Monarkia kushtetuese

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë

|konsiderohet si hap i parë për kalimin nga një qeverisje për në  monarki absolute në qeverisje demokratike në kuptimin e plotë të fjalës.

Përshkrimi[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në monarki kushtetuese, sovrani mbretëron, por ka kompetenca të kufizuara, dhe të përcaktuara nga një kushtetutë, e cila, megjithatë, janë më të gjera se sa ato të parashikuara në një monarki parlamentare.

Funksioni legjislativ ushtrohet kolektivisht prej mbretit dhe parlamentit; sovrani është edhe bartës i pushtetit ekzekutiv, e cila megjithatë i besohet një qeverie, e cila varet nga vullneti i monarkut (një shembull i Perandorisë gjermane, apo atë Japoneze - dhe, ndonëse në një masë më të vogël, i Mbretërisë së Italisë).

Sovran ka të drejtë edhe kompetencat përfaqësuese dhe emërimin e posteve të tjera, të tilla si ato të gjyqësorit. Monarku kontribuon në praktikën legjislative, përmes fuqisë së emërimin e anëtarëve të një prej dy Dhomave të Parlamentit – zakonisht dhomën e sipërme, e cili ka, megjithatë kompetencat të përgjithshme më të kufizuar se sa të zgjedhur nga populli; po ashtu, sipas kushtetutës, monarku mund të mbajë fuqinë e vetos, të pjesshëm ose absolute, në kohën e shpalljes së ligjeve; sot, për shembull, pa nënshkrimin e Dukës së Luksemburgut asnjë ligj nuk mund të hyjë në fuqi në Luksemburg: ai ka të drejtën e vetos absolute, edhe pse dukati është ngritur më shumë si një monarki parlamentare kushtetuese.

Funksionet e gjyqësorit administrohen nga një organ që përfshin organin e policisë, gjyqtarëve, të cilëve pavarësia i është garantuar nga sovrani; ata administrojnë drejtësinë në emër të tij. Në këtë formulë, si ju mund të shihni, kreu i qeverisë është administrues dhe i besuar sovranit; prandaj, votëbesimit nga Parlamenti nuk mund të përcaktojë tërësisht rënien e qeverisë.

Natyra e evolucionit të monarkisë kushtetuese është sot monarkia parlamentare, në të cilën figura e mbretit vepron si garant i kushtetutës dhe i bashkimit kombëtar - si për shembull në Spanjë dhe në Britani të Madhe.

Në Shqipëri[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Monarkia e parë kushtetuese në Shqipëri ishte Principata e Shqipërisë e viti 1914, e cila rregullohej me një statut. 

Monarkia e dytë kushtetuese lindi më 1 shtator 1928 me mbret Zogun I, e cila zgjati deri me pushtimin e Shqipërisë nga Italia fashiste më 7 prill 1939. 

Shtetet[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Bibliografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  • Francesco Cognasso, Storia di Torino, Giunti, Firenze, 2002.
  • Boccia Antonio, Cassino Carmine, Francesco I delle Due Sicilie e lo statuto costituzionale del 1812, Gruppo Editoriale L'Espresso spa, Roma 2012.

Lidhur me artikullin[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  • Monarkia parlamentare 
  • Monarki absolute
  • Shtetet për nga forma e qeverisjes