Mermer
Mermeri është një shkëmb metamorfik i përbërë nga minerale karbonate të rikristalizuara, më së shpeshti kalcit ose dolomit. Mermeri zakonisht nuk është me gjethe, megjithëse ka përjashtime. Në gjeologji, termi mermer i referohet gurit gëlqeror të metamorfozuar, por përdorimi i tij në gurëgdhendje përfshin më gjerësisht gurin gëlqeror të pametamorfizuar. Mermeri përdoret zakonisht për skulpturë dhe si material ndërtimi.
Origjina fizike[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Mermeri është një shkëmb që rezulton nga metamorfizmi i shkëmbinjve sedimentarë karbonatikë, më së shpeshti guri gëlqeror ose shkëmbi dolomit. Metamorfizmi shkakton rikristalizimin e ndryshueshëm të kokrrave origjinale të mineralit karbonat. Shkëmbi prej mermeri që rezulton zakonisht përbëhet nga një mozaik i ndërthurur i kristaleve karbonate. Teksturat dhe strukturat primare sedimentare të shkëmbit karbonat origjinal (protolith) zakonisht janë modifikuar ose shkatërruar.
Mermeri i bardhë i pastër është rezultat i metamorfizmit të një protoliti gëlqeror ose dolomiti shumë të pastër (silikat të dobët). Rrotullimet dhe venat karakteristike të shumë varieteteve të mermerit me ngjyra janë zakonisht për shkak të papastërtive të ndryshme minerale si balta, lymi, rëra, oksidet e hekurit ose kërpudhat, të cilat fillimisht ishin të pranishme si kokrra ose shtresa në gur gëlqeror. Ngjyrosja e gjelbër është shpesh për shkak të serpentinës që rezulton nga gëlqerorët ose dolomitet fillimisht të pasura me magnez me papastërti silicë. Këto papastërti të ndryshme janë mobilizuar dhe rikristalizuar nga presioni dhe nxehtësia intensive e metamorfizmit.
Përdorimet[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Skulpturë[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Mermeri i bardhë është vlerësuar për përdorimin e tij në skulptura[1] që nga kohët klasike. Kjo preferencë ka të bëjë me butësinë e saj, e cila e bënte më të lehtë gdhendjen, izotropinë dhe homogjenitetin relative dhe një rezistencë relative ndaj thyerjes. Gjithashtu, indeksi i ulët i përthyerjes së kalcitit lejon që drita të depërtojë 12.7 deri në 38 milimetra në gur përpara se të shpërndahet, duke rezultuar në pamjen karakteristike dylli që sjell një shkëlqim të gjallë në skulpturat e mermerit të çdo lloji, kjo është arsyeja pse shumë skulptorë preferonin dhe ende preferojnë mermerin për skulpturë.[2]
Ndërtimi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Mermeri ndërtimor është një gur i përbërë nga kalcit, dolomit ose serpentinë që është në gjendje të marrë një lustrim. Më përgjithësisht në ndërtim, veçanërisht në tregtinë e gurëve të dimensioneve, termi mermer përdoret për çdo shkëmb kalcitik kristalor (dhe disa shkëmbinj jokalcitikë) të dobishëm si gur ndërtimi. Për shembull, mermeri i Tenesit është me të vërtetë një gur gëlqeror ordovician fosilifer i dendur grimcuar gri në rozë në ngjyrë gështenjë, që gjeologët e quajnë Formacioni Holston.
Ashgabat, kryeqyteti i Turkmenistanit, u regjistrua në Librin e Rekordeve Guinness më 2013 si me përqendrimin më të lartë në botë të ndërtesave prej mermeri të bardhë.[3]
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- ^ PROCEEDINGS 4th International Congress on "Science and Technology for the Safeguard of Cultural Heritage in the Mediterranean Basin" VOL. I (në anglisht). Angelo Ferrari. fq. 371. ISBN 9788896680315.
white marble prized for use to make sculptures.
- ^ "Marble", Britannica Online Encyclopaedia. Britannica.com.; Clarke, Michael, The Concise Oxford Dictionary of Art Terms, p.148, 2001, Oxford University Press, ISBN 9780192800435
- ^ "Turkmenistan enters record books for having the most white marble buildings | World news". theguardian.com (në anglisht). London. 2013-05-26. Marrë më 2013-11-24.