Barcelona

Barcelona
Kah orar:Pamje ajrore e Barcelonës,La Barceloneta, Camp Nou, Diagonal Mar, Sagrada Familia dhe kështjella e tre dragonjve (Castell dels tres Dragons)
Flamuri Stema
Nofkat:  Ciutat Comtal, Barna, BCN
Popullsia
• Gjithsej	1.621.537
Emri i banorëve	barcelonas/e
Faqja zyrtare	www.bcn.cat

Barcelona është kryeqyteti dhe qyteti më i populluar i Katalonisë dhe qyteti i dytë më i madh në Spanjë, pas Madridit, me një popullsi prej 1,621,537 brënda kufijve të saj administrativë në një sipërfaqe prej 101,4 km2. Zona urbane e Barcelonës shtrihet përtej kufijve administrative të qytetit me një popullsi prej mbi 4.2 milion në një sipërfaqe prej 803 km2, duke qenë zona e gjashtë më e populluar urbane në Bashkimin Evropian pas Parisit, Londrës, zonës së Ruhrit, Madridit dhe Milanos. Rreth 5 milionë njerëz jetojnë në zonën metropolitane të Barcelonës. Ajo është gjithashtu metropoli më i madh i Evropës në bregdetin mesdhetar. Ajo ndodhet në bregdetin e Mesdheut midis grykëderdhjeve të lumenjve Llobregat dhe Besòs dhe kufizohet në perëndim nga vargmali i Serra de Collserola maja më e lartë e të cilit është 512m.

Barcelona është sot një nga qendrat ekonomike, tregëtare, turistike dhe kulturore kryesore të botës, dhe ndikimet e saj në arsim, argëtim, media, modë, shkencë, art kontribuojnë në statusin e saj si një nga qytetet më të mëdhenj globalë të botës. Në të vërtetë, ajo është një qendër e madhe ekonomike dhe një qendër financiare gjithnjë në rritje (Diagonal Mar). Barcelona është një qendër transporti, me një nga portet kryesore të Europës, një aeroport ndërkombëtar, që i shërben rreth 30 milionë pasagjerëve në vit, me një rrjet të gjerë autorrugësh dhe është një qendër e hekurudhës me shpejtësi të lartë, që lidhet me Francën dhe pjesën tjetër të Europës.

Themeluar si një qytet romak, Barcelona u bë kryeqyteti i Qarkut të Barcelonës. Pas bashkimit me Mbretërinë e Aragonit, ajo u bë një nga qytetet më të rëndësishme të Kurorës së Aragonit. Rrethuar disa herë gjatë historisë së saj, Barcelona ka një trashëgimi të pasur kulturore dhe është një qendër e rëndësishme kulturore dhe një destinacion i madh turistik. Veçanërisht të njohura janë veprat arkitekturore të Antoni Gaudít dhe Lluís Domenech i Montanerit që kanë hyrë në Trashëgiminë Botërore të UNESCO-s. Qyteti është i njohur edhe në kohët e fundit për Olimpiadën Verore 1992. Selia e Bashkimit për Mesdheun ndodhet në Barcelona.

Demografia

Evolucioni demografik, 1900–2007, sipas Institutit Kombëtarë të Statistikave, Spanjë

Sipas një regjistrimi të bërë më 1 qershor, 2006 popullsia e Barcelonës ishte 1.673.075 njerëz dhe duke përfshire popullsinë urbane 4.992.193, me të tërë metropolin 4.992.193 banorë. Dendësia e popullsisë ishte 15,799 banorë për kilometër katror. 62% e banorëve ishin Katalonjas, 13,9% vinin nga pjesa tjetër e Spanjës, 13,9% vinin nga shtete të tjera si : Ekuadori, Peruja, Maroku, Kolumbia, Argjentina, Pakistani dhe Kina. Si gjuhë kombëtare spanjishtja njihet vetëm në universitete ndërsa 95% e popullsisë kupton gjuhën katalonjase, ku 74,6% e flasin atë, 75% e lexojnë, 47.1% mund ta shkruajnë. Edhe pse popullsia është katolike (208 kisha) ka edhe të besimeve të tjera si: evangjelistë, jehovai, budistë dhe disa myslimanë që kanë emigruar në drejtim të qytetit. Në 1990 Barcelona kishte një popullsi prej 530.000 banorësh e cila rritej dalëngadalë deri në 1950 kur filluan të vinin njerëz të ndryshëm nga qytetet spanjolle pak të industrializuara. Popullsia e Barcelonës shkoi në 1979-n në 1.906.998 banorë dhe filloi të ulej përgjatë viteve 1980-1990 sepse shumë njerëz u larguan në qytetet e jashtme të metropolit. Në vitin 2000 qyteti numëronte 1,496,266 banorë por shifrat u rritën sepse shumë të rinj duke përfituar nga çmimet e ulëta te banesave u vendosën në këtë qytet.

Barcelona

Kultura

Rrënjët kulturore te Barcelonës datojne qe 2000 vjet. Që nga ardhja e demokracisë, gjuha Katalanase (shumë e shtypur gjatë diktaturës së Frankos) u promovua, si nga vepra nga e kaluara dhe  krijimi i veprave të reja. Barcelona është përcaktuar si një qytet i klasit botëror nga “Globalizimi” dhe Grupi Studimor i Qyteteve Boterore dhe “Network”.

Barcelona eshte shtëpia e një numri të madh të muzeve, të cilat ju perkasin fushave dhe periudhave të ndryshme. Muzeu Historik i Qytetit, i vendosur në një ndërtesë mesjetare që përdorej si rezidence mbretërore, shpjegon historinë e qytetit, dhe përfshin një vizitë në rrënojat romake në bodrumin e muzeut. Ajo gjithashtu përfshin Muzeu-Manastirin e Pedralbes, një nga shembujt më të mirë të arkitekturës gotike Katalanase, shtepine-muze Verdaguer, kushtuar poetit Jacint Verdaguer, Parkun Guell te Interpretimit dhe disa vende të tjera të vogla.

Muzeu i Historisë së Katalonjës, u hap në vitin 1996, perfshin historinë e Katalonjës që nga kohët parahistorike dhe zoteron monumentet që i përkasin Generalitat de Catalunya. Muzeu Arkeologjik i Katalonjës perfshin historinë e Katalonisë deri në Mesjetë, dhe të kulturave qe erdhen bashke me te.

Muzeu Kombëtar i Artit të Katalonjës zoteron një koleksion të njohur të artit roman, duke përfshirë piktura ne mur nga kisha romane dhe faltoret rreth Katalonjës që janë transferuar në muze, artin gotik nga shekujt 13-15 të Rilindjes dhe artin barok nga shekujt të 16-18, artin modern nga shekulli 19-të dhe të dekadës së parë të shekullit të 20, si dhe koleksionin Thyssen-Bornemisza.

Muzeu Barcelona i Artit Bashkëkohor, i njohur zakonisht si MACBA (akronim i Museu d'Art Contemporani de Barcelona), fokusohet në artin e pas viteve 1945 katalonjas dhe spanjoll, edhe pse ajo gjithashtu përfshin vepra të huaja. Ngjitur me MACBA, Qendra e Kulturës de Contemporània de Barcelona, ​​apo CCCB, organizon ekspozita të përkohshme, koncerte dhe ngjarje të tjera kulturore.

Punimet e Joan Miró gjenden në muzeun e Fundació Joan Miró, së bashku me ekspozita pjesmarrese nga muzetë e tjerë nëpër botë, ndërsa Muzeu Picasso përmban vepra të hershme nga Pablo Pikaso dhe serinë e tij Las Meninas. Fundació Antoni Tapies mban një koleksion te artit te Tapies.

Museu Maritim de Barcelona, ​i themeluar në vitin 1929, është një muze detar , ndodhet në kompleksin e anijeve Royal historike te Barcelonës, me qëllim per të ilustruar kulturën katalonjase detare dhe historinë detare. CosmoCaixa (Muzeu i Shkences) është një muze shkencë drejtuar nga fondacioni La Caixa , që ka marrë cmimin Muzeu Europian i Vitit në vitin 2006.

CaixaForum Barcelona është një galeri arti e cila është e drejtuar edhe nga La Caixa Fondacioni.

Muzeu Erotik i Barcelonës është muzeu i parë i artit dhe kulturës erotike .Asetet e muzeut përbëhet nga më shumë se 800 copë me vlerë të madhe historike, që përfshin shfaqje erotike të kulturave të ndryshme.

Gotic Barri ( "Tremujori gotik" në katalanisht) është qendra e qytetit të vjetër të Barcelonës. Shumë prej ndërtesave datojnë që nga kohët mesjetare, disa nga kolonizimi romak i Barcelonës.

Zona të tjera historike përfshijnë El Raval dhe El Born.

Arkitektura moderne Katalanase (i njohur shpesh si Arti i Ri në pjesën tjetër të Evropës), e zhvilluar në mes të 1885 dhe 1950 , la një trashëgimi të rëndësishëme në Barcelonë. Një numër i madh i këtyre ndërtesave janë pjese e Trashëgimisë Botërore. Veçanërisht e shquar është puna e arkitektit Antoni Gaudi, e cila mund të shihet në të gjithë qytetin. Puna e tij më e njohura është kisha e madhe e familjes Sagrada, por ende e papërfunduar, e cila ka qenë në ndërtim e sipër që nga viti 1882, dhe ende financohet nga donacionet private: që nga viti 2007, përfundimi është planifikuar ne vitin 2026. Shembuj të tjerë të punës së tij janë Palau Guell, Park Guell, Casa Mila (La Pedrera) dhe Casa Batlló.

Një arkitekt tjeter i shquar ishte Lluís Domenech i Montaner, që projektoi Palau de la Musica Catalana, spitalin de Sant Pau dhe Casa Lleó Morera. Josep Puig i Cadafalch e Casa Ametller mund të shihet edhe në Passeig de Gracia.

Adolf Florensa, një nga te paret arkitektet për të përshtatur strukturat nga Shkolla Chicago, ishte i ngarkuar me shumë vepra origjinale në Via Laietana, Pallatin e Komunikacionit dhe Transportit të vitit 1929 te Ekspozites Boterore dhe më në veçanti planin e ri urbanistik të Tremujorit gotik.

Që nga puna konstruktive e bërë për Lojrat Olimpike Verore ne 1992 dhe rigjenerimit urban që ndodhi për Forumin Universal te Kulturave në vitit 2004, Barcelona është bërë një qendër për arkitekturën avantgrard, duke filluar me hotelin Arts dhe Torre Mapfre. Në mesin e atyre punimeve, Torre Agbar është një nga ata që ka shkaktuar opinione shumë nënçmuese. Si rezultat i formës së tij të pazakontë, ndërtesa është e njohur nga disa pseudonime, të tilla si "el supositori" ,"l'obús" etj.

Barcelona fitoi Medaljen Mbretrore te Artë ne vitin 1999 për arkitekturën e saj, hera e pare që fituesi ka qenë një qytet, dhe jo një arkitekt .

Pjese të Trashëgimisë Botërore : Park Güell (1984) , Palau Güell (1984) , Casa Milà (1984) , Casa Vicens (2005) , Sagrada Familia (2005) , Casa Batlló (2005) , Palau de la Musica Catalana (1997) , Hospital de Sant Pau (1997) .

-Këngët dhe vallet

Sardana – Ky kërcim katalonas është një simbol i unitetit dhe krenarisë vendase.

Në te gjithë rajonin e Barcelonës, ju mund të shihni njerez te bashkuar ne forme rrethi me duart lart; duke kercyer me hapa të vegjel , te kujdesshem ,  te ngadalë dhe të rrumbullaket , nderkohe qe njerëzit bashkohen për të bërë rrethin më të mëdh. Kjo është Sardana: valle tradicionale kombëtare e Katalonjes. Është e rëndësishme për katalanasit - jo vetëm që sjell njerëzit e Katalonjes së bashku; ajo është një simbol i krenarisë së tyre kombëtare dhe identitetit. Për të kuptuar kuptimin prapa valles, është e rëndësishme të shohesh ate në kontekstin historik.

Katalanasit janë një popull krenar dhe me tradita kulturore patriotike të dallueshme nga pjesa tjeter e Spanjës. Shumë Katalanas e konsiderojnë rajonin e Katalonjes  të dallueshem nga Spanja dhe edhe pse ajo ndodhet në Spanjë,  ka pasur shumë fushata për një Barcelone te pavarur për më shumë se 150 vjet.

Franco, diktatori spanjoll i cili sundoi për 30 vjet nga fundi i viteve 1940 deri ne vitin 1975, duke parë katalanasit si një kërcënim - dëshiraa e tyre për pavarësi dhe krenaria e tyre e thellë kombëtare u konsiderua nga Franco e pafytyrë, arrogante dhe një ofendim personal. Mospelqimi i tij për katalanasit solli shumë ligje per të dëmtuar e për të hequr traditat dhe gjuhën e kulturën katalanase dhe kështu ta bënte Spanjen një shtet uniform.Duke ndaluar keshtu traditat e tyre , ai ndaloi rreptesisht vallen Sardana.

Prandaj Sardana, është konsideruar nga katalanasit të jetë një simbol i fuqishëm i unitetit kombëtar dhe identitetit, e cila shpreh frymën e Katalonjase. Edhe nën sundimin tiranik, natyra e vërtetë e katalanasve mbeti dhe kjo është shihet ne menyre të përkryer nëpërmjet vallëzimi katalanonjas Sardana; njerezit duke kercyer, të bashkuar së bashku, nga të gjitha fushat e ndryshme të jetës dhe moshes, hedhin mënjanë mosmarrëveshjet e tyre dhe me krenari ngrejne duart e tyre dhe kokat lart per te treguar se ata janë katalanas dhe krenar.

Muzika e Katalonjës përbën një nga traditat më të vjetra të dokumentuara muzikore në Evropë . Së bashku me pjesën tjetër të Evropës Perëndimore, ka një traditë të gjatë muzikore, duke përfshirë një numër të stileve dhe zhanreve të ndryshme dhe gjatë dy mijë vjetëve të fundit.

Vallëzimi Katalonjas është plotësuar me një 'cobla' një grup i vogël  muzikantësh qe  shoqërojnë vallen me një përzgjedhje të instrumenteve , prej  bronzi dhe plumbt , dhe nje 'flaviol' një lloj fyelli ndërsa dajre qe sjellin ritmin.

Në gjysmëshekullin e fundit, zhanëri rumba është përhapur në Katalonia; luhet kryesisht nga ciganët( artistë të njohur : Péret dhe Gato Pérez).

Universitetet

• Toulouse Business School

Lidhje të jashtme

Ky artikull me tematikë në lidhje me gjeografinë e Spanjës është një faqe cung. Ju mund të ndihmoni Wikipedia-n duke e përmirësuar atë.