Gjuha klasike japoneze

Early Middle Japanese
Early Middle Japanese
Rajoni	Japoni
Familje gjuhësore	Default Gjuha klasike japoneze;
Kodet gjuhësore
ISO 639-1	s'ka
ISO 639-3	–

Gjuha klasike japoneze, ose japonishtja klasike, (jap.: 中古日本語, chūko nihongo) është gjuha e të folurit dhe shkruarit në Japni mes viteve 794 dhe 1185 në kohën e njohur si periudha Heian. Pra, japonishtja klasike është fazë e zhvillimit të japonishtes së sotme që ka pasuar nga japonishtja e vjetër.

Fonemat

Fonemat
a	i	u	e	o
ka	ki	ku	ke	ko
ga	gi	gu	ge	go
sa	si	su	se	so
za	zi	zu	ze	zo
ta	ti	tu	te	to
da	di	du	de	do
na	ni	nu	ne	no
ha	hi	hu	he	ho
ba	bi	bu	be	bo
ma	mi	mu	me	mo
ya		yu		yo
ra	ri	ru	re	ro
wa	wi		we

Derisa japonishtja e vjetër kishte 88 kombinime të togjeve të bashkëtingëlloreve me zanoret a, i, u, e , o, në japonishten klasike u zvogluan në 66.

Me e dukshme është largimi i Jōdai Tokushu Kanazukait që shquhej mes dy llojeve -i, -e, dhe -o. Fillimi i këtij largimi mund të shihet në fund të periudhës së japonishtes së vjetër dhe largohet përfundimisht në japonishten klasike. Fonemat e fundit që largohen janë /ko₁/ dhe /ko₂/.

Gjatë shekullit X /e/ dhe /ye/ u bashkuan në /e/, ndërsa në shekullin XI /o/ dhe /wo/ u bashkuan në /o/.^[1]^[2]^[3]

Fonetika

Zanoret

/a/: [a]
/i/: [i]
/u/: [u]
/e/: [je]^[1]^[2]^[3]
/o/: [wo]

Bashkëtingëlloret

/k, g/

/k, g/: [k, g]

/s, z/

Teoritë për /s, z/ përfshijnë kombinimet [s, z], [ts, dz], dhe [ʃ, ʒ]. Këto kombinime mund të kenë ndryshuar varësisht nga zanorja sikur që ndodhë me japonishten moderne.

/t, d/

/t, d/: [t, d]

/n/

/n/: [n]

/h/

/h/ vazhdon të kuptohet fonetikisht si [ɸ] me një përjashtim në shekullin XI kur /h/ u kuptua si [w].

/m/

/m/: [m]

/y/

/y/: [j]

/r/

/r/: [r]

/w/

/w/: [w]

Gramatika

Foljet

Gjuha klsaike japoneze trashëgon të tetë zgjedhimet nga japonishtja e vjetër dhe duke shtuar edhe një: Monoklasën e ulët(下一段).

Zgjedhimi i foljeve

Klasa e foljeve	Joveprore 未然形 Mizenkei	Ndajfoljore 連用形 Renyōkei	Përmbyllëse 終止形 Shūshikei	Dhanore 連体形 Rentaikei	Veprore 已然形 Izenkei	Urdhërore 命令形 Meireikei
Klasa e katërt (四段)	-a	-i	-u	-u	-e	-e
Monoklasa e lartë(上一段)	-	-	-ru	-ru	-re	-(yo)
Klasa e lartë (上二段)	-i	-i	-u	-uru	-ure	-i(yo)
Monoklasa e ulët (下一段)	-e	-e	-eru	-eru	-ere	-e(yo)
Klasa e dytë e ulët (下二段)	-e	-e	-u	-uru	-ure	-e(yo)
K-e parregullt(カ変)	-o	-i	-u	-uru	-ure	-o
S-e parregullt (サ変)	-e	-i	-u	-uru	-ure	-e(yo)
N-e parregullt (ナ変)	-a	-i	-u	-uru	-ure	-e
R-e parregullt (ラ変)	-a	-i	-i	-u	-e	-e

Foljete çrregullta

Janë disa folje me zgjedhime të parregullt(çrregullt).

K-e çrregullt: k- "vi"
S-e çrregullt: s- "bëj"
N-e çrregullt: sin- "vdes", in- "ikë, vdes"
R-e çrregullt: ar- "jam, ekzistoj", wor- "jam, ekzistoj"

Mbiemrat

Referimet

^ ^a ^b Kondō, Nihongo no Rekishi, faqet 67-71
^ ^a ^b Yamaguchi, Nihongo no Rekishi, faqet 43-45
^ ^a ^b Frellesvig, faqe 73

Shih edhe

Lidhje të jashtme

Japonishtja klasike - wikimedia inkubatori

[gjeneruar_automatikisht1-1] Kondō, Nihongo no Rekishi, faqet 67-71

[gjeneruar_automatikisht2-2] Yamaguchi, Nihongo no Rekishi, faqet 43-45

[gjeneruar_automatikisht3-3] Frellesvig, faqe 73

[1]

[2]

[3]