Londra
Ky artikull nuk citon asnjë burim, prandaj mund të mos jetë i saktë. |
Londra | |||
---|---|---|---|
Nga sipër majtas: City of London, Tower Bridge, London Eye, Dhomat e Parlamentit | |||
| |||
Shteti | ![]() | ||
Rajoni | Londra | ||
Kryetari i Bashkisë | Sadik Han | ||
Partia | Konservatore | ||
Sipërfaqja | 1,706.8 km2 km2 | ||
Lartësia | 24 m (m.n.d.) | ||
Popullsia | 7,556,900 banorë | ||
• urbane | 8,278,251 banorë | ||
• aglomerati | 12,300,000 – 13,945,000 banorë | ||
Dendësia | 4,761 banorë/km² banorë/km2 | ||
Themelimi | nga Romakët në vitin 43 me emrin Londinium | ||
Zona Kohore | GMT UTC0 | ||
Kodi Postal | E, EC, N, NW, SE, SW, W, WC, BR CR, DA, EN, HA, IG, KT, RM, SM, TN, TW, UB 020, 01322, 01689, | ||
Koordinatat | 51° 30′ 26″ Veri 0° 7′ 29″ Lindje | ||
Faqja Zyrtare http://www.london.gov.uk/ |
Londra është kryeqyteti i Britanisë së madhe
Londra është një nga qytetet më të zhvilluara në botë dhe gjithashtu vizitohet nga shumë turistë sepse aty ndodhen shumë ndërtesa dhe vënde interesante si:
- Shtëpia e Parlamentit
- Kulla e Londrës
- Pallati Mbretëror (eng. Buckingham Palace) etj.
Lumi Thames rrjedh përmes qytetit nga jug-perëndimi në Lindje.
Historia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Romakët (43 p. e. s – 410)[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Anglia ke qenë e pushtuar nga Romakët. Në fillim ato u vendosën në Kent dhe pastaj levizën afër lumit Thames. Ato krijuan ngulimet e para afër lumit dhe e quajtën vendin Londinium (Londër). Romakët ndërtuan rrugët, portin dhe një urë mbi lumin Thames.
Në vitin 61 e. s vendasit bënë kryengritje kundër Romakve. Ato dogjën Londinium dhe vranë të gjithë popullsine. Megjithatë, Romakët e ri-pushtuan dhe e ri-ndëtuan prapë qytetin këtë radhë duke I shtuar dhe një mur për mbrojtje. Romakët e sunduan Anglinë deri vitin 410 e. s.
- Në kohën e Romakve Londra kishte nje popullsi prej 12,000-20,000
- Lumi Thames ishte 300 m i gjerë (sot është 100 m)
Saksonët dhe Vikingët (450–1066)[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Në shekullin e 5-të Anglo-Saksonët u vendosën në perëndim të Londiniumit dhe formuan qytezën e Lundewic. Shtëpitë e tyre ishin kryesisht prej druri. Në vitin 842 Vikingët e Danimarkës e sulmuan Londrën dhe vodhën shume sende.
Ato u kthyen në 851 dhe këtë radhë dogjën një pjesë të madhe të qytetit. Mbreti Alfred i mundi Vikingët në 878 dhe të dy palët e ndanë shtetin midis tyre.
Vikinget morrën Lindjen e Anglise (përfshi këtu dhe Londrën) kurse Alfredi morri Jugun dhe perëndimin.
Pavarësisht, traktatit të paqes Alfredi sulmoi Vikingët dhe pushtoi Londrën në 886. Ai riparoi muret e vjetra që I kishin lënë Romaket. Në vitin 1016 Vikinget sulmuan Londrën por Saksonet u rezistuan atyre Vikingët dhe Saksonët sunduan Anglinë së bashku deri në 1042, kur Edward The Confessor u bë mbret i të dyja palëve.
Tudorët E Londrës (1485–1603)[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Henri VII u bë mbret ne 1485. Pas tij mbret u bë Henri i VIII. Ato ishin mbretrit e parë Tudor (Tudor kishin mbiemrin). Nën sundimin e Tudorve Londra u fuqizua. Ajo u bë qendër për tregti dhe qeverisje.
Gjithashtu, teatri u bë shumë popullor me ndihmën e William Shakspeare. Veprat e Shekspirit u shfaqën në teatrin e famshëm The Globe (Globi).
Në fund të sundimi të Tudorve Londra kishte 200,000 banorë. Lumi Thames u bë shume I rëndësishëm në kohën e Tudorve sepse flota u zhvillua dhe anije u nisën për të zbuluar vënde te reja.
Stuart London (1603–1649, 1660–1714)[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Mbreti i parë I Stuartve Xhames I (James) erdhi ne fuqi ne 1603. Ai e bashkoi Anglinë me Skocinë meqë ai ishte edhe mbret I Skocisë në të njëjtën kohë. Në 1605 një grup njërezish tentuan ta hedhin në erë mbretin me gjithë Shtëpinë e Parlamentit (House of Parliament) por pa sukses.
Pas James I ne 1625 Charless II erdhi ne fuqi. Fatkeqsisht, lufta civila plasi ne 1642 midis mbeshtetesve te mbretit dhe forcat e Parlamentit te udhehequr nga Oliver Cromwell. Mbreti humbi dhe ju hoq koka në 1649. Monarkia u rivendos në 1660.
Sëmundje dhe zjarre[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Londra ka vuajtur nga zjarret dhe sëmundjet epidemike.
Në 1665 The Great Plague vrau rreth 70,000 njerëz. Epidemia u perhap nga minjtë që u sollen nga anijet që merreshin me tregti. Sëmundja u perhpap shume shpejtë se njerzit jetonin afër njeri tjetrit dhe standartet e higjenës ishin shumë të uleta.
Në 1666 Zjarri I Madh I Londrës (Great Fire Of London) shkatërroi gjysmen e qytetit. 13,200 shtëpi, 430 rrugë, dhe 89 kisha u dogjën. Zjarri, në fillim qe I vogël por u zmadhua dhe vazhdoi për 4 ditë.
King Charless II komandoi që të gjitha shtëpitë më pas të ndërtoheshin me gure dhe jo me dru që kjo fatkeqësi mos të ndodhte më.
Londra e Gjeorgjve (1714–1837)[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Në vitin 1714 George I u be mbret. Ai krijoi një rrjesht Mbretërish dhe Mbretëreshas të cilët sunduan Aglinë deri ne 1837. Në këtë periudhë Britania u bë një shtet I fortë dhe me ndikim te madh me Londrën si vënd kryesor tregtie.
Londra u rrit shpejt në mase dhe popullsi në këtë periudhë. Në vitin 1801 Londra arriti në 1,000,000 banorë. Tregtarët u pasuruan dhe shumica jetonin në West End. Pjesa tjetër e popullsisë ishte në mjerim të madh. Me mijëra jetonin në vënde të pista ku sëmundjet, krimi dhe pijanecet ishin pjesë e jetës se përditshme.
Në këtë periudhë u ndërtuan shumë shtëpi të reja. Këto shtëpi ishin të larta dhe kishin nga tre dritare. Gjithashtu u ndërtuan shume spitale që egzistojnë edhe sot.
Londra e Viktoriës (1837–1901)[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Në vitin 1837, Viktoria u bë mbretëreshë e Anglisë në moshën 18 vjeç. Periudha që ajo mbreterori quhet era Viktoriane. Në atë kohë Londra u zhvillua shumë shpejt nga ana e tregtisë the industrisë. Transporti dhe ndriçimi u përmirsuan gjithashtu. Kur Viktoria vdiq në 1901 Londra ishte një qytet shumë I ndryshuar.
Në kohen e Viktories Londra u zgjërua shumë sepse industria u zhvillua dhe trenat e lidhnin qytetin me të gjitha anët e Britanisë. Shumica e ndërtesave që egzistojnë sot u ndërtuan në kohen e Viktories. Më e famshja eshte Shtëpia e Parlamentit që u ndërtua në 1834 sepse e para qe djegur nga zjarri.
Në 1840 drita me gaz përdoreshin për të ndriçuar rrugët e Londrës. Rryma elektrike u përdor për herë të parë në Holborn në 1883.
Metroja e parë në botë (The Tube) u hap në 1862. Në fillim trenat punonin me avull por sistemi u elektrizua ne 1890–1905.
Shekulli I 20-të[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Në këtë shekull Londra u bë edhe më e madhe. Shume njerëz u spostuan në qytet dhe udhëtonin me makina ose trena. Qyteti ndryshoi gjithashtu, ndërtesat e reja u zunë vendin atyre që u shkatërruan nga lufta.
Lufta I Botërore
Gjate kësaj lufte 1835 njerëz u vranë nga sulmet ajrore.
Lufta II boterore
800,000 fëmije u nxorren jashtë Londre. Ne fund te luftes 30,000 njerëz u vranë dhe shumica e ndërtesave u prishën nga sulmet ajrore.
Londra E Milleniumit[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Në fillim të Milleniumit Londra vazhdon të zhvillohet. Në Londër jetojnë më shumë se 7,000,000 njerëz duke e bërë atë qytetin më të madh në Britani. Londra është nje qytet I madhe Europian dhe një destinacion I njohur turistik sepse e vjetra më te renë janë të bashkuara se bashku.
Ekonomia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Londra është një qendër e madhe për biznes dhe tregti. Pas Nju Jorkit Londra është qendra financiare më e madhe ne botë.
Londra prodhon 20% PBB të Britanisë se Madhe.
Demografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Popullsia e Londrës u rrit ndjeshëm në fillimin e shekullit 20.
Në vitin 1939 popullsia e Londrës ishte 8,615,245. Në vitin 2006 zyrtarisht në Londer banonin 7,512,400 njerëz. Densiteti i popullsisë është 4,761 njerëz për km².
Londra renditet në vendin e 25-të në botë për popullsi. Gjithashtu, Londra njihet për jetën më të shtrenjtë në botë dhe numrin e madh të billionerëve, që jetojnë në të.
Londra përman gjithsej 33 komuna (boroughs):
Komunat e Londrës | ||
---|---|---|
|
Panoramë[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Kultura[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Politika[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Shiko edhe këtë[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Referime[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
<reflist>
Lidhje të jashtme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
![]() |
Ky artikull me tematikë në lidhje me gjeografinë e Mbretërisë së Bashkuar është një faqe cung. Ju mund të ndihmoni Wikipedia-n duke e përmirësuar atë. |