Ankaraja
| Ankaraja | |
|---|---|
 | |
  Ankaraja | |
| Shteti |  Turqia
|
| Rajoni | Rajoni Anadolli Qendror |
| Provinca | Ankara |
| Kryetari i Bashkisë | Mansur Yavaş |
| Partia | CHP |
| Sipërfaqja | 25.632 km2 |
| Lartësia | 938 m (m.n.d.) |
| Popullsia | 5.663.322 banorë (2020) |
| Dendësia | 220 banorë/km2 |
| Zona Kohore | UTC+3 (TRT) |
| Kodi Postal | 06xxx |
| Prefiksi | 0312 |
| Targa | 06 |
| Faqja Zyrtare ankara.gov.tr | |
Ankaraja, gjithashtu e njohur me emrin antik Angora, është kryeqyteti i Turqisë. Është qyteti i dytë më i madh në Turqi pas Stambollit.
Në Ankara gjindet mauzoleu i gjeneralit turk Mustafa Qemal Atatyrk. Mauzoleu Anıtkabir është përmendore monumentale e ndërtuar në vitin 1953, aty ndodhet varri i Ataturkut dhe i bashkëpunëtorit të tij më të ngushtë Ismet Inony.
Megjithëse e vendosur në një nga rajonet më të thata të Turqisë dhe e rrethuar kryesisht nga bimësia e stepave (përveç zonave të pyllëzuara në periferinë jugore), Ankara mund të konsiderohet një qytet i gjelbër për sa i përket zonave të gjelbërta për banor, me 72 metra katrorë për kokë.
Pak histori[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Duke shërbyer si kryeqyteti i shtetit antik keltik të Galatisë (280–64 pes), dhe më vonë i provincës romake me të njëjtin emër (25 pes – shekullin e 7-të). Osmanllinjtë e bënë qytetin kryeqytetin e parë të Ejaletit të Anadollit (nga viti 1393 deri në fund të shekullit 11), dhe më pas Vilajetit të Angorës (1867–1922). Megjithëse disa nga veprimet e tij kanë mbijetuar, ka shembuj të ruajtur mirë të arkitekturës romake dhe osmane në të gjithë qytetin, më i mrekullueshmi është Tempulli i Augustit dhe Romës, e cila u ndërtua në vitin 20 e.r. që mburret me Monumentum Ancyranum, mbishkrimi që regjistron Res Gestae Divi Augusti.
Më 23 prill 1920, Asambleja e Madhe Kombëtare e Turqisë u krijua në Ankara, e cila u bë selia e Lëvizjes Kombëtare Turke gjatë Luftës për Pavarësi Turke. Ankaraja u bë kryeqyteti i ri turk me themelimin e Republikës më 29 tetor 1923, duke pasuar në këtë rol ish-kryeqytetin turk Stamboll (Kostandinopojë) pas rënies së Perandorisë Osmane.
Ekonomia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Qeveria është një punëdhënëse e shquar, por Ankaraja është gjithashtu një qytet i rëndësishëm tregtar dhe industrial, i vendosur në qendër të rrjeteve rrugore dhe hekurudhore të Turqisë.
Demografia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Është qyteti i dytë më i madh në Turqi pas Stambollit. Qyteti ka mbi 5.6 milionë banorë.
Kultura[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Politika[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Ankaraja është politikisht një fushë beteje e trefishtë midis Partisë së Drejtësisë dhe Zhvillimit (AKP) në pushtet, Partisë Republikane Popullore (CHP) të qendrës së majtë Kemaliste dhe Partisë së Lëvizjes Nacionaliste (MHP). Provinca e Ankarasë është e ndarë në 25 rrethe. Fortesa kryesore dhe pothuajse e vetme politike e CHP në Ankara shtrihet brenda zonës qendrore të Çankajës, e cila është rrethi më i populluar i qytetit. Ndërsa CHP ka fituar gjithmonë midis 60 dhe 70% të votave në Çankaja që nga viti 2002, mbështetja politike diku tjetër në Ankara është minimale. Popullsia e lartë brenda Çankajës, si dhe Jenimahalle deri në një farë mase, ka lejuar CHP të marrë vendin e dytë të përgjithshëm pas AKP në të dy zgjedhjet lokale dhe të përgjithshme, me MHP një të tretën afër, pavarësisht nga fakti se MHP është politikisht më e fortë se CHP në pothuajse çdo rreth tjetër. Në përgjithësi, AKP gëzon mbështetjen më të madhe në të gjithë qytetin. Kështu elektorati i Ankarasë tenton të votojë në favor të së djathtës politike, shumë më tepër sesa qytetet e tjera kryesore të Stambollit dhe Izmirit. Në retrospektivë, protestat e viteve 2013–14 kundër qeverisë AKP ishin veçanërisht të forta në Ankara, duke provuar se ishin fatale në shumë raste.
Melih Gökçek ishte Kryetari Metropolitan i Ankarasë midis 1994 dhe 2017. Fillimisht i zgjedhur në zgjedhjet lokale të 1994, ai u rizgjodh në vitet 1999, 2004 dhe 2009. Në zgjedhjet lokale të 2014, Gökçek qëndroi për një mandat të pestë. Kandidati për kryetar metropolitane i MHP-së për zgjedhjet lokale 2009, Mansur Yavaş, qëndroi si kandidat i CHP kundër Gökçek në vitin 2014. Në një zgjedhje shumë të diskutueshme, Gökçek u shpall fitues me vetëm 1% përpara Yavaş mes akuzave për mashtrim sistematik zgjedhor. Me Këshillin e Lartë Zgjedhor dhe gjykatat që refuzuan ankesat e tij, Yavaş deklaroi qëllimin e tij për të çuar parregullsitë në Gjykatën Evropiane të të Drejtave të Njeriut. Edhe pse Gökçek u inaugurua për një mandat të pestë, shumica e vëzhguesve të zgjedhjeve besojnë se Yavaş ishte fituesi i zgjedhjeve. Gökçek dha dorëheqjen më 28 tetor 2017 dhe u zëvendësua nga ish-kryetari i rrethit Sincan, Mustafa Tuna.
Që nga 8 prilli 2019, Kryetari i Bashkisë së Ankarasë është Mansur Yavaş nga Partia Republikane Popullore (CHP), i cili fitoi zgjedhjet për kryetar bashkie në 2019.