Përdoruesi:Calthinus/Gjuha galishte

Gjuha galishte ishte një gjuhë që u foli në Gali të lashtë, një vend që perfshin tokët në Francë, në Belgjikë, në Zvicër, dhe në disa rajone të afërta, në kohët e lashta deri në shekullin e 5të apo shekullin e 6të. Ishte gjuha keltike më të përhapur në antikitet.

Një emër personal, ARAÐÐOUNA, shkruar në galisht, e gjejtur në Metz, Francë. Noto përdorjen e "tau-galik"-ut, Ð. Gjuhësorët janë të pasigurtë për të cilën fonemë ishte që tau-galik-u cilësoi. Një teori popullore pohon se Ð kishte cilësuar /dz/, si x në shqip, dhe, më vonë, u bëri /ð/, si dh në shqip.

Karakteristika

Fonologjia

Fonemët

(make tables with Albanian approximations. Thankfully every single consonant of Gaulish exists in Albanian)

Fonetika

• /k/ kishte një alofon kur ndodhi para një /t/: /x/, u tha si ch në gjermanisht, χ në greqisht, ose h në serbokroatisht. Ambactos u bëri ambaxtos.
• /s/ kishte një alofon para një /r/ : /ts/, mbase u bëri /θ/ (u tha si th në shqip) më vonë.
  • Në Galishte të vonë, /θ/ mund të ishte bërë /f/ para /r/: srokna > *θrogna > frogna, që u dha froigner në Frëngjishte të vjetër, dhe, nga ajo folja, frown në Anglisht

Historia

Një kartë të Galisë në lashtësi. Etnografia romake tradictionale e ndan Galinë në pesë pjesë : Gallia Celtica, Gallia Belgica, Gallia Cisalpina, Gallia Narbonensis dhe Gallia Aquitania. Gallia Aquitania kishte një tjetër gjuhë që s'ishte keltike. Autorët romak thanë se çdo rajon kishte dialektin e vetë.

Ndikimet në gjuhë të mëvonshme

Fjalë me origjinë galishte në shqip

Shumë fjalë galishte hyri në shqip nëpërmjetë latines:

• këmishë, nga Lat. camisia, nga Gal. camisia
• kalë, nga Lat. caballum, nga Gal. caballon (fjalë Latine origjinale : equum)

Edhe ka fjalë që hyri në shqip nga Frëngjishtja me origjinë galishte:

• pjesë, nga Fr. piece, nga Gal. petia

Dhe ka fjalë shqipe me origjinë galishte që hyri gjuhën me menyrë shumë të përbëra:

• ambasador, nga Anglishtja ambassador, nga Frëngjishtja e Vjetër ambassadeur, nga Oqitani ambaisador ("ambasador"), një derivativ të Oqitanit ambaissa (me kuptim "porosi", "shërbim", ose "detyrë"), nga Galishtja ambaxtos (me kuptim "ai që shkon përpara")

Citimet

Për të përdorur akoma :

Për histori : -Stifter : overview -Kerkhof : kur ishte fundi?

---

(shiko edhe, nje tjeter teori: Herman -- "survived for centuries in hidden valleys ne mesjete")

Per ndikimet: -Ascoli, sigurisht (dhe ne Craddock) -Pope -Posner - Sala e Mees : scepsis - Meyer-Lubke, Neogramariani - Polinsky : French nouns shifted gender from Latin under Gaulish influence

Filogjenia : - Eska : mendon se Lepontikja ishte dialekt Galishteje

Karakteristika : -Lambert -Lot: comparison to Latin