Kriza financiare 2007-2008
Kriza financiare 2007–2008, ose Kriza Financiare Globale (GFC), ishte një krizë e rëndë ekonomike mbarëbotërore që ndodhi në fillim të shekullit të 21-të. Ishte kriza më serioze financiare që nga Depresioni i Madh (1929). Huadhënia grabitqare që synon blerësit e shtëpive[1] me të ardhura të ulëta, marrja e tepërt e rrezikut nga institucionet financiare globale[2] dhe plasja e flluskës së banesave në Shtetet e Bashkuara kulmoi në një "stuhi të përsosur".
Letrat me vlerë të mbështetura me hipotekë (MBS) të lidhura me pasuritë e paluajtshme amerikane, si dhe një rrjet i gjerë derivatesh të lidhura me ato MBS, u shembën në vlerë. Institucionet financiare në mbarë botën pësuan dëme të rënda, duke arritur kulmin me falimentimin e Lehman Brothers më 15 shtator 2008 dhe një krizë bankare ndërkombëtare të mëvonshme.[3]
Parakushtëzimi për krizën financiare ishte kompleks dhe shumëshkak. Pothuajse dy dekada më parë, Kongresi i SHBA kishte miratuar legjislacionin që inkurajonte financimin për strehim të përballueshëm. Megjithatë, në vitin 1999, pjesë të legjislacionit Glass-Steagall, i cili ishte miratuar në vitin 1933, u shfuqizuan, duke i lejuar institucionet financiare të ndërthurin operacionet e tyre tregtare (të neveritshme ndaj rrezikut) dhe të pronarëve (marrjes së rrezikut). Ndoshta kontribuesi më i madh në kushtet e nevojshme për kolapsin financiar ishte zhvillimi i shpejtë i produkteve financiare grabitqare, të cilat synonin blerësit e shtëpive me të ardhura të ulëta dhe me informacion të ulët, të cilët kryesisht i përkisnin pakicave racore. Ky zhvillim i tregut kaloi i pambikëqyrur nga rregullatorët dhe kështu e kapi në befasi qeverinë e SHBA.[4]
Pas fillimit të krizës, qeveritë vendosën ndihmë masive të institucioneve financiare dhe politika të tjera paliative monetare dhe fiskale për të parandaluar një kolaps të sistemit financiar global.[5] Në SHBA, Akti i Stabilizimit Ekonomik Emergjent i 3 tetorit, 800 miliardë dollarë i vitit 2008, dështoi të ngadalësojë rënien e lirë ekonomike, por Akti Amerikan i Rimëkëmbjes dhe Riinvestimit me përmasa të ngjashme i vitit 2009, i cili përfshinte një kredi të konsiderueshme tatimore mbi pagat, i pa treguesit ekonomikë të kundërt. dhe të stabilizohet më pak se një muaj pas miratimit të tij më 17 shkurt.[6] Kriza shkaktoi Recesionin e Madh, i cili rezultoi në rritje të papunësisë dhe vetëvrasjeve, dhe ulje të besimit institucional dhe fertilitetit, ndër metrikat e tjera. Recesioni ishte një parakusht i rëndësishëm për krizën evropiane të borxhit.
Në vitin 2010, Akti i Reformës Dodd–Frank Wall Street dhe Mbrojtjes së Konsumatorit u miratua në SHBA si përgjigje ndaj krizës për të "promovuar stabilitetin financiar të Shteteve të Bashkuara". Standardet e kapitalit dhe likuiditetit të Basel III u miratuan gjithashtu nga vende në mbarë botën.[7][8]
Shiko edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ "Victimizing the Borrowers: Predatory Lending's Role in the Subprime Mortgage Crisis". Knowledge@Wharton (në anglisht). Marrë më 5 gusht 2021.
- ^ Williams, Mark (2010). Uncontrolled Risk. McGraw-Hill Education. fq. 213. ISBN 978-0-07-163829-6.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Williams, Mark (2010). Uncontrolled Risk. McGraw-Hill Education. ISBN 978-0-07-163829-6.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Predatory lending: A decade of warnings". Center for Public Integrity (në anglishte amerikane). 6 maj 2009. Marrë më 5 gusht 2021.
- ^ Sakelaris, Nicholas (5 shkurt 2014). "Paulson: Why I bailed out the banks and what would have happened if I hadn't". Dallas Business Journal. Marrë më 27 prill 2021.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Wilson, Daniel J (2012-08-01). "Fiscal Spending Jobs Multipliers: Evidence from the 2009 American Recovery and Reinvestment Act" (PDF). American Economic Journal: Economic Policy (në anglisht). 4 (3): 251–282. doi:10.1257/pol.4.3.251. ISSN 1945-7731.
- ^ James, Margaret. "Basel III". Investopedia (në anglisht). Marrë më 27 prill 2021.
- ^ "RCAP on timeliness: monitoring reports" (në anglisht). 18 tetor 2017.
{{cite journal}}: Burimi journal ka nevojë për|journal=(Ndihmë!)