Jump to content

Sindromë

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë

Një sindromë është një grup i shenjave dhe simptomave mjekësore të cilat janë të ndërlidhura me njëra-tjetrën dhe shpesh shoqërohen me një sëmundje ose çrregullim të veçantë.[1] Fjala rrjedh nga greqishtja "σύνδρομον" , që do të thotë "bashkëveprim". [2]: 1818 Kur një sindrom çiftohet me një shkak të caktuar kjo bëhet një sëmundje. [3] Disiplina që merret me diagnozën e sindromave referohet gjithashtu si sindromologji ose dismorfologji. Në disa raste, një sindromë është aq e lidhur ngushtë me një patogjenezë apo shkak që fjalët sindromë, sëmundje dhe çrregullim përfundojnë duke u përdorur në vend të tyre. Ky zëvendësim i terminologjisë shpesh ngatërron realitetin dhe kuptimin e diagnozave mjekësore. [3] Kjo është veçanërisht e vërtetë për sindromat e trashëguara. Rreth një e treta e të gjithë fenotipave që renditen në OMIM përshkruhen si dismorfike, të cilat zakonisht i referohen gestaltit të fytyrës. Për shembull, sindroma Daun, sindroma Wolf – Hirschhorn dhe sindroma Andersen janë çrregullime me patogjenezë të njohur, kështu që secila është më shumë sesa thjesht një grup shenjash dhe simptomash, pavarësisht nga nomenklatura e sindromës. Në raste të tjera, një sindrom nuk është specifik vetëm për një sëmundje. Për shembull, sindroma e shokut toksik mund të shkaktohet nga toksina të ndryshme; sindroma premotor mund të shkaktohet nga lezione të ndryshme të trurit; dhe sindroma premenstruale nuk është një sëmundje por thjesht një grup simptomash.

Nëse një shkak themelor gjenetik dyshohet, por nuk dihet, një gjendje mund të referohet si një tërësi gjenetike (shpesh vetëm "tërësi" në kontekst). Sipas përkufizimit, ajo tregon se mbledhja e shenjave dhe simptomave ndodh në kombinim më shpesh sesa do të ishte e mundshme vetëm rastësisht. [2]:167

Sindromat shpesh emërtohen sipas mjekut ose grupit të mjekëve që i zbuluan ato ose përshkruan fillimisht pamjen e plotë klinike. Emra të tillë të sindromës eponime janë shembuj të eponimeve mjekësore. Kohët e fundit, ka pasur një zhvendosje drejt emërtimit të kushteve në mënyrë përshkruese (nga simptomat ose shkaku themelor) sesa eponimisht, por emrat e sindromës eponime shpesh vazhdojnë në përdorimin e zakonshëm.

Nënsindromal

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Kur ka një numër simptomash që sugjerojnë një sëmundje ose gjendje të veçantë, por nuk plotëson kriteret e përcaktuara të përdorura për të bërë një diagnozë të asaj sëmundjeje ose gjendjeje. Kjo mund të jetë paksa subjektive, sepse përfundimisht i takon klinicistit të bëjë diagnozën. Kjo mund të jetë sepse nuk ka avancuar në nivelin ose nuk ka kaluar një prag ose thjesht simptoma të ngjashme të shkaktuara nga çështje të tjera. Nënklinika është sinonim pasi një nga përkufizimet e saj është "ku plotësohen disa kritere por jo të mjaftueshme për të arritur statusin klinik [4]"; por nënklinika nuk është gjithmonë e këmbyeshme pasi që mund të nënkuptojë gjithashtu "efekte jo të zbulueshme ose prodhuese që nuk janë të zbulueshme nga testet e zakonshme klinike"; [5] d.m.th., Asimptomatike. .

Përdorimi

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Mjekësia e përgjithshme

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në mjekësi, përdoret një përkufizim i gjerë i sindromës, i cili përshkruan një koleksion të simptomave dhe gjetjeve pa i lidhur domosdoshmërisht ato me një patogjenezë të vetme të identifikueshme. Shembuj të sindromave infektive përfshijnë encefalitin dhe hepatitin, të cilët të dy mund të kenë disa shkaqe të ndryshme infektive. [6] Përkufizimi më specifik i përdorur në gjenetikën mjekësore përshkruan një nëngrup të të gjithë sindromave mjekësore.

Psikiatria dhe psikopatologjia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Sindromat psikiatrike shpesh të quajtura sindroma psikopatologjike (psikopatologjia i referohet të dy mosfunksionimeve psikike që ndodhin në çrregullime mendore, dhe studimit të origjinës, diagnozës, zhvillimit dhe trajtimit të çrregullimeve mendore).

Në Rusi ato sindroma psikopatologjike përdoren në praktikën moderne klinike dhe përshkruhen në literaturën psikiatrike në detaje: sindroma asthenike, sindroma obsesive, sindromat emocionale (për shembull, sindroma maniake, sindroma depresive), sindroma Cotard, sindroma katatonike, sindroma hebeprenike, mashtrimi dhe sindroma haluçinatore (për shembull, sindroma paranojake, sindroma paranojo-halucinatore, sindroma Kandinsky-Clérambault e njohur gjithashtu si sindroma e automatizmit psikik, hallucinoza), sindroma parafrenike, sindromat psikopatike (përfshin të gjitha çrregullimet e personalitetit), mjegullimi i sindromave të vetëdijes (për shembull, muzgu) turbullira e vetëdijes, sindroma amentiale e njohur gjithashtu si amentia, sindroma delirante, sindroma e vetëdijes së shtangur, sindroma oneiroid), sindroma histerike, sindroma neurotike, sindroma Korsakoff, sindroma hipokondriake, sindroma paranojake, sindroma senestopatike, sindroma encefalopatike.[7] [8]

Disa shembuj të sindromave psikopatologjike të përdorura në Gjermaninë moderne janë sindroma psikoorganike, sindroma depresive, sindroma paranojo-halucinatore, sindroma obsesive-kompulsive, sindroma autonome, sindroma e armiqësisë, sindroma maniake, sindroma e apatisë. [9]

Sindroma Münchausen, sindroma Ganser, sindroma e deficitit të shkaktuar nga neuroleptik, sindroma referuese e nuhatjes janë gjithashtu të njohura.

Historia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Sindromat më të rëndësishme psikopatologjike u klasifikuan në tre grupe të renditura sipas ashpërsisë nga psikiatri gjerman Emil Kraepelin (1856—1926). Grupi i parë, i cili përfshin çrregullimet e lehta, përbëhet nga pesë sindroma: emocionale, paranojake, histerike, delirante dhe impulsive. [10] Grupi i dytë, i ndërmjetëm, përfshin dy sindroma: sindroma skizofrenike dhe sindroma e fjalës-halucinatore. [10] E treta përfshin çrregullimet më të rënda dhe përbëhet nga tre sindroma: epileptike, oligofrenike dhe çmenduri. [10] Në epokën e Kraepelin, epilepsia shihej si një sëmundje mendore; Karl Jaspers gjithashtu e konsideroi "epilepsinë e mirëfilltë" një "psikozë" dhe përshkroi "tre psikozat kryesore" si skizofreni, epilepsi dhe sëmundje maniak-depresive. [11]

Gjenetika mjekësore

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në fushën e gjenetikës mjekësore, termi "sindromë" përdoret tradicionalisht vetëm kur dihet shkaku themelor gjenetik. Kështu, trisomia 21 njihet zakonisht si sindroma Daun.

Deri në vitin 2005, sindroma CHARGE referohej më shpesh si "shoqata CHARGE". Kur u zbulua gjeni kryesor shkaktar (CHD7) për gjendjen, emri u ndryshua. [12] Konsensusi për shkakun themelor të shoqatës VACTERL nuk është përcaktuar, dhe kështu nuk është referuar zakonisht si një "sindromë". [13]

Fushat e tjera

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në biologji, "sindroma" përdoret në një kuptim më të përgjithshëm për të përshkruar grupe karakteristike të konteksteve të ndryshme. Shembujt përfshijnë sindromat e sjelljes, si dhe sindromat e pllenimit dhe sindromat e shpërndarjes së farës.

Në mekanikën orbitale dhe astronominë, sindroma Kessler i referohet efektit kur dendësia e objekteve në orbitën e ulët të Tokës (LEO) është mjaft e lartë që përplasjet midis objekteve mund të shkaktojnë një kaskadë në të cilën secila përplasje gjeneron mbeturina hapësinore që rrit gjasat e përplasjeve të mëtejshme.

Sindroma e Kinës është një skenar i trilluar ku një shkrirje bërthamore shkrihet përmes një ene me përmbajtje reaktori dhe më pas deri në tokë në anën e kundërt.

Emërtimi

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Nuk ka një konventë të përbashkët të caktuar për emërtimin e sindromave të sapo identifikuara. Në të kaluarën, sindromat shpesh emërtoheshin pas mjekut ose shkencëtarit që identifikoi dhe përshkroi gjendjen në një botim fillestar, këto referohen si "sindroma eponime". Në disa raste, sëmundjet janë emëruar pas pacientit i cili fillimisht paraqitet me simptoma, [14] ose qytetit të tyre të lindjes (sindroma e Stokholmit). Ka pasur raste të izoluara të pacientëve që dëshirojnë të kenë sindromat e tyre me emrin e tyre, ndërsa mjekët e tyre hezitojnë.[15] Kur një sindromë emërtohet pas një personi, ekziston një farë ndryshimi mendimi nëse duhet të marrë formën posesive apo jo (sindroma Daun vs sindroma Daun). Përdorimi i Amerikës së Veriut ka tentuar të favorizojë formën jo posesive, ndërsa referencat evropiane shpesh përdorin atë pronore. [16] Edhe në Evropë, ka pasur një tendencë larg formës posesive, gjatë periudhës midis 1970 dhe 2008. [16]

Historia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Avicenna, në Canon of Medicine (botuar 1025), pioniere e idesë së një sindromi në diagnostikimin e sëmundjeve specifike. [17] Koncepti i një sindromi mjekësor u zhvillua më tej në shekullin e 17-të nga Thomas Sydenham. [18]

Shkaqet themelore

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Edhe në sindroma pa etiologji të njohur, prania e simptomave shoqëruese me një korrelacion statistikisht të pamundur normalisht i bën studiuesit të hipotezojnë se ekziston një shkak themelor i panjohur për të gjitha simptomat e përshkruara.

Shiko gjithashtu

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  • Lista e sindromave
  • Toksidrom
  • Simptoma
  • Sekuenca

Referime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. ^ The British Medical Association (2002). Illustrated Medical Dictionary (në anglisht). Londer: Dorling Kindersley. fq. 177, 536. ISBN 9780751333831. OCLC 51643555.
  2. ^ a b Dorland (2012). Dorland's Illustrated Medical Dictionary (në anglisht). Philadelphia: PA: Saunders/Elsevier. ISBN 9781416062578. OCLC 706780870.
  3. ^ a b Calvo, Franz; T Karras, Bryant; Phillips, Richard; Kimball, Ann Marie; Wolf, Fred (2003). "Diagnoses, Syndromes, and Diseases: A Knowledge Representation Problem". The National Center for Biotechnology Information (në anglisht). AMIA Annu Symp Proc: 802. PMC 1480257. PMID 14728307.
  4. ^ "subclinical - Wiktionary". en.wiktionary.org (në anglisht). Marrë më 2021-01-29.
  5. ^ "Definition of SUBCLINICAL". www.merriam-webster.com (në anglisht). Marrë më 2021-01-29.
  6. ^ Slack, R. C. B. (2012). Infective syndromes (në anglisht). Greenwood: Churchill Livingstone. fq. 678–688. ISBN 978-0-7020-4089-4.
  7. ^ Дмитриева, Т. Б (2011). Психиатрия: Национальное руководство [Psychiatry: The National Manual] (në rusisht). Moske: ГЭОТАР-Медиа. fq. 306–330. ISBN 978-5-9704-2030-0.
  8. ^ Сметанников, П. Г. (1995). Психиатрия: Краткое руководство для врачей Psychiatry: A Brief Guide for Physicians (në rusisht). Saint Petersburg: СПбМАПО. fq. 86–119. ISBN 5-85077-025-9.
  9. ^ Pichot, P. (2013). Clinical Psychopathology Nomenclature and Classification (në anglisht). Springer. ISBN 978-1-4899-5049-9.
  10. ^ a b c Royal College of Psychiatrists 68 (282): 296. (1922). The Forms in which Insanity Expresses Itself [Die Erscheinungsformen des Irreseins]. (Arb. für Psychiat., München, Bd. ii, 1921.) Kraepelin, Emil (në anglisht). doi:10.1192/bjp.68.282.295. ISSN 0007-1250.{{cite book}}: Mirëmbajtja CS1: Emra shifrorë: lista e autorëve (lidhja)
  11. ^ Ghaemi, S. N. (2009). "Nosologomania: DSM & Karl Jaspers' critique of Kraepelin Philosophy, Ethics, and Humanities in Medicine". The National Center for Biotechnology Information (në anglisht). doi:10.1186/1747-5341-4-10. PMC 2724409. PMID 19627606.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: DOI i lirë i pashënjuar (lidhja)
  12. ^ Johns Hopkins University. "#214800 - CHARGE Syndrome" (në anglisht). Marrë më 2014-02-15.
  13. ^ Johns Hopkins University. "#192350 - VATER Association" (në anglisht). Marrë më 2014-02-15.
  14. ^ McCusick, Victor (1986). "Mendelian Inheritance in Man (7th ed.)" (në anglisht). Baltimore: Johns Hopkins University Press. fq. xxiii–xxv.
  15. ^ Teebi, A. S. (2004). "Naming of a syndrome: The story of "Adam Wright" syndrome" (në anglisht). American Journal of Medical Genetics 125A (3): 329–30. doi:10.1002/ajmg.a.20460. PMID 14994249. S2CID 8439955.
  16. ^ a b Arora, N. (2009). "Current use of medical eponyms--a need for global uniformity in scientific publications" (në anglisht). BMC Medical Research Methodology 9: 18. doi:10.1186/1471-2288-9-18. PMC 2667526. PMID 19272131.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: DOI i lirë i pashënjuar (lidhja)
  17. ^ Goodman, Lenn Evan (2003). Islamic Humanism (në anglisht). Oxford University Press. fq. 155. ISBN 0-19-513580-6.
  18. ^ Natelson, Benjamin H. (1998). Facing and fighting fatigue: a practical approach (në anglisht). New Haven: Conn: Yale University Press. fq. 30. ISBN 0-300-07401-8.

Lidhje të jashtme

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Sindromë&oldid=2478031"