Haruki Murakami
Haruki Murakami | |
|---|---|
.jpg) Haruki Murakami në vitin 2009 | |
| Occupation | Novelist, tregimtar , eseist, përkthyes |
| Gjinitë letrare | Fiksion, surrealizëm, realizmi magjik, shkenca fiktive, realizëm |
| Faqja zyrtare | |
| www | |
Haruki Murakami (japonisht: 村上 春樹 ; lindur më Janar 12, 1949) është një shkrimtar bashkëkohor japonez. Librat dhe tregimet e tij kanë qenë bestsellerë në Japoni, ashtu si edhe në nivel ndërkombëtar, me veprat e tij të përkthyera në 50 gjuhë duke arritur një shitje prej miliona kopjesh jashtë vendit të tij të lindjes.[1] Kontributi i tij ka marrë mirënjohje dhe çmime të shumta, përfshirë Çmimin Botëror të Fantazisë, Çmimin Ndërkombëtar të Tregimit të Shkurtër Frank O'Connor, Çmimin Franz Kafka dhe Çmimin Jeruzalem.
Veprat më të shquara të Murakamit janë Gjuetia e Ethshme e Deles (1982), Pylli Norvegjez (1987), Kronika e Zogut Kurdisës (1994–95), Kafka në Breg (2002), dhe 1Q84 (2009-10). Ai ka përkthyer në gjuhën japoneze vepra të shkrimtarëve si Raymond Carver dhe JD Salinger. Veprat fiktive të tij, tl kritikuar nganjëherë prej kritikës letrare të Japonisë si jo-japonez,[2][3] ka qenë nën ndikimin e shkrimtarëve perëndimorë si, Chandler, Vonnegut dhe Brautigan. Krijimtaria e tij shpesh është surrealiste dhe melankolike ose fataliste, e ndikuar nga një interpretim Kafkian i "temave të përsëritura të tjetërsimit dhe vetmisë". Haruki Murakami sot renditet ndër shkrimtarët më të rëndësishëm japonezë,[4][5] ndërsa Steven Poole nga The Guardian vlerëson se Murakami për nga veprat dhe arritjet e tij mind të konsiderohet njëri "ndër romancierët më të mëdhenj në botë".[6]
Biografia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Haruki Murakami u lind në Kioto të Japonisë më 12 janar të vitit 1949.[7][8][9] Babai i tij, sipas një artikulli të botuar për revistën japoneze BungeiShunju me titull "Braktisja e një mace: Për çfarë flas kur flas për babanë tim", ishte përfshirë në Luftën e Dytë Japonezo-Kineze, dhe ishte traumatizuar thellësisht nga ajo, gjë e cila do të ndikojë edhe në personalitetin e Murakamit.[10] Që nga fëmijëria, Murakami, në mënyrë të ngjashme me Kōbō Abe, është ndikuar shumë nga kultura perëndimore, veçanërisht muzika dhe letërsia perëndimore, por edhe ajo ruse. Ai u rrit duke lexuar një gamë të gjerë veprash të shkrimtarëve evropianë dhe amerikanë, të tillë si Franz Kafka, Gustave Flaubert, Charles Dickens, Kurt Vonnegut, Fyodor Dostoyevsky, Richard Brautigan dhe Jack Kerouac. Këto ndikime perëndimore e dallojnë Murakamin nga shumica e shkrimtarëve të tjerë japonezë.[11]
Murakami ka studiuar dramën në Universitetin Waseda në Tokio, ku u njoh me Joko, tani gruaja e tij. Puna e tij e parë ishte në një dyqan regjistrimesh. Pak para mbarimit të studimeve, Murakami hapi një kafe dhe bar xhazi, Peter Cat, në Kokubunji, Tokio, të cilën ai e drejtoi me gruan e tij,[12] nga viti 1974 deri në vitin 1981.[13] Çifti vendosi të mos kishte fëmijë .[5][14]
Murakami është një vrapues serioz i maratonës dhe entuziast i treathlonit, megjithëse ai nuk filloi të vrapojë deri në moshën 33 vjeçare. Më 23 qershor 1996, ai përfundoi ultramarathonin e tij të parë, një garë vrapimi 100 km rreth Liqenit Saroma në Hokkaido, Japoni.[15] Ai diskuton marrëdhëniet e tij me vrapimin në kujtimin e tij të vitit 2008 Çfarë them kur flas rreth vrapimit.[16]
Bibliografia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Përmbledhje novelash
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]| Botimi origjinal | Botimi anglisht | Botimi shqip | |||
|---|---|---|---|---|---|
| caption | viti | caption | viti | caption | viti |
| 風の歌を聴け Kaze no uta o kike |
1979 | Hear the Wind Sing | 1987/2015 | - | - |
| 1973年のピンボール 1973-nen no pinbōru |
1980 | Pinball, 1973 | 1985/2015 | - | - |
| 羊をめぐる冒険 Hitsuji o meguru bōken |
1982 | A Wild Sheep Chase | 1989 | Gjuetia e ethshme e deles | 2019 |
| 世界の終りとハードボイルド・ワンダーランドボイルド世界の終りとハードボイルド・ワンダーランド Sekai no owari to Hādo-boirudo Wandārando |
1985 | Hard Boiled Wonderland and the End of the World | 1991 | - | - |
| ノルウェイの森 Noruwei no mori |
1987 | Norwegian Wood | 1989 (përkthimi i Birnbaum); 2000 (përkthimi i Rubin) |
Pylli Norvegjez | 2011 |
| ダンス・ダンス・ダンス Dansu dansu dansu |
1988 | Dance Dance Dance | 1994 | Danc Danc Danc | 2020 |
| 国境の南、太陽の西 Kokkyō no minami, taiyō no nishi |
1992 | South of the Border, West of the Sun | 2000 | Në Jug të Kufirit, në Perendim të Diellit | 2017 |
| ねじまき鳥クロニクルクル Nejimaki-dori kuronikuru |
1994-1995 | The Wind Up Bird Chronicle | 1997 | Kronika e Zogut Kurdisës | 2010 |
| スプートニクの恋人 Supūtoniku no koibito |
1999 | Sputnik Sweetheart | 2001 | E Dashura ime Sputnik | 2008 |
| 海辺のカフカ Umibe no Kafuka |
2002 | Kafka on the Shore | 2005 | Kafka në Breg | 2015 |
| アフターダーク Afutā dāku |
2004 | After Dark | 2007 | Kue Bie Nata | 2020 |
| 1Q84 Ichi-Kyu-Hachi-Yon |
2009-2010 | 1Q84 | 2011 | 1Q84 | 2021 |
| 色彩を持たない多崎つくると、彼の巡礼の年つくると色彩を持たない多崎つくると、彼の巡礼の年 Shikisai o motanai Tazaki Tsukuru to, kare no junrei no toshi |
2013 | Colorless Tsukuru Tazaki and His Years of Pilgrimage | 2014 | I Pangjyri Tsukuru Tazaki dhe Vitet e Tij te Pelegrinazhit | 2018 |
| 騎士団長殺し Kishidanchō-goroshi |
2017 | Killing Commendatore | 2018 | - | - |
Tregime të shkurtra
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]| Botimi origjinal | Botimi anglisht | Botimi shqip | |||
|---|---|---|---|---|---|
| caption | viti | caption | viti | caption | viti |
| 夢で逢いましょう
Yume de Aimashou |
1981 | - | - | - | - |
| 象の消滅 Zō no shōmetsu |
2005 | The Elephant Vanishes | 1993 | Elefanti Zhduket 17 tregime, 1980-1991 |
2018 |
| 神の子どもたちはみな踊るみな踊る Kami no kodomo-tachi wa mina odoru |
2000 | After the Quake |
2002 | Pas Tërmetit 6 tregime, 1999–2000 |
2020 |
| めくらやなぎと眠る女る女 Mekurayanagi te nemuru onna |
2009 | Blind Willow, Sleeping Woman 24 tregime, 1980–2005 |
2006 | - | - |
| [[Burrat pa gra (koleksion i Haruki Murakami)|女のいない男たち]] Onna no inai otokotachi |
2014 | Men Without Women 7 tregime, 2013–2014 |
2017 | - | - |
| 一人称単数 Ichininshō Tansū |
2020 | First Person Singular |
2021 | Në Vetën e Parë Njëjës |
2021 |
Shih edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Maiko, Hisada (nëntor 1995). "Murakami Haruki". Kyoto Sangyo University (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 23 maj 2008. Marrë më 24 prill 2008.
- ^ Poole, Steven (13 shtator 2014). "Haruki Murakami: 'I'm an outcast of the Japanese literary world'". The Guardian (në anglisht). London. Arkivuar nga origjinali më 22 dhjetor 2016. Marrë më 11 dhjetor 2016.
Murakami doesn't read many of his Japanese contemporaries. Does he feel detached from his home scene? "It's a touchy topic", he says, chuckling. "I'm a kind of outcast of the Japanese literary world. I have my own readers ... But critics, writers, many of them don't like me." Why is that? "I have no idea! I have been writing for 35 years and from the beginning up to now the situation's almost the same. I'm kind of an ugly duckling. Always the duckling, never the swan."
- ^ Kelts, Roland (16 tetor 2012). "The Harukists, Disappointed". The New Yorker (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 18 tetor 2012. Marrë më 17 tetor 2012.
- ^ "Murakami Asahido", Shincho-sha,1984
- ^ a b Brown, Mick (15 gusht 2003). "Tales of the unexpected". The Daily Telegraph (në anglisht). London. Arkivuar nga origjinali më 3 tetor 2003. Marrë më 9 korrik 2008.
- ^ Poole, Steven (27 maj 2000). "Tunnel vision". The Guardian (në anglisht). London. Marrë më 24 prill 2009.
- ^ Tandon, Shaun (27 mars 2006). "The loneliness of Haruki Murakami". iAfrica (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 23 dhjetor 2008. Marrë më 24 prill 2008.
- ^ Rubin, Jay (2002). Haruki Murakami and the Music of Words (në anglisht). Harvill Press. fq. 14. ISBN 1-86046-986-8.
- ^ Naparstek, Ben (24 qershor 2006). "The lone wolf". The Age (në anglisht). Melbourne. Arkivuar nga origjinali më 23 maj 2008. Marrë më 24 prill 2008.
- ^ Li, Gabriel (2019-05-13). "Japanese Writer Haruki Murakami Speaks Up on His Family's Involvement in the Sino-Japanese War". Pandaily (në anglishte amerikane). Marrë më 2019-05-16.
- ^ Gewertz, Ken (1 dhjetor 2005). "Murakami is explorer of imagination". Harvard Gazette (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 6 maj 2008. Marrë më 21 dhjetor 2019.
- ^ Goodwin, Liz C. (3 nëntor 2005). "Translating Murakami". Harvard Crimson (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 31 tetor 2007. Marrë më 24 prill 2008.
- ^ Nakanishi, Wendy Jones (8 maj 2006). "Nihilism or Nonsense? The Postmodern Fiction of Martin Amis and Haruki Murakami". Electronic Journal of Contemporary Japanese Studies (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 23 dhjetor 2008. Marrë më 18 nëntor 2008.
- ^ Naparstek, Ben (1 korrik 2006). "The enemy within". Financial Times (në anglisht). Tokyo, Japan. Arkivuar nga origjinali më 25 maj 2017. Marrë më 10 gusht 2017.
- ^ "Nobody pounded the table anymore, nobody threw their cups". The Observer (në anglisht). London. 27 korrik 2008. Arkivuar nga origjinali më 15 dhjetor 2013. Marrë më 27 korrik 2008.
- ^ Houpt, Simon (1 gusht 2008). "The loneliness of the long-distance writer". The Globe and Mail (në anglisht). Toronto. Arkivuar nga origjinali më 22 dhjetor 2008. Marrë më 10 dhjetor 2008.
Literatura
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Pintor, Ivan. "David Lynch y Haruki Murakami, la llama en el umbral", in: VV.AA., Universo Lynch. Internacional Sitges Film Festival-Calamar, 2007 ( ISBN 84-96235-16-5)
- Rubin, Jay. Haruki Murakami and the Music of Words. Harvill Press, 2002 ( ISBN 1-86046-952-3)
- Strecher, Matthew Carl. The Wind-Up Bird Chronicle Readers Guide. Continuum Pubublishing Group, 2002 ( ISBN 0-8264-5239-6)
- Strecher, Matthew Carl. Dances with Sheep: The Quest for Identity in the Fiction of Murakami Haruki. University of Michigan/Monographs in Japanese Studies, 2001 ( ISBN 1-929280-07-6)
- Suter, Rebecca. The Japanization of Modernity: Murakami Haruki Between Japan and the United States. Harvard University Asian Center, 2008. ( ISBN 978-0-674-02833-3)
Linqe të jashtme
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Haruki Murakami at Random House
- Haruki Murakami at The New Yorker (online essays, stories, excerpts)
- Haruki Murakami at The New York Times (articles about, interviews with)
- Haruki Murakami at Complete Review (international meta-reviews)
- Haruki Murakami at The Encyclopedia of Science Fiction