Skema Ponzi

Një skemë Ponzi (italisht: pontsi) është një formë mashtrimi që josh investitorët dhe u paguan fitime investitorëve të mëparshëm me fonde nga investitorët më të fundit. E emëruar sipas biznesmenit italian Charles Ponzi, skema i bën viktimat të besojnë se fitimet vijnë nga aktiviteti legjitim i biznesit (p.sh., shitja e produkteve ose investimet e suksesshme), dhe ata mbeten të pavetëdijshëm se investitorët e tjerë janë burimi i fondeve. Një skemë Ponzi mund të ruajë iluzionin e një biznesi të qëndrueshëm për sa kohë që investitorët e rinj kontribuojnë me fonde të reja dhe për sa kohë që shumica e investitorëve nuk kërkojnë shlyerje të plotë dhe ende besojnë në asetet inekzistente që pretendohet se zotërojnë.

Disa nga incidentet e para të regjistruara për të përmbushur përkufizimin modern të skemës Ponzi u kryen nga 1869 deri në 1872 nga Adele Spitzeder në Gjermani dhe nga Sarah Howe në Shtetet e Bashkuara në vitet 1880 përmes "Depozitës së Zonjave". Howe i ofroi një klientele vetëm femra një normë mujore prej 8% dhe më pas vodhi paratë që gratë kishin investuar. Ajo u zbulua përfundimisht dhe kreu tre vjet burg. Skema Ponzi ishte përshkruar më parë edhe në romane; Romani i Charles Dickens i vitit 1844 Martin Chuzzlewit dhe romani i tij i vitit 1857 Little Dorrit kanë të dyja një skemë të tillë.

Në vitet 1920, Charles Ponzi e kreu këtë skemë dhe u bë i njohur në të gjithë Shtetet e Bashkuara për shkak të shumës së madhe të parave që ai mori. Skema e tij origjinale bazohej në arbitrazhin legjitim të kuponëve ndërkombëtarë të përgjigjeve për pullat postare, por ai shpejt filloi të devijonte paratë e investitorëve të rinj për të bërë pagesa për investitorët e mëparshëm dhe për veten e tij. Ndryshe nga skemat e mëparshme të ngjashme, Ponzi fitoi një mbulim të konsiderueshëm të shtypit brenda Shteteve të Bashkuara dhe ndërkombëtarisht si gjatë kryerjes së tij ashtu edhe pasi u shemb - kjo famë përfundimisht çoi në llojin e skemës që u emërua pas tij.