Shihni burimin për Mongozi i verdhë

{{Speciesbox
| name = Mongozi i verdhë
| image = Cynictis penicillata (Etosha, 2011).jpg
| image_caption = 
| status = LC
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = <ref name="iucn status 19 November 2021">{{cite iucn |author=Do Linh San, E. |author2=Cavallini, P. |author3=Taylor, P. |date=2015 |title=''Cynictis penicillata'' |volume=2015 |page=e.T41597A45205726 |doi=10.2305/IUCN.UK.2015-4.RLTS.T41597A45205726.en |access-date=19 nëntor 2021}}</ref>
| genus = Cynictis
| parent_authority = [[William Ogilby|Ogilby]], 1833
| species = penicillata
| authority = ([[Georges Cuvier|Cuvier]], 1829)
| range_map = Yellow Mongoose area.png
| range_map_caption = Përhapja e mongozit të verdhë
}}

'''Mongozi i verdhë''' ose '''mangusta e verdhë''' ( ''Cynictis penicillata'' ), nganjëherë referuar si '''Merkati i kuq''' , është një anëtar i familjes së [[Mongozi|mangustave]] . Mesatarisht rreth 1 lb (1/2 kg) në peshë dhe rreth 20 në (500 mm) në gjatësi. Ai jeton në një vend të hapur, nga gjysmë-shkretëtirat deri në kullota në [[Angola]] , [[Botsvana]] , [[Republika Jugafrikane|Afrika e Jugut]] , [[Namibia]] dhe [[Zimbabveja|Zimbabve]] .

== Takaonomia ==
''Cynictis penicillata'' është i vetmi anëtar i gjinisë së saj , por sa më shumë janë përshkruar dymbëdhjetë nënspecie të mongoozës së verdhë. 

== Anatomia ==
Në përgjithësi, mangusta e verdhë ka theksime më të lehta në pjesën e poshtme të mjekrës , bishtin me lesh dhe mungesën e plotë të dimorfizmit seksual . Mongozi i verdhë jugorë është më e madhe, kanë lesh të verdhë ose të kuqërremtë, lesh më të gjatë dhe një bisht më të gjatë me majë karakteristike të bardhë. Nënspeciet veriore kanë tendencë në përmasa më të vogla, ngjyrosje gri, një majë gri ose e errët gri në bisht, dhe flokë më të shkurtër më të përshtatshëm për klimën më të nxehtë.

== Sjellja dhe ekologjia ==
Mongozi i verdhë është kryesisht kafshë dite , megjithëse është vërejtur aktivit natën . Duke jetuar në koloni deri në 20 individë në një kompleks të përhershëm të lulëzimit , mongoza e verdhë shpesh bashkëjetojë me ketrat e tokës të Kepit ose surikatët dh ndajë mirëmbajtjen e tuneleve, duke shtuar tunele dhe brazda të rinj sipas nevojës. Sistemi i tunelit ka shumë hyrje, afër të cilave mongozi i verdhë bën strehën e tij .

Mangusta e verdhë është mishngrënës , ushqehet kryesisht me [[Termitet|termite]] , [[Karkaleci|karkaleca]] dhe kriketa , por edhe me [[Brejtësit|brejtës]] dhe [[Zogjtë|zogj]] të vegjël. Në mjediset urbane në Afrikën e Jugut, ai gjithashtu ushqehet midis mbeturinave të ushqimit njerëzor. 

=== '''Struktura sociale''' ===
Struktura shoqërore e mangustës së verdhë është hierarkike , e bazuar në një grup qendror të mbarështimit dhe pasardhësit e tyre më të fundit. Ka edhe të moshuar, ose të afërm të rritur të çiftit qendror. Gama mashkullore ka tendencë të mbivendoset, ndërsa femrat nga çadrat e tjera kanë varg jo të mbivendosur. Mashkulli alfa shënojnë anëtarët e grupit të tij me sekrecione të gjëndrave anale, dhe kufijtë e tij me sekrecione të fytyrës dhe anale, si dhe urinë. Mashkulli alfa gjithashtu fërkon shpinën kundër objekteve të ngritura, duke lënë pas flokët si një shënues vizual të territorit . Një koloni mund të ketë 20-40 anëtarë.

=== '''Grabitqarët''' ===
Predatorët e mongozës së verdhë janë zogj grabitqarë , [[Gjarpri|gjarpërinjt]] dhe [[Çakalli|çakejt]] . Kur frikësohet, mongozi i verdhë rritet dhe sekretohet nga gjëndrat e tij anale. Ai gjithashtu mund të bërtasë, leh dhe pastërti, megjithëse këto janë përjashtime, pasi mongoza e verdhë zakonisht është e heshtur, dhe komunikon gjendjen shpirtërore dhe statusin përmes lëvizjeve të bishtit.

=== '''Riprodhimi''' ===
Sezoni i çiftëzimit mongozës së verdhë është midis korrikut dhe shtatorit, dhe lind nën tokë midis Tetorit dhe Dhjetorit, pa materiale për shtratin, në një dhomë të pastër të sistemit të rrëmujave . Zakonisht, dy pasardhës prodhohen për shtatëzani dhe ato zhduken në 10 javë, duke arritur në madhësinë e të rriturve pas 10 muajsh.

=== '''Tërbimi''' ===
Ekziston shqetësimi për rolin e mongoozës së verdhë si një rezervuar natyral i tërbimit . Shumica e kafshëve të egra afrikane vdesin brenda disa javësh nga infeksioni me tërbimin, por duket se llojet e caktuara gjenetike të mongozës së verdhë mund ta mbajnë atë në mënyrë asimptomatike, por infektive, për vite me rradhë.

== Galleria ==
<gallery>
Skeda:Yellow Mongoose Klipriviersberg Johannesburg.jpg|Mongozi i verdhë në Klipriviersberg, Johannesburg
Skeda:Fuchsmanguste 2.jpg|Mangusta e verdhë
Skeda:Cynictis penicillata, Lake District Wildlife Park.jpg|Një mongoz i verdhë në Parkun e Jetës së egër të Lake District, Cumbria, Anglia veriperëndimore
Skeda:Cynictis penicillata mating2.jpg|Çiftëzimi i mongozës së verdhë
</gallery>

== Referime ==
<references />
[[Kategoria:Gjitarë]]
[[Kategoria:Gjitarë të Afrikës]]
[[Kategoria:Mishngrënës]]
[[Kategoria:Mishngrënës të Afrikës]]