Shihni burimin për Karadaku (mal)

{{Infobox settlement|name=Karadaku|native_name=|native_name_lang=|settlement_type=Rajon Etnogjeorafik|image_map=Karadaku.png|map_caption=|subdivision_type=Shtetet|subdivision_name=[[Kosova|Dardania]], [[Maqedonia e Veriut]], [[Serbi]]|subdivision_type1=Komunat|subdivision_name1=|area_footnotes=|area_total_km2=389|population_as_of=|population_footnotes=|population_total=50,000|population_density_km2=auto|footnotes=}}'''Karadaku''' ''([[Gjuha maqedone|maqedonisht]] dhe [[Gjuha serbe|serbisht]]: Скопска Црна Гора Karadaku '''"Mali i Zi i Shkupit'''")'' është një varg malor dhe rajon etnogjeorafik në [[Maqedonia e Veriut|Maqedoninë e Veriut]], [[Kosova|Dardani]] dhe [[Serbia|Serbi]]. Maja më e lartë është Ramno ''(1,651m)'' në Maqedoni të Veriut.[[Skeda:Malet e Karadakut 1.jpg|parapamje|300px|pamje nga fshati Kokaj]]

== Gjeografia ==
Karadaku shtrihet nga [[Gryka e Kaçanikut]] në perëndim - deri në [[Moravicen e Presheves]] dhe [[Konçuli|Gryka e Konçulit]] në lindje. Në veri shtrihet nga Morava e Binçës deri në [[Haraçina|Haraçinë]] në jug. Struktura e relievit është e fragmentuar për shkak të lumenjve të rajonit të cilët zbresin nga pikat e larta dhe mbartin material të gërryer. Për më tepër, përbërja gjeologjike e rajonit është e ndërlikuar pasi ka sedimente të reja në perëndim, shtresa mezozoike në mes dhe paleozoikun e vjetër.shtresa në lindje. Lumenjtë më të rëndësishëm janë Letnica, Golemareka, Karadaku, Pasjani, Lashtica dhe Llapushnica. 31% e rajonit përbëhet nga toka të punueshme, ndërsa 11% përbëhet nga kullota dhe livadhe. Për shkak të mungesës së ushqimit në dispozicion, mbajtja e bagëtive është e kufizuar. Karadaku përbëhet nga maja të larta malore që variojnë nga 700-1650 m. Malet mbulojnë rreth 389 km<sup>2</sup> (150 mi katrorë) dhe përbëhen nga rreth 50,000 banorë, me një dendësi prej rreth 120 për km. 

Komunat që shtrihen në rajon përfshijnë:

'''Dardania  :'''

[[Komuna e Kaçanikut|Kaçanik]], [[Komuna e Vitisë|Viti]], [[Komuna e Hanit të Elezit|Elez Han]], [[Gjilani|Gjilan]], [[Komuna e Ranillugut|Ranillug]], [[Komuna e Parteshit|Partesh]], [[Kllokoti|Kllokot]]

'''Serbia:'''

[[Komuna e Bujanocit|Bujanoc]], [[Komuna e Preshevës|Preshevë]]

'''Maqedonia e Veriut:'''

[[Komuna e Çuçerit|Çuçer-Sandevë]], [[Komuna e Likovës|Likovë]], [[Komuna e Haraçinës|Haraçinë]], [[Komuna e Butelit|Butel]], [[Komuna e Gazi Babës|Gazi Baba]]

== Historia ==

=== Koha Osmane ===
[[Skeda:Nahijat e Karadakut2.png|parapamje|Nahijet e Karadakut]]
Gjatë periudhës osmane rajoni mbeti jashtë mundësive të administratës së rregullt civile osmane.<ref name=":0">{{Cite book |last1=Lauer |first1=Reinhard |url=https://books.google.com/books?id=dsvmBQAAQBAJ&dq=skopska+crna+gora&pg=PA258 |title=Osmanen und Islam in Südosteuropa |last2=Majer |first2=Hans Georg |date=2013-12-12 |publisher=Walter de Gruyter |isbn=978-3-11-026059-5 |language=de}}</ref> Pjesa dardane e rajonit u shndërrua në nahije nga osmanët dhe u quajt Karatonlu, ndërsa pjesa maqedonase u shndërrua në nahije dhe u quajt Karadak.<ref>{{Cite web |title=Nexhat Cocaj |url=https://drive.google.com/file/d/0Bz1NpApIa1A6VkdaN1ZOb282UjQ/view?resourcekey=0-c3Tsp9j5wRUl2xRxxvA2VQ&usp=embed_facebook |access-date=2022-12-24 |website=Google Docs}}</ref> Në këtë periudhë në rajon u vendosën shumë fise shqiptare, kështu që rreth 8-10% e popullsisë shqiptare i përkiste fisit Berisha,<ref>{{Cite web |title=Berisha, djepi iliro-arbnor i Alpeve shqiptare |url=http://www.gazetadita.al/berisha-djepi-iliro-arbnor-i-alpeve-shqiptare/ |access-date=2022-05-25 |website=Gazeta Dita |language=en-US |archive-date=12 janar 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210112223455/http://www.gazetadita.al/berisha-djepi-iliro-arbnor-i-alpeve-shqiptare/ |url-status=dead }}</ref> ndërsa pasardhësit e fisit Krasniqi u vendosën në fshatrat Goshincë, Sllupçan, Alashec dhe Runica.<ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=XLNOAQAAIAAJ |title=Naučno društvo Bosne i Hercegovine: Odjeljenje istorisko-filoloških nauka |year=1965 |volume=26 |page=199 |quote=Arbanasa fisa Krasnića ima u selima: Gošnicu, Slupćanu, Alaševcu, Ruđincu.}}</ref> Ka edhe pjesëtarë të fisit Mirdita dhe Sopi të cilët u vendosën në rajon.

Pas reformave të Tanzimatit në 1839 dhe shkarkimit të pashallarëve vendas, shqiptarët nga Karadaku dhe Shari, të udhëhequr nga Dervish Cara, ngritën krye në Haraçinë.<ref>La Question Nationale En Europe Du Sud-Est: Genese, Emergence Et Développement de L'Identite Nationale Albanaise Au Kosovo Et En Macedoine Author Bashkim Iseni Publisher Peter Lang, 2008 {{ISBN|3-03911-320-8}}, {{ISBN|978-3-03911-320-0}}  p.174</ref> Në janar të vitit 1844 kryengritësit pushtuan Gostivarin dhe Tetovën. Në shkurt 1844 kryengritësit sulmuan dhe pushtuan të gjithë rajonin, dhe qytetet e Shkupit, Kumanovës, Preshevës, Bujanës, Vranjës dhe Leskocit.<ref name="Albanische Geschichte p. 168">Albanische Geschichte: Stand und Perspektiven der Forschung Volume 140 of Südosteuropäische Arbeiten Authors Oliver Jens Schmitt, Eva Anne Frantz Editors Oliver Jens Schmitt, Eva Anne Frantz Publisher Oldenbourg Wissenschaftsverlag, 2009  {{ISBN|3-486-58980-6}}, {{ISBN|978-3-486-58980-1}} p. 168</ref>

Gjatë mesit të viteve 1800, shqiptarët katolikë u dëbuan nga autoritetet osmane.<ref>{{cite book |last1=Kott |first1=Marilyn |url=https://books.google.com/books?id=IeFVCgAAQBAJ&q=the+Martyrs+of+Karadak&pg=PT97 |title=Catholic Kosovo: A Visitor's Guide to Her People, Churches, Historical Sites, and Her 1,900 Year Journey |date=2016 |isbn=9781483435213 |language=en }}{{Lidhje e vdekur}}</ref><ref>{{cite web |date=14 mars 2016 |title=NË STUBLLAVAQË GJURMËVE TË MARTIRËVE TË KARADAKUT |url=http://www.drita.info/2016/03/14/ne-stubllavaqe-gjurmeve-te-martireve-te-karadakut/ |website=www.drita.info |language=en |access-date=28 dhjetor 2022 |archive-date=21 janar 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220121074456/http://www.drita.info/2016/03/14/ne-stubllavaqe-gjurmeve-te-martireve-te-karadakut/ |url-status=dead }}</ref>

Gjatë revoltës shqiptare të vitit 1910, luftëtarët shqiptarë nga Karadaku nën komandën e Idriz Seferit u rebeluan kundër osmanëve dhe arritën t'i mposhtin ata në betejën e Kaçanikut.<ref name="Elsie-403">Elsie 2012, p. 403</ref><ref name="Gawrych177">{{harvnb|Gawrych|2006|p=177.}}</ref> Në vitin 1912, shqiptarët u rebeluan përsëri dhe Luftëtarët nga Karadaku arritën të pushtonin Shkupin.<ref name="Pearsons-24">Pearsons 2004, p. 24</ref><ref name="Skendi436">{{harvnb|Skendi|1967|p=436.}}</ref>

=== Historia moderne ===
Rajoni u bë pjesë e Mbretërisë së Serbisë pas Luftës së Parë Ballkanike. Pas kësaj, rajoni u shndërrua në një fushë beteje midis forcave serbe të mbështetura nga çetnikët dhe kaçakët shqiptarë nën drejtimin e Idriz Seferit dhe Ajet Sopi Bllatës, si dhe kryengritësve maqedonas të IMRO-së.<ref>https://upload.wikimedia.org/wikibooks/sq/a/a9/Monografia-komplet-te-gjitha-kapitujt-nga-I--deri-IX.pdf {{Bare URL PDF|date=May 2022}}</ref><ref name="Trotsky-117">Trotsky 1980, p. 117</ref> Rajoni u pushtua nga Mbretëria e Bullgarisë gjatë Luftës së Parë Botërore dhe u bë pjesë e Mbretërisë së sapokrijuar të Serbëve, Kroatëve dhe Sllovenëve pas përfundimit të saj.

Gjatë periudhës së ndërmjetme, shumë kolonizatorë serbë u vendosën në rajon.<ref name="Clark10">{{cite book |last=Clark |first=Howard |url=https://books.google.com/books?id=OTW9XKUmrxsC&pg=PA10 |title=Civil resistance in Kosovo |publisher=Pluto Press |year=2000 |isbn=9780745315690 |pages=10}}</ref><ref name="Qirezi54">{{harvnb|Qirezi|2017|p=54}}</ref>

Pas pushtimit të Jugosllavisë në vitin 1941 rajoni iu dha Mbretërisë së Bullgarisë, e cila rezultoi në rezistencën shqiptare të udhëhequr nga Mulla Idriz Gjilani.<ref>{{Cite book |last=Elsie |first=Robert |url=https://books.google.com/books?id=pgf6GWJxuZgC&dq=Idriz+Gjilani&pg=PA172 |title=A Biographical Dictionary of Albanian History |publisher=I.B.Tauris |year=2013 |isbn=9781780764313 |location=Londër |pages=172 |language=en}}</ref><ref>{{Cite book |last=Elsie |first=Robert |url=https://books.google.com/books?id=Pg-aeA-nUeAC&dq=mulla+idriz+gjilani&pg=PA115 |title=Historical Dictionary of Kosovo |date=2010-11-15 |publisher=Scarecrow Press |isbn=978-0-8108-7483-1 |language=en}}</ref> Kryengritja e Karadakut më vonë u shtyp kryesisht nga Bullgaria dhe forcat partizane jugosllave pas Operacionit Stracin-Kumanovë dhe Dardani, por luftimet me intensitet të ulët nën komandën e Hasan Ali Remnikut vazhduan deri në vitin 1951.

Gjatë Luftave Jugosllave, seperatistët serbë të mbështetur ngaJugosllavia kërkuan të krijonin një shtet të shkëputur serb të quajtur "Republika e Karadakut" në ket rajon.<ref>{{Cite book |last=Phillips |first=John |url=https://books.google.com/books?id=m6zjXcqpla0C&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PA52&dq=karadag+republic&hl=de |title=Macedonia: Warlords and Rebels in the Balkans |date=2004-01-01 |publisher=Yale University Press |isbn=978-0-300-10268-0 |language=en}}</ref>

Nga viti 1998 deri në vitin 1999, gjatë Luftës së Dardanisë, "Zona Operative e Karadakut" e UÇK-së (e cila përfshinte gjithashtu pjesë të mëdha të Rajonit të Anamoravës) mbeti joaktive, kështu që rajoni pati më pak luftime se pjesët e tjera të Dardanisë.<ref>{{Cite book |last=Schnabel |first=Albrecht |url=https://books.google.com/books?id=VHq4AAAAIAAJ&newbks=0&hl=de |title=Understanding and Managing Insurgent Movements |last2=Gunaratna |first2=Rohan |date=2006 |publisher=Marshall Cavendish Academic |isbn=978-981-210-429-8 |language=en}}</ref> Por nga viti 1999 deri në vitin 2001, gjatë kryengritjes shqiptare në Luginën e Preshevës dhe kryengritjes shqiptare në Maqedoni të Veriut, pjesët serbe dhe maqedonase të rajonit u bënë bastionet kryesore të organizatave separatiste shqiptare [[Ushtria Çlirimtare Kombëtare|UÇK]] dhe [[Ushtria Çlirimtare për Preshevë, Medvegjë dhe Bujanoc|UÇPMB]] dhe një bastion i nacionalizmit shqiptar, kështu që rajoni pa shumë konflikte të armatosur kundër forcave Jugosllavë dhe Maqedonasë.

== Personalitete ==
''Artikulli Kryesor: [[:Kategoria:Njerëz nga Karadaku]]''
* [[Idriz Seferi]]
* [[Agim Ramadani]]
* [[Nijazi Azemi|Njazi Azemi]]
* [[Ismet Jashari]]
* [[Toma Raspasani]]
* [[Riza Halimi]]
* [[Jakup Asipi|Mulla Jakup Asipi]]

== Fiset në Karadak ==
Ndryshe nga krahinat e tjera në Maqedoninë e Veriut me shumicë shqiptare, Karadaku ka qenë gjithmonë i banuar nga [[Fiset shqiptare|12 fiset gegë]] dhe ka qenë vazhdimisht i qeverisur nga [[Kanuni i Lekë Dukagjinit]].<ref>{{Cite book |last=Winterberger |first=Georg |url=https://www.nomos-elibrary.de/10.5771/0257-9774-2017-1-237.pdf?download_full_pdf=1 |title=Das Phänomen der Blutrache |language=en}}</ref> Fisi [[Berisha (fis)|Berisha]] është më i madhi në ket krahinë.<ref name=":1">{{Cite book |last=Elsie |first=Robert |url=https://books.google.com/books?id=AaamDwAAQBAJ&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PT235&dq=Karadak+Berisha&hl=de |title=The Tribes of Albania: History, Society and Culture |date=2015-04-24 |publisher=Bloomsbury Publishing |isbn=978-0-85773-932-2 |language=en}}</ref> Fise të tjera të zakonshme përfshijnë [[:en:Sopa_(tribe)|Sopi]], [[Krasniqi (fis)|Krasniqi]], [[Shala]], [[:en:Thaçi_(tribe)|Thaçi]], [[Gashi (fis)|Gashi]] dhe [[Kryeziu]]. Fisi [[:en:Sopa_(tribe)|Sopi]], në veçanti, ka një histori të gjatë në këtë zonë dhe shquhet për një nënfis, gjë që është e pazakontë për [[Kosova|Kosovën]].<ref name=":1" /> Përqendrimi i lartë i fiseve shqiptare në Karadak ka të ngjarë të rrjedh nga fakti se tre Nahijet që përbënin Karadakun nuk u pushtuan kurrë plotësisht nga osmanët, duke u lejuar atyre një farë autonomie brenda perandorisë.<ref name=":0" /> Disa fise në ket krahinë, veçanërisht në [[Zhegra|Grykën e Karadakut]] dhe ne Kopilaqë, praktikuan [[Laramanët|kriptokatolicizmin]] deri në shekullin e 20-të, kur shumica përfundimisht u konvertuan në [[Islami|Islam]].<ref>{{Cite book |last=Duijzings |first=Gerlachlus |url=https://books.google.com/books?id=aJRYkzl5YC4C |title=Religion and the Politics of Identity in Kosovo |date=2000 |publisher=C. Hurst |isbn=978-1-85065-431-5 |pages=40 |language=en}}</ref>

Shumica e Berishëve në [[Zhegra|Grykën e Karadakut]] janë me origjinë nga [[Mirdita]]. Thuhet se Mema dhe Kola kanë ardhur në këtë zonë, dhe nga këta dy vëllezër janë formuar disa fshatra si: Lezbali, Kurbali, Gruhali, Shurdhan, Pidiq, Stanqiq, Stanec, Buhiç, Ilincë, Caravajkë, Korac, Haxhaj, Çeliku, Dunavë e tjerë.<ref name=":2">{{Cite book |last=Halimi |first=Mehmet |url=https://www.google.de/books/edition/E_folmja_e_Karadakut/VYojQwAACAAJ?hl=de |title=E folmja e Karadakut |date=2008 |publisher=Instituti Albanologjik i Prishtinës |isbn=978-9951-411-52-3 |pages=24 |language=sq}}</ref>

Fshatrat e Memës janë: Lezbalia, Kurbalia, Caravajka, Isëukajt, Seferi, Haxht, Koraqtë, gjysma e Ilincës, dy lagje në Ranatoc, tri lagje në Stançiq, Peçena, Depca, Kureç, Zhegër dhe Muçibabë.<ref name=":2" />

Fshatrat e Kolës janë: Gruhalia, Nezaj, Staneci, Buhiqi, gjysma e Ilincës, Shurdhani, Pidiqi, Dunavi, Stanqiqi, Selishta, Isufajt, Demirajt, Rushtajt, Çeliku, Lipovica dhe Koliqi.<ref name=":2" />

Mema kishte ardhur me dy djemtë e vet: Aliun dhe Maliqin. Maliqi kishte shkuar në fshatin [[Korbliqi|Korbliq]] të Karadakut të Kaçanikut.<ref name=":2" />

=== Berisha ===
{{div col|colwidth=30em}}
*Beguncë, të gjithë banorët
*Binçë, 10 Shtëpi
*Debelldeh, të gjithë banorët
*Shushtë, të gjithë banorët
*Remnik, 9 Shtëpi
*Shashare, të gjithë banorët
*Lladovë, të gjithë banorët
*Llashticë, të gjithë banorët
*Tunaj (Dunavë), të gjithë banorët
*Pidiq, të gjithë banorët
*Haxhaj, të gjithë banorët
*Demiraj, të gjithë banorët
*Shurdhan, të gjithë banorët
*Stanqiq, 39 Shtëpi
*Nosale, 1 Shtëpi
*Llovca, 3 Shtëpi
*Bilincë, të gjithë banorët
*Burincë, të gjithë banorët
*Muçibaba, të gjithë banorët
*Zhegër, 63 Shtëpi (shumica e banorëve)
*Selishtë, të gjithë banorët
*Sllubicë, të gjithë banorët
*Çeliku, të gjithë banorët
*Uglarë, 8 Shtëpi
*Stublinë, të gjithë banorët
*Buhiç, të gjithë banorët
*Bukuroci, të gjithë banorët
*Caravajka, të gjithë banorët
*Depca, të gjithë banorët
*Ilinca, të gjithë banorët
*Kurbalia, të gjithë banorët
*Maxhera, të gjithë banorët
*Peçena, të gjithë banorët
*Ranatoci, 4 Shtëpi
*Sefer, të gjithë banorët
*Stanec, të gjithë banorët
*Rahovicë, 29 Shtëpi
*Letovicë, 24 Shtëpi
*Osllarë, 6 Shtëpi
*Allashec, 12 Shtëpi
*Vaksince, 23 Shtëpi
*Vishticë, 17 Shtëpi, 27 Shtëpi Arrëni (degë e fisit Berisha)
*Gllazhnja, 9 Shtëpi
*Goshincë, 24 Shtëpi
*Izvor, 18 Shtëpi
*Likovë, 21 Shtëpi
*Llojan, 10 Shtëpi
*Mateç, 29 Shtëpi
*Nikushtak, 58 Shtëpi
*Orizare, 27 Shtëpi
*Hotla, 22 Shtëpi
*Hërkoc, të gjithë banorët
*Strima, të gjithë banorët
*Tanushevc, 54 Shtëpi
*Brezë, 120 Shtëpi
*Grushina, 28 Shtëpi
*Majanca, të gjithë banorët
*Orllanca, të gjithë banorët
*Kërrbliq, të gjithë banorët
*Runjevë, të gjithë banorët
*Dimcë, 3 Shtëpi
*Neçac, 4 Shtëpi
*Paldenicë, të gjithë banorët{{div col end}}

=== Thaqi ===
{{div col|colwidth=30em}}
*Remnik, 39 Shtëpi
*Skifteraj, 5 Shtëpi
*Zhegër, 1 Shtëpi
*Uglarë, 56 Shtëpi (afër të gjithë banorët)
*Corrotica, të gjithë banorët
*Rainca, 76 Shtëpi
*Shoshaja, 15 Shtëpi
*Rahovicë, 16 Shtëpi
*Lluçan, të gjithë banorët
*Konçul, 12 Shtëpi
*Vaksince, 58 Shtëpi
*Llojan, 105 Shtëpi (afër të gjithë banorët)
*Mateç, 1 Shtëpi
*Orizare, 20 Shtëpi
*Drenogllavë, të gjithë banorët
*Stagovë, të gjithë banorët
*Dimcë, 8 Shtëpi{{div col end}}

=== Sopi ===
{{div col|colwidth=30em}}
*Binçë, 15 Shtëpi
*Buzovik, të gjithë banorët
*Lubishtë, të gjithë banorët
*Goden i Madh, të gjithë banorët
*Nosale, 9 Shtëpi (afër të gjithë banorët)
*Llovca, 20 Shtëpi (afër të gjithë banorët)
*Kokaj, të gjithë banorët
*Pograxhë, të gjithë banorët
*Bërçeci, të gjithë banorët
*Norça, të gjithë banorët
*Rainca, 27 Shtëpi
*Ranatoci, 7 Shtëpi
*Rahovicë, 27 Shtëpi
*Letovicë, 20 Shtëpi
*Nesalcë, 78 Shtëpi
*Osllarë, 5 Shtëpi
*Dobrosin, 44 Shtëpi (afër të gjithë banorët)
*Sllupçan, 40 Shtëpi
*Grushina, 27 Shtëpi
*Lirishtë, 7 Shtëpi
*Gjurgjedell, 22 Shtëpi
*Nikoc, të gjithë banorët
*Neçac, 13 Shtëpi
*Dromjak, të gjithë banorët{{div col end}}

=== Krasniqi ===
{{div col|colwidth=30em}}
*Lipovica, të gjithë banorët
*Mjakë, të gjithë banorët
*Skifteraj, 1 Shtëpi
*Goden i vogel, të gjithë banorët
*Zhegër, 4 Shtëpi
*Uglarë, 1 Shtëpi
*Ranatoci, 1 Shtëpi
*Rahovicë, 5 Shtëpi
*Letovicë, 1 Shtëpi
*Allashec, 26 Shtëpi
*Vaksince, 12 Shtëpi
*Gllazhnja, 31 Shtëpi
*Goshincë, 26 Shtëpi
*Izvor, 18 Shtëpi
*Likovë, 13 Shtëpi
*Mateç, 68 Shtëpi
*Hotla, 95 Shtëpi (afër të gjithë banorët)
*Sllupçan, 33 Shtëpi
*Brezë, 42 Shtëpi
*Grushina, 10 Shtëpi
*Lirishtë, 3 Shtëpi
*Gjurgjedell, 26 Shtëpi
*Vërtomicë, të gjithë banorët{{div col end}}

=== Gashi ===
{{div col|colwidth=30em}}
*Binçë, 7 Shtëpi
*Remnik, 29 Shtëpi
*Stubëll e Epërme, të gjithë banorët
*Stubëll e Poshtme, të gjithë banorët
*Vërnakollë, të gjithë banorët
*Vërnez, të gjithë banorët
*Skifteraj, 81 Shtëpi (afër të gjithë banorët)
*Stanqiq, 26 Shtëpi
*Zhegër, 14 Shtëpi
*Shoshaja, 10 Shtëpi
*Rahovicë, 146 Shtëpi (afër të gjithë banorët)
*Bellanoc, të gjithë banorët
*Zllakuçani, të gjithë banorët
*Llojan, 4 Shtëpi
*Nikushtak, 25 Shtëpi
*Orizare, 20 Shtëpi
*Hotla, 8 Shtëpi
*Ropalcë, 6 Shtëpi
*Strazha, të gjithë banorët{{div col end}}

=== Kryeziu ===
{{div col|colwidth=30em}}
*Zhegër, 4 Shtëpi
*Rainca, 15 Shtëpi
*Vaksince, 17 Shtëpi
*Sllupçan, 44 Shtëpi
*Tanushevc, 17 Shtëpi{{div col end}}

=== Shala ===
{{div col|colwidth=30em}}
*Nosale, 1 Shtëpi
*Bukoci, të gjithë banorët
*Garja, të gjithë banorët
*Rainca, 16 Shtëpi
*Letovicë, 25 Shtëpi
*Nesalcë, 18 Shtëpi
*Konçul, 34 Shtëpi
*Vishticë, 12 Shtëpi
*Likovë, 16 Shtëpi
*Mateç, 61 Shtëpi
*Nikushtak, 67 Shtëpi
*Brezë, 24 Shtëpi
*Grushina, 11 Shtëpi{{div col end}}

=== Morina ===
{{div col|colwidth=30em}}
*Gosponica, të gjithë banorët
*Rahovicë, 3 Shtëpi{{div col end}}

=== Hoti ===
{{div col|colwidth=30em}}
*Rahovicë, 4 Shtëpi{{div col end}}

=== Kelmendi ===
{{div col|colwidth=30em}}
*Dobrosin, 4 Shtëpi{{div col end}}

=== Bytyqi ===
{{div col|colwidth=30em}}
*Vaksince, 35 Shtëpi
*Ropalcë, 24 Shtëpi{{div col end}}

=== Luma ===
{{div col|colwidth=30em}}
*Gllazhnja, 25 Shtëpi
*Likovë, 13 Shtëpi
*Gjurgjedell, 4 Shtëpi{{div col end}}

=== Mati ===
{{div col|colwidth=30em}}
*Likovë, 73 Shtëpi
*Ropalcë, 21 Shtëpi{{div col end}}

== Shih edhe ==
* [[Anamorava]]
* [[Karadaku (rajon)]]

== Referime == 
{{reflist}}

{{Portal|Gjilani}}
{{Portal|Gjeografia}}
{{KO-gjeo-cung}}

{{Krahinat e Kosovës}}
[[Kategoria:Gjeografia e Kosovës]]
[[Kategoria:Male në Kosovë]]
[[Kategoria:Malet e Karadakut| ]]
[[Kategoria:Krahina shqiptare]]