Shihni burimin për Bashkimi Sovjetik

{{Infobox country
| conventional_long_name = Bashkimi i Republikave Socialiste Sovjetike
| common_name            = Bashkimi Sovjetik
| native_name            = Союз Советских Социалистических Республик
| life_span              = 1922–1991
| religion               = [[Shteti laik]] (''de jure'')<br />[[Ateizmi shtetëror]] (''de facto'')
| government_type        = ''Shiko gjithashtu: [[Qeveria e Bashkimit Sovjetik]]''
----
{{Plainlist|
* [[Shteti socialist|Republikë socialiste]] [[Federata|federal]] [[Shteti njëpartiak|njëpartiake]]<br>(1922–1924)
* Republikë socialiste federale [[Leninizmi|Leniniste]] njëpartiake nën një [[Totalitarizmi|diktaturë totalitare]]<br>(1924–1927)
* Republikë socialiste federale [[Marksizëm–Leninizmi|Marksiste-Leniniste]] nën një diktaturë totalitare [[Stalinizmi|staliniste]]<ref>Hough, Jerry F. "The 'Dark Forces,' the Totalitarian Model, and Soviet History." The Russian Review, vol. 46, no. 4, 1987, pp. 397–403</ref><ref>Bergman, Jay. "Was the Soviet Union Totalitarian? The View of Soviet Dissidents and the Reformers of the Gorbachev Era." Studies in East European Thought, vol. 50, no. 4, 1998, pp. 247–281.</ref><br>(1927–1953)
* Republikë socialiste federale Marksiste-Leniniste [[Sistemi parlamentar|parlamentare]] [[Sistemi i drejtorisë|drejtuese]] njëpartiake<ref>{{cite journal |url=https://scholarship.law.cornell.edu/cgi/viewcontent.cgi?referer=https://www.google.com/&httpsredir=1&article=1244&context=cilj |title=Crises in the USSR: Are the Constitutional and Legislative Changes Enough |journal=Cornell International Law Journal |volume=23 |issue=2 |access-date=24 prill 2022 |archive-date=19 mars 2022 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20220319084237/https://scholarship.law.cornell.edu/cgi/viewcontent.cgi?referer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F&httpsredir=1&article=1244&context=cilj |url-status=live }}</ref><br>(1953–1990)
* [[Republika gjysmë-presidenciale|Republikë gjysmë presidenciale]] federale<ref>{{cite web |url=http://constitution.garant.ru/history/ussr-rsfsr/1977/zakony/185465 |title=Law of the USSR of March 14, 1990 N 1360-I 'On the establishment of the office of the President of the USSR and the making of changes and additions to the Constitution (Basic Law) of the USSR' |publisher=Garant.ru |language=en |access-date=12 korrik 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20171010070843/http://constitution.garant.ru/history/ussr-rsfsr/1977/zakony/185465/|archive-date=10 tetor 2017|url-status=dead }}</ref><br>(1990–1991)}}
| era                    = [[Periudha ndërmjet luftërave]] • [[Lufta e Dytë Botërore]] • [[Lufta e ftohtë]]
| event_pre              = [[Revolucioni i tetorit]]
| date_pre               = 7 nëntor 1917
| date_start             = 30 dhjetor 1922
| event_start            = [[Traktati mbi Krijimin e Bashkimit të Republikave Socialiste Sovjetike|Traktati i Krijimit]]
| event1                 = Fundi i [[Lufta civile ruse|Luftës Civile Ruse]]
| date_event1            = 16 qershor 1923
| event2                 = [[Kushtetuta e Bashkimit Sovjetik 1924|Kushtetuta e parë]]
| date_event2            = 31 janar 1924
| event3                 = [[Kushtetuta e Bashkimit Sovjetik 1936|Kushtetuta e dytë]]
| date_event3            = 5 dhjetor 1936
| event4                 = [[Pushtimet ushtarake nga Bashkimi Sovjetik|Zgjerimi drejt perëndimit]]
| date_event4            = 1939–1940
| event5                 = [[Fronti Lindor (Lufta e Dytë Botërore)|Lufta e Madhe Patriotike]]
| date_event5            = 1941–1945
| event6                 = [[Karta e Kombeve të Bashkuara|Pranimi në OKB]]
| date_event6            = 24 tetor 1945
| event7                 = [[De-Stalinizimi]]
| date_event7            = 25 shkurt 1956
| event8                 = [[Kushtetuta e Bashkimit Sovjetik 1977|Kushtetuta e fundit]]
| date_event8            = 9 tetor 1977
| event9                 = [[Akti i ri-themelimit të Shtetit të Lituanisë|Ndarja e Lituanisë]]
| date_event9            = 11 mars 1990
| event10                = [[Përpjekje për grusht shteti sovjetik 1991|Grusht shteti i gushtit]]
| date_event10           = 19–22 gusht 1991
| event_end              = [[Marrëveshjet e Belovezhit]]
| date_end               = 8 dhjetor 1991{{efn|[[Protokolli Alma-Ata]] u nënshkrua nga 11 republikat e mbetura nga 12 republikat më 21 dhjetor 1991.}}
| date_post              = 26 dhjetor 1991{{efn|Deklarata № 142-Н i [[Sovjeti i Kombeve|Sovjeti i Republikave të Sovjetit Suprem të Bashkimit Sovjetik]], duke vendosur zyrtarisht shpërbërjen e Bashkimit Sovjetik si shtet dhe subjekt i së drejtës ndërkombëtare (në [[Gjuha ruse|rusisht]]).}}
| area_water_km2         = 2767198
| event_post             = [[Shpërbërja e Bashkimit Sovjetik|Shpërbërja]]
| image_flag             = Flag of the Soviet Union.svg
| flag_type              = [[Flamuri i Bashkimit Sovjetik|Flamuri]]<br />(1955–1991)
| image_coat             = State Emblem of the Soviet Union.svg
| symbol_type            = [[Stema shtetërore e Bashkimit Sovjetik|Stema e shtetit]]<br />(1956–1991)
| image_map              = Union of Soviet Socialist Republics (orthographic projection).svg
| map_caption            = Bashkimi Sovjetik gjatë [[Lufta e ftohtë|Luftës së Ftohtë]]
| image_map_size         = 250
| image_map_caption      = Bashkimi Sovjetik më 1922
| capital                = [[Moska]]
| coordinates            = {{coord|55|45|N|37|37|E|type:city}}
| largest_city           = kryeqyteti
| national_motto         = Пролетарии всех стран, соединяйтесь!<br />"[[Punëtorët e botës, bashkohuni!]]"
| national_anthem        = Интернационал<br />"[[Internacionale]]" (1922–1944)<br/>{{center|[[Skeda:Internationale-ru.ogg]]}}<br/>Государственный гимн СССР{{efn|Tekstet origjinale të përdorura nga viti 1944 deri në 1956 [[Kulti i personalitetit të Joseph Stalinit|lavdëronin Stalinin]]. Asnjë tekst nuk u përdor nga viti 1956 deri në 1977. Tekstet e rishikuara u përdorën nga 1977 deri në 1991.}}<br />"[[Himni Shtetëror i Bashkimit Sovjetik]]" (1944–1991)<br/>{{center|[[Skeda:Gimn Sovetskogo Soyuza (1977 Vocal).oga]]}}
| official_languages     = [[Gjuha ruse|Rusisht]]{{efn|Asnjë deri në vitin 1990. [[Republikat e Bashkimit Sovjetik|Republikat përbërëse]] kishin të drejtë të deklaronin gjuhët e tyre zyrtare.}}
| regional_languages     = [[Gjuha ukrainase|Ukrainisht]]<br>[[Gjuha bjelloruse|Bjellorusisht]]<br>[[Gjuha uzbeke|Uzbekisht]]<br>[[Gjuha kazake|Kazakisht]]<br>[[Gjuha gjeorgjiane|Gjeorgjisht]]<br>[[Gjuha azere|Azerisht]]<br>[[Gjuha lituaneze|Lituanisht]]<br>[[Gjuha moldave|Moldavisht]]<br>[[Gjuha Letonisht|Letonisht]]<br>[[Gjuha kirgize|Kirgizisht]]<br>[[Gjuha taxhike|Taxhikisht]]<br>[[Gjuha armene|Armenisht]]<br>[[Gjuha turkmene|Turkmenisht]]<br>[[Gjuha estoneze|Estonisht]]
| ethnic_groups          = * 69,8% [[Sllavët e lindjes]]
* 17,5% [[Turkikët|turkikë]]
* 12,7% të tjerë
| ethnic_groups_year     = 1989
| demonym                = [[Sovietikët|Sovjetik]]
| currency               = [[Rubla sovjetik]] (Rbl)
| currency_code          = SUR
| title_leader           = [[Lista e udhëheqësve të Bashkimit Sovjetik|Udhëheqës]]
| leader1                = [[Vladimir Lenin]]{{efn|As chairman of the [[Council of People's Commissars]].}}
| year_leader1           = 1922–1924
| leader2                = [[Jozef Stalin]]{{efn|As [[General Secretary of the Communist Party of the Soviet Union]] and chairman of the Council of People's Commissars (then the [[Council of Ministers of the Soviet Union|Council of Ministers]]).}}
| year_leader2           = 1924–1953
| leader3                = [[Georgi Malenkov]]{{efn|As chairman of the Council of Ministers.}}
| year_leader3           = 1953{{efn|Mars–shtator.}}
| leader4                = [[Nikita Hrushçov]]{{efn|Si Sekretar i Parë i Partisë Komuniste.}}
| year_leader4           = 1953–1964
| leader5                = [[Leonid Brezhnev]]{{efn|Si Sekretar i Përgjithshëm i Partisë Komuniste.}}
| year_leader5           = 1964–1982
| leader6                = [[Juri Andropov]]
| year_leader6           = 1982–1984
| leader7                = [[Konstantin Çernenko]]
| year_leader7           = 1984–1985
| leader8                = [[Mihail Gorbaçov]]{{efn|Si Sekretar i Përgjithshëm i Partisë Komuniste dhe [[Presidenti i Bashkimit Sovjetik]].}}
| year_leader8           = 1985–1991
| representative1        = [[Mihail Kalinin]]
| representative2        = Mihail Gorbaçov
| year_representative1   = 1922–1946 (i pari)
| year_representative2   = 1988–1991 (i fundit)
| title_representative   = [[Lista e krerëve të shteteve të Bashkimit Sovjetik|Kryetari i shtetit]]
| deputy1                = Vladimir Lenin
| deputy2                = [[Ivan Silajev]]
| year_deputy1           = 1922–1924 (i pari)
| year_deputy2           = 1991 (i fundit)
| title_deputy           = [[Premier of the Soviet Union|Head of government]]
| legislature            = [[Kongresi i Sovjetikëve të Bashkimit Sovjetik|Kongresi i Sovjetikëve]]<br />(1922–1936){{efn|Njëdhomësh.}}<br />[[Sovjeti i Lartë i Bashkimit Sovjetik|Suprem Sovjetik]]< br /> (1936–1991)
| house1                 = [[Sovjeti i Kombeve]]<br>(1936–1991)<br>[[Sovjeti i Republikave]]<br>(1991)
| house2                 = [[Sovieti i Bashkimit]]<br>(1936–1991)
| area_km2               = 22,402,200
| population_census      = {{increaseNeutral}} 286,730,819<ref>''Almanaque Mundial 1996'', Editorial América/Televisa, Mexico, 1995, pages 548–552 (''Demografía/Biometría'' table).</ref>
| population_census_year = 1989
| population_census_rank = 3-të
| population_density_km2 = 12.7
| p1                     = Republika Socialiste Federale Sovjetike e Rusisë{{!}}'''1922:'''<br />RSFS Ruse
| flag_p1                = Flag RSFSR 1918.svg
| p2                     = Republika Socialiste Sovjetike e Ukrainës{{!}}RSS Ukraina
| flag_p2                = Flag of the Ukrainian SSR (1919-1929).svg
| p3                     = Republika Socialiste Sovjetike e Bjellorusisë{{!}}RSS Bjellorusia
| flag_p3                = Flag of the Byelorussian Soviet Socialist Republic (1919-1927).svg
| p4                     = Transcaucasian Socialist Federative Soviet Republic{{!}}Transcaucasian SFSR
| flag_p4                = Flag of the Transcaucasian SFSR (1925-1936).svg
| p5                     = Bukharan People's Soviet Republic{{!}}'''1924:'''<br />Bukharan SSR
| flag_p5                = Flag of the Bukharan People's Soviet Republic.svg
| p6                     = Khorezm People's Soviet Republic{{!}}Khorezm SSR
| flag_p6                = Flag of Khiva 1920-1923.svg
| p7                     = Republika e Dytë Polake{{!}}'''1939:'''<br />Polonia (pjesë)
| flag_p7                = Flag of Poland (1928–1980).svg
| p8                     = Finlanda{{!}}'''1940:'''<br />Finlanda (pjesë)
| flag_p8                = Flag of Finland.svg
| p9                     = Mbretëria e Rumanisë{{!}}Rumani (pjesë)
| flag_p9                = Flag of Romania.svg
| p10                    = Estonia
| flag_p10               = Flag of Estonia.svg
| p11                    = Letonia
| flag_p11               = Flag of Latvia.svg
| p12                    = Lituania
| flag_p12               = Flag of Lithuania (1918–1940).svg
| p13                    = Republika Popullore Tëvane{{!}}'''1944:'''<br />Tëvaja
| flag_p13               = Flag of the Tuvan People's Republic (1943-1944).svg
| p14                    = Gjermania Naziste{{!}}'''1945:'''<br />Gjermania (pjesë)
| flag_p14               = Flag of Germany (1935–1945).svg
| p15                    = Perandoria e Japonisë{{!}}Japonia (pjesë)
| flag_p15               = Flag of Japan (1870–1999).svg
| p16                    = Republika e Tretë Çekosllovake{{!}}'''1946:'''<br />Çekosllovakia (pjesë)
| flag_p16               = Flag of the Czech Republic.svg
| s1                     = Lituania{{!}}'''1990:'''<br />Lithania
| flag_s1                = Flag of Lithuania (1988–2004).svg
| s2                     = Gjeorgia{{!}}'''1991:'''<br />Gjeorgjia
| flag_s2                = Flag of Georgia (1990–2004).svg
| s3                     = Estonia
| flag_s3                = Flag of Estonia.svg
| s4                     = Letonia
| flag_s4                = Flag of Latvia.svg
| s5                     = Ukraina
| flag_s5                = Flag of Ukraine (Soviet shades).svg
| s6                     = Moldavia
| flag_s6                = Flag of Moldova.svg
| s7                     = Kirgizistani
| flag_s7                = Flag of the Kyrgyz Soviet Socialist Republic.svg
| s8                     = Uzbekistani
| flag_s8                = Flag of Uzbekistan.svg
| s9                     = Taxhikistani
| flag_s9                = Flag of Tajikistan (1991–1992, variant).svg
| s10                    = Armenia
| flag_s10               = Flag of Armenia.svg
| s11                    = Azerbajxhani
| flag_s11               = Flag of Azerbaijan.svg
| s12                    = Turkmenistani
| flag_s12               = Flag of the Turkmen Soviet Socialist Republic (1973–1991).svg
| s13                    = Bjellorusia
| flag_s13               = Flag of Belarus (1918, 1991–1995).svg
| s14                    = Rusia
| flag_s14               = Flag of Russia (1991–1993).svg
| s15                    = Kazakistani
| flag_s15               = Flag of the Kazakh Soviet Socialist Republic (1953–1991); Flag of Kazakhstan (1991–1992).svg
| GDP_PPP                = $2.7&nbsp;trillion<ref name="theodora.com">{{cite web |url=http://www.theodora.com/wfb/1990/rankings/gdp_million_1.html |title=GDP – Million – Flags, Maps, Economy, Geography, Climate, Natural Resources, Current Issues, International Agreements, Population, Social Statistics, Political System | language=en | access-date=29 gusht 2018 | archive-url=https://web.archive.org/web/20180612163518/https://www.theodora.com/wfb/1990/rankings/gdp_million_1.html | archive-date=12 qershor 2018 | url-status=live }}</ref>
| GDP_PPP_rank           = 2-të
| GDP_PPP_year           = 1990
| GDP_PPP_per_capita     = $9,000
| GDP_nominal            = $2.7&nbsp;trillion<ref name="theodora.com" />
| GDP_nominal_year       = 1990
| GDP_nominal_rank       = 2-të
| GDP_nominal_per_capita = $9,000
| GDP_nominal_per_capita_rank = 28th
| Gini                   = 0.275
| Gini_year              = 1989
| Gini_rank              = 
| Gini_change            = low
| cctld                  = [[.su]]{{efn|Caktuar më 19 shtator 1990, ekzistues e në vazhdim.}}
| drives_on              = right
| calling_code           = +7
| time_zone              = ([[Coordinated Universal Time|UTC]]+2 te +12)
| iso3166code            = SU
| area_rank              = 1-rë
| percent_water          = 12.3
| HDI                    = 0.920
| HDI_year               = 1990 formula
| HDI_ref                = <ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/reports/219/hdr_1990_en_complete_nostats.pdf |title=Human Development Report 1990 |date=janar 1990 |publisher=[[Raporti i Zhvillimit Njerëzor|HDRO (Zyra e Raportit të Zhvillimit Njerëzor)]] [[Programi i Kombeve të Bashkuara për Zhvillim]] |page=111 |access-date=1 shtator 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190207194131/http://hdr.undp.org/sites/default/files/reports/219/hdr_1990_en_complete_nostats.pdf |archive-date=7 shkurt 2019 |url-status=live}}</ref>
}}
'''Bashkimi i Republikave Socialiste Sovjetike''' ([[shkurti|shkurt]] '''BRSS''', [[Gjuha ruse|rusisht]]: Союз Советских Социалистических Республик, СССР, tr.: ''Sojuz Sovjeckih Socialistiçeskih Respublik'', ''SSSR''), i njohur edhe si '''Bashkimi Sovjetik'''<ref>[http://www.britannica.com/eb/article-9105999/Union-of-Soviet-Socialist-Republics Union of Soviet Socialist Republics]. ''[[Britannica]]''</ref> (rusisht: Советский Союз, tr.: ''Sovjecki Sojuz''), ishte sipas kushtetutës shtet socialist që shtrihej në Euroazi prej vitit 1922 deri më 1991. Sidoqoftë, me përjashtim të disa periudha kalimtare (në veçanti pas vdekjes së [[Lenini]]t më 1924 dhe të [[Stalini]]t më 1953), Bashkimi Sovjetik ishte ''de facto'' diktaturë proletariati, me pushtet të përqendruar rreth Sekretarit të Përgjithshëm të Partisë Komuniste, që u bë parakusht për udhëheqje të vendit.

Dalë nga [[Perandoria Ruse]] pas [[Revolucioni i tetorit|Revolucionit Rus të 1917-ës]] dhe [[Revolucioni rus|Luftës Civile Ruse (1918-1921)]], BRSS-ja ishte bashkim i disa republikave sovjetike, por sinekdoka ''Rusi'' — njësia federale më e madhe dhe mbizotëruese — vazhdoi të përdorej përgjatë gjithë ekzistencës së shtetit. Kufijtë gjeografikë të BRSS-së ndryshuan me kohë, por pas aneksimeve madhore territoriale të vendeve baltike, Polonisë dhe Besarabisë, si dhe territoreve të tjera gjatë Luftës së Dytë Botërore, prej 1945 deri në shpërbërje, kufijtë përputheshin me ata të Rusisë së vonë perandorake, me përjashtim të Polonisë, gati gjithë Finlandës dhe Alaskës. Bashkimi Sovjetik shërbeu si model parësor për shtete të ardhshme komuniste gjatë Luftës së Ftohtë; qeverisja dhe organizimi politik i vendit përkufizoheshin nga partia e vetme politike, Partia Komuniste e Bashkimit Sovjetik.

Prej 1945 deri në shpërbërje më 1991 — periudha e njohur si Lufta e Ftohtë — Bashkimi Sovjetik dhe [[Shtetet e Bashkuara të Amerikës]] ishin dy superfuqitë botërore që mbizotëruan agjendën botërore të politikave ekonomike, punëve të jashtme, operacioneve ushtarake, këmbimeve kulturore, përparimeve shkencore, përfshirë këtu edhe nisjen e eksplorimit të gjithësisë, si dhe garave sportive (olimpiadave dhe kampionateve të ndryshme botërore).

Themeluar fillimisht si bashkim i katër republikave sovjetike socialiste, BRSS-ja u nda në 15 "republika bashkimi" më 1956: RSS Armene, RSS Azerbajxhanase, RSS Bjelloruse, RSS Estoneze, RSS Gjeorgjiane, RSS Kazake, RSS Kirgize, RSS Letoneze, RSS Lituaneze, RSS Moldave, RSFS Ruse, RSS Taxhike, RSS Ukrainase, dhe RSS Uzbeke. (Prej aneksimit të RSS Estoneze më 6 gusht 1940 deri në riorganizimit e RSS Karelo-Finlandeze në RASS Kareliane më 16 korrik 1956, numri i "republikave të bashkimit" ishte 16.)

== Historia ==
Historia e Bashkimit Sovjetik fillon më 7/8 nëntor 1917 me [[Revolucioni i tetorit|Revolucionin e tetorit]] (sipas kalendarit të vjetër 25/26 tetor 1917). Në 1918 nga bolshevikët proklamohet Federata Socialiste Ruse e Republikave Sovjetike, nxjerra e Kushtetutës së parë dhe më 17 korrik vrasja e familjes së Carit. Më 3 mars 1918 nënshkruhet marrëveshja e paqes me të cilën Bashkimi Sovjetik heq dorë nga sundimi në Poloni, vendet Baltike, Ukrainë, Finlandë dhe nga vendet e kërkuara në Kazakistan nga ana e Turqisë. Në maj të po këtij viti pason krijimi i shteteve jugore, Armenisë, Azerbajxhanit dhe Gjeorgjisë.

Armata e Kuqe del si fituese kundër Armatës së Bardhë (Gardistët e Bardhë) dhe trupave nga jashtë. Gjatë viteve 1919/20 Armata e Kuqe ri-pushton Ukrainën, më 1920 pushton Armenin, Azerbajxhanin, më 1921 edhe Gjeorgjinë ndërsa fillon luftën me Poloninë që zgjatë deri më 1921. Më 1919 themelohet Kominterna. Bashkimi Sovjetik më 1920 nënshkruan marrëveshjen për paqe me Estoninë, Letoninë dhe Finlandën, armëpushimin me Poloninë me të cilën edhe ri-tërheq kufirin.

Gjatë vitit 1921 shtypja e kryengritjes kundër bolshevikëve katastrofa e urisë merr 4-5 milion jeta të banorëve. Lenini ndërmerr reforma ekonomike për mënjanimin e pasojave të luftës. Më 1922 Bashkimi i Federatës Ruse me Ukrainë, Bjellorusinë, Transkauzinë në Bashkimin e Republikave Socialiste Sovjetike. Po në këtë vit Stalin vije në postin e Sekretarit Gjeneral të Partisë Komuniste të Rusisë, krijo një grup dhe eliminon kundërshtarët (Trockij, Sinovjen, Kamenev, Buharin) dhe merr pozicione e të parit të Sovjetëve. Më 1924 vdesë Lenini, krijohen disa republika dhe disa ndryshime me karaktere të zgjedhjes së problemeve etnike.

== Gjeografia==
Që nga formimi i kësaj bashkësia e deri në zbërthimin e saj, sipërfaqja tokësore ka mbetur e njëjtë d.m.th siç është formuar që pas luftës së dytë botërore. Për dallim nga sipërfaqja e Perandorisë Ruse, BRSS-ja në gjirin saj ka pësuar disa ndryshime të territorit. Si do që të jetë, BRSS-ja ka zënë një hapësirë më të madhe se Perandoria Ruse dhe me këtë ishte hapësira më e madhe në historinë e njerëzimit me një kryeqendër të përbashkët shtetërore.  

BRSS-ja sipas kufirit të pas vitit 1945, në perëndim kufizohej me Rumaninë (1.208&nbsp;km), Hungarinë (103&nbsp;km), Çekosllovakinë (97&nbsp;km), Poloninë (1.258) detin Lindor dhe Finlandën (1.340&nbsp;km) si dhe Norvegjinë (196&nbsp;km). Në veri kufizohej nga deti Baren, Karen, Laptev si dhe detin e Siberis lindore. Në lindje ndodhej deti Ohotkishë, deti Bering si dhe Oqeani Paqësorë. Në jug fillonte kufiri tokësor me Koren Veriore (19&nbsp;km), Republikën Popullore të Kinës (6,513&nbsp;km), Mongolin (3.485&nbsp;km), Afganistanin (2.264&nbsp;km), Iranin (2.013&nbsp;km), Turqinë (529&nbsp;km) si dhe me Detin e Zi. Gjatësia e vijës kufitare të BRSS-së ishte 19.025 kilometra. Kjo gjatësi ishte 1.000 kilometra më e gjatë se ajo e Rusisë (2008).  

Rreth 1/6 e sipërfaqes së tokës ishte hapësirë që e zinte BRSS-ja. Diku rreth 22,4 milion kilometra katrorë. Drejtëza horizontale lindje-perëndim e shtrirjes së territorit ishte diçka mbi 10.000&nbsp;km e gjatë, ndërsa në njërën nga paralelet e globit arrinte gjatësinë deri në 5 000&nbsp;km. Me këtë sipërfaqe, BRSS-ja shtrihej në 11 nga 24 zonat kohore të planetit.  

Pasurit natyrore të saj ishin të përmasave planetare. Kështu ishte e njohur për qymyrgur, xehe hekuri, vaj e gazë tokësorë. Pjesët veri-lindore të BRSS-së dalloheshin për ngricat sunduese të përhershme, ndërsa ato në pjesën qendrore të Azisë, për shkretira. Kështu përqindja e sipërfaqes me Ngrica dhe shkretira të ngrira në veri shkonte deri në 8, ndërsa e shkretirave të thata e të nxehta në jug deri në 10 %.  Në anën tjetër përqindja e pyjeve në sipërfaqen e përgjithshme ishte aty rreth 30.  

Po thuaj se gjysma e kësaj sipërfaqeje ishte e papërshtatshme për tu urbanizuar, përshkak të motit të ftohtë gjatë pjesës më të madhe të vitit. Koha e motit të shkrirjes së pjesëve të mëdha, zakonisht është e shkurtë në këto anë dhe me këtë lë hapësirë shumë të vogël e të vështirë për urbanizim apo për bujqësi. Kështu që kjo dukuri bënë që edhe pse BRSS-ja kishte sipërfaqe më të madhe në dispozicion, sipërfaqja e banueshme dhe e punueshme e SHBA-së, ishte më e madhe. Sipërfaqja e tokave të punueshme ishte diku rreth 10 % e sipërfaqes së tërë. Për dallim, SHBA-ja kishte 20 % të sipërfaqes tokë të punueshme.

== Sistemi Shtetëror ==
Sipas Kushtetutës bashkimi Sovjetik ishte Bashkësisë Shtetërore Shumë Nacionale Komuniste e cila kuptohej si diktaturë e proletariatit dhe që paraqitej me veprime totalitare me ndikime të ndryshme. Që me Kushtetutën e vitit 1936 (e bazuar në atë të 1924-ës) sigurohej roli prirës i Partisë Komuniste d.m.th Partisë Komuniste të BRSS-së në të gjitha lëmit shtetërore dhe shoqërore. Kjo e bënte që Bashkimi Sovjetik të kishte futur thellë sistemin shtetëror një partiakë që nga 1924-ta i cili ishte centralizuar dhe diktonte administratën, ekonominë dhe sistemin qeverisës.

Pas Kushtetutës së vitit 1977 (me ndryshime të shumëfishta; para së gjithash më 1 dhjetor 1988 dhe 1 mars e 26 dhjetorë 1990) sinjalizohej që Kryesia e Lartë Ekzekutive Sovjetike të kalonte në Kryesi kolektive. Kështu parashihej që funksioni i kryetarit të shtetit të i jepej të zgjedhurit drejt për drejt për një mandat pesë vjeçar. "De facto" praktikohej që Sekretari Gjeneral i Partisë Komuniste të BRSS-së të ishte prezantuesi më i lartë i shtetit, krye pari i shtetit.

Më 1990 presidenti i zgjedhur drejtë për drejtë për një mandat pesë vjeçar kishte një funksion të fuqishëm dhe merrte pozitën më të lartë, funksionin e krye parit të shtetit ndërsa veprimet e larta shtetërore dhe legjislative që nga 1989-ta i merrte Kongresi i Deputetëve të Popullit (2250 anëtarë, me mandate 5 vjeçare). Në kompetenca të kongresit ndër të tjera ishin edhe ndryshimet e Kushtetutës, çështjet themelore të brendshme dhe të jashtme si dhe zgjedhja e Krye Parit të Sovjetëve.

Si aktivist ligjvënës dhe organ kontrollues sinjalizohej Krye Pari i Sovjetëve (deri më 1989 Organi më i lartë/fuqiplotë) i përbërë nga dy dhoma me të drejta të barabarta dhe që secila kishte nga 271 deputet me mandat 5 vjeçar (të Bashkimit dhe të Kombeve). Nën kompetencat e tyre ishin ndër të tjerat edhe emërimi i kabinetit nën udhëheqjen e kryeministrit dhe të gjykatës kushtetues të Bashkimit Sovjetik. Punët e qeveris ishin në duar të Këshillit të Ministrave (deri më 1946 Këshilli i Komisionarëve të Popullit) nën udhëheqjen e kryeministrit.

Me fshirjen e të drejtës udhëheqëse të Partisë Komuniste të BRSS-së nga Kushtetuta në vitin 1990 u krijuan rrethanat e krijimit të sistemit shumë partiak. E drejta kushtetute e BRSS-së, 15 Republikat i shikonte si shtete të pavarura me të drejtë shkëputje, në të vërtet gjitha kompetencat gjendeshin në duar të Bashkësisë, shteti dhe kisha ishin të ndara. Kushtetuta i garantonte qytetarëve lirinë fetare dhe ateistëve propagandën kundër fesë. Feja ishte e kufizuar në lëmin kulturorë ndërsa veprimet fetare me fëmijët dhe të rinjtë ishin të ndaluara.  

=== Sistemi Administrativ ===
[[Skeda:USSR Republics Numbered Alphabetically.png|thumb|
15 republikat e bashkuara në unionin sovjetik nga 1956 deri më 1991:<br />
01 – [[Republika Socialiste Sovjetike e Armenisë|RSS e Armenisë]] ,<br />
02 – [[Republika Socialiste Sovjetike e Azerbajxhanit|RSS e Azerbajxhanit]] ,<br />
03 – [[Republika Socialiste Sovjetike e Bjellorusisë|RSS e Bjellorusisë]] ,<br />
04 – [[Republika Socialiste Sovjetike e Estonisë|RSS e Estonisë]] ,<br />
05 – [[Republika Socialiste Sovjetike e Gjeorgjisë|RSS e Gjeorgjisë]] ,<br />
06 – [[Republika Socialiste Sovjetike e Kazakistanit|RSS e Kazakstanit]] ,<br />
07 – [[Republika Socialiste Sovjetike e Kirgistanit|RSS e Kirgistanit]] ,<br />
08 – [[Republika Socialiste Sovjetike e Letonisë|RSS e Letonisë]] ,<br />
09 – [[Republika Socialiste Sovjetike e Lituanisë|RSS e Lituanisë]] ,<br />
10 – [[Republika Socialiste Sovjetike e Moldavisë|RSS e Moldavisë]] ,<br />
11 – [[Republika Socialiste Federale Sovjetike e Rusisë|RSFS e Rusisë]] ,<br />
12 – [[Republika Socialiste Sovjetike e Taxhikistanit|RSS e Taxhikistanit]] ,<br />
13 – [[Republika Socialiste Sovjetike e Turkmenistanit|RSS e Turkmenistanit]] ,<br />
14 – [[Republika Socialiste Sovjetike e Ukrainës|RSS e Ukrainës]] ,<br />
15 – [[Republika Socialiste Sovjetike e Uzbekistanit|RSS e Uzbekistanit]]
]]
{| class="prettytable" style="background:#E0E0E0; text-align:left;" width="75%" 
|+ Ish-Republikat Sovjetike deri më 1991 dhe shtete të e pavarura sot
|- bgcolor="#D0D0D0"
!  colspan = "4" | Republikat Sovjetike në BRSS !! Shtete të sotshme !! [[GUS]]!! [[NATO]] !! [[Bashkimi Evropian|EU]] !! [[EURASEC]]!! [[GUUAM]]!! [[OVKS]]!! [[SCO]]
|- align="left"
| {{RUS-1918|#|WIDTH=30}} || <small>1922–56</small>
|rowspan="2" |{{RUS-1954|#|WIDTH=30}}
|rowspan="2" |<small>1956–91</small>
|rowspan="2" |{{RUS|#|WIDTH=50}}
|rowspan="2" | <small>1991</small>
|rowspan="2" | –
|rowspan="2" | –
|rowspan="2" | <small>2002</small>
|rowspan="2" | –
|rowspan="2" | [[Figura:Blank vertex Hexagonal Icon.svg|10px]]
|rowspan="2" | <small>1996</small>
|- align="left"
|{{RU-KR-1952|#|WIDTH=50}} || <small>1940–56</small>
|- align="left"
|colspan = "3" |{{BLR-1951|#|WIDTH=50}} || <small>1922–91</small> || {{BLR|#|WIDTH=50}} || <small>1991</small> || – || – || <small>2002</small> || – || [[Figura:Blank vertex Hexagonal Icon.svg|10px]] || –
|- align="left"
|colspan = "3" |{{EST-1953|#|WIDTH=50}} || <small>1940–91</small> || {{EST|#|WIDTH=50}} || – || <small>2004</small> || <small>2004</small> || – || – || – || –
|- align="left"
|colspan = "3" |{{LVA-1953|#|WIDTH=50}} || <small>1940–91</small> || {{LVA|#|WIDTH=50}} || – || <small>2004</small> || <small>2004</small> || – || – || – || –
|- align="left"
|colspan = "3" |{{LTU-1953|#|WIDTH=50}} || <small>1940–91</small> || {{LIT|#|WIDTH=50}} || – || <small>2004</small> || <small>2004</small> || – || – || – || –
|- align="left"
|colspan = "3" |{{MDA-1952|#|WIDTH=50}} || <small>1940–91</small> || {{MDA|#|WIDTH=50}} || <small>1991</small> || – || – || <small>Vëzh.</small> || <small>1997</small> || – || –
|- align="left"
|colspan = "3" |{{UKR-1949|#|WIDTH=50}} || <small>1922–91</small> || {{UKR|#|WIDTH=50}} || <small>1991</small> || – || – || <small>Vëzh.</small> || <small>1997</small> || – || –
|- align="left"
| rowspan="3" |[[Figura:Flag of Transcaucasian SFSR.svg|20px]]<br />[[Republika Socialiste Federative Sovjetike e Transkaukazisë|RSS e Transkaukazisë]]<br /><small>1922–36</small>
|colspan = "2" |{{ARM-1952|#|WIDTH=50}} || <small>1936–91</small> || {{ARM|#|WIDTH=50}} || <small>1991</small> || – || – || <small>Vëzh.</small> || – || [[Figura:Blank vertex Hexagonal Icon.svg|10px]] || –
|- align="left"
|colspan = "2" |{{AZE-1952|#|WIDTH=50}} || colspan="2" rowspan="2" | <small>1936-91</small> || <small>1991</small> || – || – || – || <small>1997</small> || – || –
|- align="left"
|colspan = "2" |{{GEO-1951|#|WIDTH=50}} || <small>1993-08</small> || – || – || – || <small>1997</small> || – || –
|- align="left"
|colspan = "3" |{{KAZ-1953|#|WIDTH=50}} || <small>1936–91</small> || {{KAZ|#|WIDTH=50}}|| <small>1991</small> || – || – || <small>2002</small> || – || [[Figura:Blank vertex Hexagonal Icon.svg|10px]] || <small>1996</small>
|- align="left"
|colspan = "3" |{{KGZ-1952|#|WIDTH=50}} || <small>1936–91</small> || {{KGZ|#|WIDTH=50}} || <small>1991</small> || – || – || <small>2002</small> || – || [[Figura:Blank vertex Hexagonal Icon.svg|10px]] || <small>1996</small>
|- align="left"
|colspan = "3" |{{TJK-1953|#|WIDTH=50}} || <small>1929–91</small> || {{TJK|#|WIDTH=50}} || <small>1991</small> || – || – || <small>2002</small> || – || [[Figura:Blank vertex Hexagonal Icon.svg|10px]] || <small>1996</small>
|- align="left"
|colspan = "3" |{{TKM-1953|#|WIDTH=50}} || <small>1925–91</sma[[Figura:ll> || {{TKM|#|]]ǣWIDTH=50}} || <small>1991-05</small> || – || – || – || – || – || –
|- align="left"
|colspan = "3" |{{UZB-1952|#|WIDTH=50}} || <small>1925–91</small> || {{UZB|#|WIDTH=50}} || <small>1991</small> || – || – || – || <small>1999–05</small> || – || <small>2001</small>
|}

Fjalortha:
* '''RSS''' - '''R'''epublika '''S'''ocialiste '''S'''ovjetike
* '''BRSS''' - '''B'''ashkimi i '''R'''epublikave '''S'''ocialiste '''S'''ovjetike
* '''Shtete të sotshme:''' Shtete apo Republika të shpallura të pavarura më 1991 nga Bashkimi Sovjetik.
* '''GUS:''' Bashkësia e Shteteve të Pavarura
* '''NATO:''' Anëtar në [[NATO|Organizatën e Traktatit të Atlantikut Verior (Bllokun perindimor)]]
* '''EU:''' Anëtar në [[Bashkimi Evropian|Bashkimin Evropian]]
* '''EURASEC:''' Anëtar në Bashkësinë Ekonomike Euro-Aziatike
* '''GUAM:''' Anëtar në Aleancën e njohur si [[GUAM]] (Gjeorgji-Ukrainë-Azerbajxhan-Moldavi)
* '''OVKS:''' Anëtar në Organizaten e Sigurisë Kolektive 
* '''SCO:''' Anëtar në Organizatën për Bashkëpunim të Shangait
* '''Vëzh.:''' Vëzhgues në EURASEC

{| class="wikitable sortable" style="text-align:left" width="99%"
|-
! Republika
! Kryeqyteti
! Banorë 1989<ref>Regjistrimi i popullsisë më 1989 dhe [[The World Factbook]]</ref>
! % në total
! Ban. në qershor 2007
! '''+/-''' (1989–2007)
! Dendësia '''~''' 
! Sipërfaqja (km²)
! % në total
|-
| [[Republika Socialiste Federale Sovjetike e Rusisë|RSFS e Rusisë]] || [[Moska]] || 147.386.000 || 51,40 % || 141.377.752 || −4,0 % || 8,6 || 17.075.200 || 76,62 %
|-
| [[Republika Socialiste Sovjetike e Ukrainës|RSS e Ukrainës]] || [[Kievi]] || 51.706.746 || 18,03 % || 46.299.862 || −10,5 % || 85,6 || 603.700 || 2,71 %
|-
| [[Republika Socialiste Sovjetike e Uzbekistanit|RSS e Uzbekistanit]] || [[Tashkenti]] || 19.906.000 || 6,94 % || 27.780.059 || +39,6 % || 44,5 || 447.400 || 2,01 %
|-
| [[Republika Socialiste Sovjetike e Kazakistanit|RSS e Kazakstanit]] || [[Almaty]] || 16.711.900 || 5,83 % || 15.284.929 || −8,5 % || 6,1 || 2.727.300 || 12,24 %
|-
| [[Republika Socialiste Sovjetike e Bjellorusisë|RSS e Bjellorusisë]] || [[Minsk]]u || 10.151.806 || 3,54 % || 9.724.723 || −4,2 % || 48,9 || 207.600 || 0,93 %
|-
| [[Republika Socialiste Sovjetike e Azerbajxhanit|RSS e Azerbajxhanit]] || [[Baku]] || 7.037.900 || 2,45 % || 8.120.247 || +15,4 % || 81,3 || 86.600 || 0,39 %
|-
| [[Republika Socialiste Sovjetike e Gjeorgjisë|RSS e Gjeorgjisë]] || [[Tbilisi|Tiflisi]] || 5.400.841 || 1,88 % || 4.646.003 || −14,0 % || 77,5 || 69.700 || 0,31 %
|-
| [[Republika Socialiste Sovjetike e Taxhikistanit|RSS e Taxhikistanit]] || [[Dushanbe]]u || 5.112.000 || 1,78 % || 7.076.598 || +38,4 % || 35,7 || 143.100 || 0,64 %
|-
| [[Republika Socialiste Sovjetike e Moldavisë|RSS e Moldavisë]] || [[Kishinau]] || 4.337.600 || 1,51 % || 4.320.490 || −0,4 % || 128,2 || 33.843 || 0,15 %
|-
| [[Republika Socialiste Sovjetike e Kirgistanit|RSS e Kirgistanit]] || [[Bishkek]]u || 4.257.800 || 1,48 % || 5.284.149 || +24,1 % || 21,4 || 198.500 || 0,89 %
|-
| [[Republika Socialiste Sovjetike e Lituanisë|RSS e Lituanisë]] || [[Vilnius]]i || 3.689.779 || 1,29 % || 3.575.439 || −3,1 % || 56,6 || 65.200 || 0,29 %
|-
| [[Republika Socialiste Sovjetike e Turkmenistanit|RSS e Turkmenistanit]] || [[Ashgabati]] || 3.522.700 || 1,23 % || 5.097.028 || +44,7 % || 7,2 || 488.100 || 2,19 %
|-
| [[Republika Socialiste Sovjetike e Armenisë|RSS e Armenisë]] || [[Jerevani]] || 3.287.700 || 1,15 % || 2.971.650 || −9,6 % || 110,3 || 29.800 || 0,13 %
|-
| [[Republika Socialiste Sovjetike e Letonisë|RSS e Letonisë]] || [[Riga]] || 2.666.567 || 0,93 % || 2.259.810 || −15,3 % || 41,3 || 64.589 || 0,29 %
|-
| [[Republika Socialiste Sovjetike e Estonisë|RSS e Estonisë]] || [[Talini]] || 1.565.662 || 0,55 % || 1.315.912 || −16,0 % || 34,6 || 45.226 || 0,20 %
|}

== Popullsia ==
Sipas regjistrimit të fundit të përgjithshëm të popullsisë, të mbajtur më 1988, në 15 Republikat e Bashkimit Sovjetik jetonin 286,717 milionë banorë. Republika Socialiste Federative Ruse, shkurt RSFS Ruse, si për nga sipërfaqja, po ashtu edhe për nga numri i banorëve ishte në krye të republikave tjera. Kjo i mundësonte edhe në aspektet tjera politiko-ekonomike e shoqërore që të jetë si "lokomotivë" e BRSS-së pothuaj në çdo aspekt.  

Zhvillimi dhe dyndja e popullsisë në hapësirën e BRSS, ka pasur pikat e veçanta të saj. Kështu me bashkimin anësor të shteteve balltike më 1939, në statistika paraqitet rritje e dukshme e popullsisë. Një zhvillim i ngjashëm paraqitet edhe me futjen e territoreve Moldave, pastaj rritjes territoriale të Bjellorusisë dhe të Ukrainës në drejtim të Polonisë. Numri i banorëve gjatë viteve të luftës 1941-1945, për shkakë të vdekjeve të parakohshme, pasqyrohet më i vogël.

{| class="wikitable" style="background:#f9f9f9;"
|+ Zhvillimi i popullsisë
! style="background:#efefef;" | Republika
! style="background:#efefef;" | 1913
! style="background:#efefef;" | 1926
! style="background:#efefef;" | 1939
! style="background:#efefef;" | 1950
! style="background:#efefef;" | 1959
! style="background:#efefef;" | 1966
! style="background:#efefef;" | 1970
! style="background:#efefef;" | 1973
! style="background:#efefef;" | 1979
! style="background:#efefef;" | 1987
! style="background:#efefef;" | 1988/89<ref>Viti i regjistrimit është i diskutueshëm, ndoshta nuk është i saktë por megjithatë informues.</ref>
! style="background:#efefef;" | 1991
|-
| [[Republika Socialiste Federale Sovjetike e Rusisë|RSFS e Rusisë]] (RSFSR)
| 89.900*
| 92.737
| 108.379
|
| 117.534
| 126.561
| 130.079
| 132.151
| 137.410
| 145.311
| 147.386
| 148.548
|-
| [[Republika Socialiste Sovjetike e Ukrainës|RSS e Ukrainës]]
| 35.210
| 29.515
| 40.469
|
| 41.869
| 45.516
| 47.127
| 48.243
| 49.609
| 51.201
| 51.704
| 51.944
|-
| [[Republika Socialiste Sovjetike e Bjellorusisë|RSS e Bjellorusisë]]
| 6899
| 4983
| 8910
|
| 8055
| 8633
| 9002
| 9202
| 9533
| 10.078
| 10.200
| 10.260
|-
| [[Republika Socialiste Sovjetike e Uzbekistanit|RSS e Uzbekistanit]]
| 4366
| 4660
| 6440
|
| 8261
| 10.581
| 11.960
| 12.902
| 15.389
| 19.026
| 19.906
| 20.708
|-
| [[Republika Socialiste Sovjetike e Kazakistanit|RSS e Kazakistanit]]
| 5565
| 6037
| 5990
|
| 9154
| 12.129
| 12.849
| 13.705
| 14.684
| 16.244
| 16.538
| 16.793
|-
| [[Republika Socialiste Sovjetike e Gjeorgjisë|RSS e Gjeorgjisë]]
| 2601
| 2677
| 3540
|
| 4044
| 4548
| 4686
| 4838
| 4993
| 5266
| 5449
| 5464
|-
| [[Republika Socialiste Sovjetike e Azerbajxhanit|RSS e Azerbajxhanit]]
| 2339
| 2314
| 3205
|
| 3698
| 4660
| 5117
| 5420
| 6027
| 6811
| 7029
| 7137
|-
| [[Republika Socialiste Sovjetike e Lituanisë|RSS e Lituanisë]]
|
|
| 2880
|
| 2711
| 2986
| 3128
| 3234
| 3392
| 3641
| 3690
| 3728
|-
| [[Republika Socialiste Sovjetike e Moldavisë|RSS e Moldavisë]]
| 2056
| 242
| 2452
| 2290
| 2885
| 3368
| 3569
| 3721
| 3950
| 4185
| 4341
| 4366
|-
| [[Republika Socialiste Sovjetike e Letonisë|RSS e Letonisë]]
|
|
| 1885
|
| 2093
| 2262
| 2364
| 2430
| 2503
| 2647
| 2681
| 2681
|-
| [[Republika Socialiste Sovjetike e Kirgistanit|RSS e Kirgistanit]]
| 864
| 1002
| 1458
|
| 2066
| 2652
| 2933
| 3145
| 3523
| 4143
| 4291
| 4422
|-
| [[Republika Socialiste Sovjetike e Taxhikistanit|RSS e Taxhikistanit]]
| 1034
| 1032
| 1484
|
| 1981
| 2579
| 2900
| 3194
| 3806
| 4807
| 5112
| 5358
|-
| [[Republika Socialiste Sovjetike e Armenisë|RSS e Armenisë]]
| 1000
| 881
| 1282
|
| 1763
| 2194
| 2492
| 2672
| 3037
| 3412
| 3283
| 3376
|-
| [[Republika Socialiste Sovjetike e Turkmenistanit|RSS e Turkmenistanit]]
| 1042
| 998
| 1252
|
| 1516
| 1914
| 2159
| 2364
| 2765
| 3361
| 3534
| 3576
|-
| [[Republika Socialiste Sovjetike e Estonisë|RSS e Estonisë]]
|
|
| 1052
|
| 1197
| 1285
| 1356
| 1405
| 1465
| 1556
| 1573
| 1582
|-
! Totali
| 159.200
| 147.028
| 190.678
| 178.500
| 208.827
| 231.868
| 241.720
| 248.626
| 262.085
| 281.689
| 286.717
| 289.943
|}

<small><nowiki>*)</nowiki> Numri i banorëve në 1000</small><ref>Burimi: [[:ru:СССР|Wikipedia rusisht]]</ref>

'''Përkatësia fetare dhe ideologjike në BRSS'''

Sipas doktrinës së regjimit, BRSS-ja ishte ateiste, me këtë nga këndvështrimi i sotshëm ishte një shtet policor.  Kohëpaskohe, vende-vende, ritualet fetare ishin të ndaluara pjesërisht apo plotësisht, apo edhe manifestimi i tyre dënohet. Si do që të jetë, edhe nëse nuk ka pasur ndonjë ndërhyrje sistematike ligjore të shtetit, aty këtu janë nxjerrë ligje në mbështeje të ideologjisë komuniste gjatë ballafaqimit me manifestuesit e riteve fetare. Veçohet ligji për ndalimin e këndimit të këngëve fetare në mjediset publike.
Rreth vitit 1920, 90% e rusëve ishin të regjistruar si besimtar të kishës ortodokse Ruse.  Ndërsa më 1940, në fillim të luftës, numri i të regjistruarve bie në 30% të tyre. Besimtar të shumtë, në këtë fazë janë përndjekur nga besimtarët e ideologjisë komuniste. Këta të fundit në pozita shtetërore, kanë bërë edhe internimin në Siberi.(gulagët)  

Nën udhëheqjen e Lenint, në këtë drejtim, janë nxjerr disa dekrete dhe ligje, më 1918 dekreti për lirin e ndërgjegjies, më 1918 ligji për likuidimin e Kishës. Një ligj i stilit komunist, i cili ritualet nuk i ndalonte por që kishën, si institucion e shpallte të falimentuar.  Në të vërtetë, personelin e Kishës e përndjekte, ndërsa besimtarëve të saj si alternativë ju ofronte ideologjinë komuniste. Në këtë drejtim pas heqjes si institucion janë ndërmarrë edhe eliminime masive fizike ndaj klerit.  

Nën udhëheqjen e Stalinit, me mijëra ish-priftërinjë u internuan në llogoret e punës së dhunshme (Gulag). Një ndërmarrje të tillë, nuk i shpëtuan edhe institucionet fetare tjera në pjesën qendrore të Azisë, apo disa budistë në jug të liqenit Bajkal.  

Përgjatë luftës së II-të botërore, përdhunimi dhe ndalesat ndaj institucioneve fetare, duket të kenë pasur një rrënje.  Kështu një numër i caktuar priftërinjësh lëshohen nga burgjet, tolerohet hapja e objekteve të mbylluara më parë për besimtarët dhe për nxënësit e fesë. Pas ardhjes në udhëheqje të [[Nikita Hrushçov|Hrushovit]], fillon një valë e re kundër institucioneve fetare dhe krijohet një klimë popullore antifetare. Kështu që Hrushovi i premtoi popullit që në ekranet e televizorëve të tyre do ta shihnin priftin e fundit në Bashkimin Sovjetik.  Një lehtësim ndaj fesë duket të ketë ardhur me ardhjen në krye të komunistëve të [[Mikhail Gorbachev|Gorbaçovit]], më 1980. Pas zbërthimit të bashkësisë, pason një indiferencë shtetërore ndaj institucioneve fetare, dhe duket se janë kategorizuar ngjashëm me "organizatat joqeveritare" në Rusi, e në disa republika tjera kanë rolin e vjetër në shoqëri.

== Ekonomia e modelit sovjetik ==
Avantazhet dhe disavantazhet e modelit sovjetik ekonomik

Avantazhet:
* 1 Shmangje e inflacionit
* 2  Çmime të qëndrueshme
* 3  Shmang papunësinë dhe problemet me të ardhurat e bizneseve
* 4  Industrializimi dhe kolektivizimi i ekonomisë në një kohë rekord(ndonëse me humbje të mëdha)

Disavantazhet

Disavantazhet e modelit sovjetik mund te ndahen ne disavantazhe makroekonomike dhe mikroekonomike. Tek disavantazhet makroekonomike përfshihen:
* 1  Prodhim te pakët të mallrave
* 2  Çmimet e përcaktuara nga shteti shkaktojnë dëme në iniciativat agrikulturore
* 3  Humbje parash
* 4  Përqendrimi I punësimit në disa sektorë të caktuar të ekonomisë, duke lënë pas sektorë të tjerë, pa fuqi punëtore.

Disavantazhet mikroekonomike përfshijnë:
* 1  Shtytje të zhvillimit të tregut të zi
* 2  Cilësi të ulët të materialeve
* 3  Neglizhencë e nevojave të konsumatorit
* 4  Përqendrimi në kolektivizimin, industrializimin, dhe zhvillimi i industrisë kimike

== Shënime ==
{{notelist}}

== Referime ==
<references/>

== Lidhje të jashtme ==
{{Commonscat|Soviet Union|Bashkimi Sovjetik}}

{{Republikat e BRSS-së}}
{{Udhëheqësit e Partisë Komuniste të Bashkimit Sovjetik}}

[[Kategoria:Bashkimi Sovjetik| ]]
[[Kategoria:Shekulli i 20-të në Rusi]]
[[Kategoria:Shtetet ateiste]]
[[Kategoria:Komunizmi në Rusi]]
[[Kategoria:Republikat e hershme sovjetike]]
[[Kategoria:Shtete të shuara në Evropë]]
[[Kategoria:Shtete të shuara në Azinë Perëndimore]]
[[Kategoria:Shtete të shuara në Azinë Qendrore]]
[[Kategoria:Shtete të shuara në Azinë Veriore]]
[[Kategoria:Perandori të shuara]]
[[Kategoria:Shtete të shuara sllave]]
[[Kategoria:Republika socialiste të shuara]]
[[Kategoria:Historia e Bashkimit Sovjetik]]
[[Kategoria:Vendet dhe territoret rusishtfolëse]]
[[Kategoria:Shtetet sovjetike]]
[[Kategoria:Shtete dhe territore të themeluara më 1922]]
[[Kategoria:Shtete dhe territore të shpërbëra më 1991]]
[[Kategoria:Superfuqi]]
[[Kategoria:Shtetet totalitare]]
[[Kategoria:Perandoritë historike transkontinentale]]
[[Kategoria:Shtetet anëtare të mëparshme të Kombeve të Bashkuara]]


{{his-cung}}