Feja në Rumani

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë

Rumania është një shtet laik dhe nuk ka fe shtetërore. Rumania është një nga vendet më religjioze të Evropës dhe shumica e qytetarëve të vendit janë të krishterë ortodoksë. Shteti rumun njeh zyrtarisht 18 fe dhe besime. 81,04% e popullsisë së të vendit u identifikua si pjesë e Kishës Ortodokse në regjistrimin e vitit 2011. Krishterët e tjerë përfshijnë Kishën Katolike (të dyja katolicizmi latin (4,33%) dhe katolicizmi grek (0,75%-3,3%), kalvinizmi (2,99%). Rumania gjithashtu ka një pakicë të vogël, por historikisht të rëndësishme myslimane, të përqendruar në Dobrujën e Veriut, të cilët janë kryesisht të tatar të Krimesë dhe turq dhe janë rreth 44,000 njerëz.

:
:
:
:
:
:

Feja në Rumani

  Ortodoks (81%)
  Protestant (6.2%)
  Katolik (5.1%)
  Të tjerë (1.5%)
  Të pafe (0.2%)
  Të padeklaruarë (6%)

Krishterimi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Ortodoksia Lindore[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Artikulli kryesor: Kisha Ortodokse Rumune
Katedralja Ortodokse Rumune e Trinisë së Shenjtë në Arad
Katedralja Metropolitane në Iași, kisha më e madhe ortodokse në Rumani

Kisha Ortodokse Lindore është besimi më i madh fetar në Rumani, duke numëruar 16,307,004 sipas regjistrimit të vitit 2011, ose 81.04% e popullsisë. Megjithatë, shkalla e pjesëmarrjes në kishë është dukshëm më e ulët. Sipas një sondazhi të kryer nga INSCOP në korrik 2015, 37.8% e rumunëve që deklarojnë se janë fetarë shkojnë në kishë vetëm në festat kryesore, 25.4% një herë në javë (veçanërisht të dielën), 18.9% një herë në muaj, 10.2% një herë në ditë. vit ose më pak, 3,4% thonë se nuk shkojnë në kishë, 2,7% disa herë në javë dhe vetëm 0,9% thonë se shkojnë në kishë çdo ditë.[1]

Kisha Katolike[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Sipas regjistrimit të vitit 2011, ka 870,774 katolikë  që i përkasin kishës latine në Rumani, duke përbërë 4,33% të popullsisë. Grupet më të mëdha etnike janë hungarezët ((500,444, duke përfshirë Székelys; 41% e hungarezëve), rumunët (297,246 ose 1,8%), gjermanët (21,324 ose 59%), dhe romët (20,821 ose 3,3%), si dhe sllovakët, bullgarët, kroatët, italianët, çekët, polakët.

Protestantizmi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Sipas regjistrimit të vitit 2011, protestantët përbëjnë 6.2% të popullsisë së përgjithshme. Historikisht ato përbëheshin nga Luteranët, Kalvinistët dhe Unitarianët, megjithëse vitet e fundit Protestantët Evangelikal, Pentekostalët dhe grupet më të reja protestante u përhapën dhe përbëjnë një pjesë më të madhe. Në vitin 1930, para Luftës së Dytë Botërore, ata përbënin afërsisht 8,8% të popullsisë rumune.

Islami[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Artikulli kryesor: Islami në Rumani
Xhamia e Madhe në Konstanca

Megjithëse numri i myslimanëve është relativisht i vogël, Islami gëzon një traditë 700-vjeçare në Rumani, veçanërisht në Dobrujën Veriore,[2] një rajon në bregun e Detit të Zi, i cili ishte pjesë e Perandorisë Osmane për gati pesë shekuj (rreth 1420–1878).[3] Sipas regjistrimit të vitit 2011, 64,337 njerëz, përafërsisht 0.3% e popullsisë së përgjithshme, treguan se feja e tyre ishte Islami. Shumica e myslimanëve rumunë i përkasin Islamit Synit.

97% e myslimanëve rumunë janë banorë të dy qarqeve që formojnë Dobrujën Veriore: tetëdhjetë e pesë për qind jetojnë në Qarkun Konstanca dhe dymbëdhjetë për qind në Qarkun Tulcea.[2] Muslimanët e mbetur jetojnë në qytete si Bukureshti, Brăila, Călărași, Galați, Giurgiu, Drobeta-Turnu Severin.[2] Etnikisht, shumica e tyre janë tatarë, të ndjekur nga turqit, shqiptarët, romët myslimanë dhe emigrantët nga Lindja e Mesme dhe Afrika,[2][4] edhe pse ka disa rumunë etnikë të konvertuar në Islam, të cilët madje krijuan një xhami në vitin 2014.[5][6] Që nga viti 2007, ka punëtorë indonezianë, Bangladesh dhe pakistanezë që vijnë në Rumani, të cilët janë kryesisht myslimanë.

Në Rumani ka rreth 80 xhami.[7] Një nga më të mëdhatë është Xhamia e Madhe e Konstancës, e njohur fillimisht si Xhamia Carol I. Ajo u ndërtua midis viteve 1910 dhe 1913, me urdhër të Carol I, në vlerësim të komunitetit mysliman në Konstancë. Sipas statusit ligjor të besimit mysliman, komuniteti mysliman rumun përfaqësohet zyrtarisht nga një myfti, ndërsa myftiati është institucioni përfaqësues fetar dhe kulturor i komunitetit mysliman,[8] me një status të ngjashëm me atë të besimeve të tjera zyrtarisht. e njohur nga shteti rumun.[9] Po kështu, myslimanët në Konstancë, të cilat përfshijnë përafërsisht. 6% e popullsisë së këtij qarku, përfaqësohen në Parlament nga Unioni Demokratik i Tatarëve Turkik-Musliman të Rumanisë, i themeluar më 29 dhjetor 1989.[10]

Judaizmi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Artikulli kryesor: Judaizmi në Rumani
Sinagoga e Status Quo në Târgu Mureș.

Në vitin 1930, më shumë se 700,000 njerëz në Mbretërinë e Rumanisë (përfshirë Besarabinë) praktikonin Judaizmin. Deri në vitin 2011, ky numër kishte rënë në 3,271. Një trashëgimi e kongregacioneve dikur të shumta jehude të vendit është numri i madh i sinagogave në të gjithë Rumaninë. Sot, midis 200,000 dhe 400,000 pasardhës të hebrenjve rumunë jetojnë në Izrael.

Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  1. ^ Sorin Peneș (28 korrik 2015). "Sondaj INSCOP: 96,5% dintre români cred în Dumnezeu". Agerpres (në rumanisht). Arkivuar nga origjinali më 3 gusht 2020. Marrë më 6 korrik 2023.
  2. ^ a b c d "România musulmană. Ce știm despre musulmanii din România ? VIDEO" (në rumanisht). 2 korrik 2016.
  3. ^ Mehmet Ali Ekrem (1994). Din istoria turcilor dobrogeni (në rumanisht). Bucharest: Editura Kriterion. ISBN 978-9732603840.
  4. ^ George Grigore (1999). "Muslims in Romania" (PDF). ISIM Newsletter (në anglisht). 3 (99): 34.
  5. ^ "Moschee la Rediu, pentru românii convertiți la Islam". Ziarul de Roman (në rumanisht). 28 qershor 2014.
  6. ^ Ionescu, Sinziana (15 janar 2015). "Un român convertit la Islam a ridicat o moschee peste drum de casă. "Este pentru toți musulmanii"". Adevărul (në rumanisht).
  7. ^ Maria Oprea (qershor 2016). "Unde se roagă albanezii musulmani? Geamiile din România". Prietenul Albanezului (në rumanisht) (176). Arkivuar nga origjinali më 20 gusht 2016. Marrë më 6 korrik 2023.
  8. ^ "Despre noi". Muftiatul Cultului Musulman din România (në rumanisht). Arkivuar nga origjinali më 14 shtator 2017. Marrë më 6 korrik 2023.
  9. ^ Katarzyna Górak-Sosnowska, red. (2011). "Muslim institutions and organizations in Romania". Muslims in Poland and Eastern Europe: Widening the European Discourse on Islam (në anglisht). University of Warsaw. fq. 268. ISBN 978-83-903229-5-7.
  10. ^ "Despre noi". Uniunea Democrată a Tătarilor Turco-Musulmani din România (në rumanisht).

Bibliografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  • Lavinia Stan and Lucian Turcescu, Religion and Politics in Post-communist Romania, Oxford University Press, 2007. ISBN 0-19-530853-0
  • Lavinia Stan and Lucian Turcescu, "Religion and Politics in Post-Communist Romania," in Quo Vadis Eastern Europe? Religion, State, Society and Inter-religious Dialogue after Communism, ed. by Ines A. Murzaku (Bologna, Italy: University of Bologna Press, 2009), pp. 221–235.
  • Lavinia Stan and Lucian Turcescu, "Politics, National Symbols and the Romanian Orthodox Cathedral," Europe-Asia Studies, vol. 58, no. 7 (November 2006), pp. 1119–1139.
  • Lavinia Stan and Lucian Turcescu, "Pulpits, Ballots and Party Cards: Religion and Elections in Romania," Religion, State and Society, vol. 33, no 4 (December 2005), pp. 347–366.
  • Lavinia Stan and Lucian Turcescu, "The Devil's Confessors: Priests, Communists, Spies and Informers," East European Politics and Societies, vol. 19, no. 4 (November 2005), pp. 655–685.
  • Lavinia Stan and Lucian Turcescu, "Religious Education in Romania," Communist and Post-Communist Studies, vol. 38, no. 3 (September 2005), pp. 381–401.
  • Lavinia Stan and Lucian Turcescu, "Religion, Politics and Sexuality in Romania," Europe-Asia Studies, vol. 57, no. 2 (March 2005), pp. 291–310.
  • Lavinia Stan and Lucian Turcescu, "The Romanian Orthodox Church and Post-Communist Democratization", Europe-Asia Studies, vol. 52, no. 8 (December 2000), pp. 1467–1488, republished in East European Perspectives, vol. 3, no. 4 (22 February 2001), available online at http://www.rferl.org/content/article/1342524.html, and vol. 3, no. 5 (7 March 2001), available online at http://www.rferl.org/content/article/1342525.html.
  • Flora, Gavril; and Georgina Szilagyi; Victor Roudometof (prill 2005). "Religion and national identity in post-communist Romania". Journal of Southern Europe and the Balkans (në anglisht). 7 (1): 35–55. doi:10.1080/14613190500036917. S2CID 155517149.
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Feja_në_Rumani&oldid=2650325"