Ajvari
Ajvari është një lloj salce, e përgatitur kryesisht nga speca të kuq babure dhe me hudhër. Ajo gjithashtu mund të përmbajë patëllxhan dhe speca djegës. Ai është shumë i përhapur në tërë Ballkanin, përfshirë edhe Shqipërinë dhe Kosovën
Ajvari origjinal tradicional bëhet nga speca të pjekur, por disa prodhues industrial përdorin speca të zier, e cila çon në një cilësi më të ulët. Në varësi të përmbajtjes se capsaicin tek specat babure dhe shuma e shtuar e specave djegës, ai mund të jetë i ëmbël (tradicional), pikant (më i zakonshëm), ose shumë djegës.
Ajvari mund të hahet me pjesë të bukës apo si pjatë e dytë.
Emri dhe origjina
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Emri ajvar vjen nga fjala turke havyar, që do të thotë "kaproll i kripur, caviar" dhe ndan një etimologji me kaviar.
Përgatitja
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Ajvari origjinal tradicional bëhet nga speca të pjekur, por disa prodhues industrial përdorin speca të zier, e cila çon drejtpërdrejt në një cilësi më të ulët te ajvarit.
Përgatitja e ajvarit është paksa e vështirë pasi ajo përfshin shumë punë fizike, veçanërisht sa i përket heqjes së lëkurës së specave të pjekur. Tradicionalisht, Ajvari përgatitet në mes të vjeshtës, kur specat janë më të bollshëm, ruhet në kavanoza qelqi, dhe konsumohet gjatë gjithë vitit (edhe pse në shumicën e familjeve rezervat nuk zgjasin deri në pranverë, atëher kur sallatat e freskëta të fillojë të shfaqen, kështu që ai është i njohur zakonisht më shume si një ushqim dimëror).
Në mënyrë që të prodhojnë ajvar, specat babure dhe patëllxhanët pjeken të tërë në një pjatë mbi një zjarr të hapur, një pjatë druri në një sobë, apo në një furrë. Specat e pjekur duhet të pushojnë për pak kohë në një enë të mbyllur, në menyrë që ata të ftohen dhe që mishi të ndahet nga lëkura. Pastaj ata qërohen dhe i hiqen farat. Specat e qëruar bluhen në një mulli apo copëtohën në copa të vogla (ky variant është përmendur shpesh edhe si pingjur). Në fund, masa zihet për disa orë në një tenxhere të madhe, sëbashku me vajin e lulediellit dhe hudhren e shtuar, në mënyrë që të trashet dhe të reduktohet masa e ujit, si dhe që të përmirësohet konservimi i mëvonshëm. Kripa (dhe ndonjëherë edhe uthull) shtohet në fund dhe masë e nxehtë derdhet direkt në kavanoza qelqi të cilat mbyllen menjëherë.
