars 2020 }} inventors.about.com, About, Inc. updated August 6, 2016
* [https://www.cdc.gov/niosh/npptl/topics/respirators/factsheets/respfact.html Respirator Fact Sheet]
* [https://www.cdc.gov/niosh/npptl/topics/respirators/cel/default.html CBRN SCBA NIOSH Approved Respirators] List of NIOSH Approved CBRN SCBA respirators