Gjuha Çitimaça
Çitimaça është një gjuhë izoluar e folur historikisht nga populli Çitimaça e Luizianës, Shtetet e Bashkuara. Ajo u zhduk në vitin 1940 me vdekjen e folësit të fundit të rrjedhshëm, Delphine Ducloux.
Megjithëse nuk flitet më, ajo është mjaft e dokumentuar në punën e hershme të shekullit të 20-të (kryesisht të pabotuar) të gjuhëtarëve Morris Swadesh dhe John R. Swanton[1][2]. Swadesh në veçanti shkroi një gramatikë të plotë dhe fjalor, dhe mblodhi tekste të shumta nga dy folësit e fundit, edhe pse asnjë nga këto nuk është botuar.
Përpjekjet e revitalizimit të gjuhës janë duke u zhvilluar për të mësuar gjuhën në një brez të ri folësish.Anëtarët fisnorë kanë marrë software Rosetta Stone për të mësuar gjuhën[3][4][5]. Deri në vitin 2015, një fjalor i ri Çitimaça është në përgatitje, dhe klasa po mësohet në rezervimin e Çitimaça.[6]
Kohët e fundit Çitimaça është propozuar që të jetë i lidhur me, apo një anëtar i, familjes hipotetike të gjuhës Totozoquean. Një propozim më herët, më spekulativ, sugjeroi një afrim me grupin hipotetik të gjuhëve të Gjirit.[7]
Klasifikimi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Chitimacha konsiderohet si një gjuhë e izoluar. Megjithatë, Swanton u përpoq ta grupojë atë me izolate të tjera nga Shtetet e Bashkuara të Jugut, tunica, natchez dhe atakapa, dhe më tej me gjuhët muskogiane. Ky vizion vazhdoi në veprat e Swadeshit dhe Haasit. Ky i fundit i jep kësaj familje gjuhësh emrin "Gjuhët e Gjirit". Ky propozim nuk arriti të imponojë veten midis gjuhëtarëve.
Burimet[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ Swadesh, Morris (1948). "Sociologic Notes on Obsolescent Languages". International Journal of American Linguistics. 14 (4): 226–235.JSTOR 1262876. doi:10.1086/464009.
- ^ Swadesh, M. (1934). "The phonetics of Chitimacha". Language. 10 (4): 345–362.doi:10.2307/409490.
- ^ "YouTube – Chitimacha Language Episode – Finding Our Talk 3". youtube.com. January 26, 2010.
- ^ "Press Release, Media Room, Rosetta Stone" Arkivuar 20 tetor 2017 tek Wayback Machine. 2012-08-26.
- ^ Larry Abramson (Director) (2010-02-02). "Software Company Helps Revive 'Sleeping' Language". All Things Considered - NPR. 2012-08-26.
- ^ Heflin, Judy (Gusht 2015). "The Successful Revival of the Chitimacha Language". Language Magazine. 2015-10-03.
- ^ Brown, Cecil H.; Wichmann, Søren; Beck, David (2014). "Chitimacha: A Mesoamerican language in the Lower Mississippi valley". International Journal of American Linguistics. 80 (4): 425–474.doi:10.1086/677911.