Derri vietnamez

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Pikturë derri e llojit DỒng Hồ
Kërkimi i ushqimeve në tarracat e orizit në Sa Pa, në Provincën Lào Cai

Derri vietnamez është ekzonimi për Lon I (vietnamzisht) ose derri I, një racë e rrezikuar tradicionale vietnameze e një derri të vogël shtëpiak.

Ky lloj derri është i zi, me këmbë të shkurtër dhe me bark shumë të varur, nga i cili merr edhe emrin. Derri I ose vietnamez kryesisht rritet për të përfituar mish me aromë të mirë. [4] Ky derr është përshkruar si simbol i lumturisë dhe gjendet në pikturat tradicionale Đông Hồ të provincës Bắc Ninh. Gjithashtu ai njihet edhe si simbol i ngopjes dhe i pasurisë. [2]

Historia[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Derri I është një racë tradicionale vietnameze dhe mendohet se e ka origjinën nga provinca Nam Định të Vietnamit, në Deltën e Lumit të Kuq. Ai i përket një lloj race mbizotëruese tipike e racës së derrave të provincave të deltës dhe gjenden gjerësisht në provincën Nam Định dhe në provinca të tjera fqinje të Hà Nam, Ninh Bình dhe Thái Bình, si dhe në provincën e Thanh Hóa në jug, në rajonin e Bregut Qendror të Veriut. [3]

Deri në vitet 1970, derri vietnamez isha raca më e madhe e derrave në Vietnamin verior, që shkonin në miliona. [2] Më pas, ky lloj derri u zëvendësua nga derri Móng Cái. Instituti Kombëtar i Blegtorisë së Vietnamit filloi një program konservimi, me subvencione për fermerët që të rritnin stokun e racës së pastër, por kjo kishte pak përfitim, pasi edhe pati një rritje të numrit, por kostoja ishte e lartë për rritjen e racës së mirë . [2] Në 1991, popullsia e përgjithshme e derrit vietnamez u vlerësua në 675 000, dhe deri në vitin 2010 numri i vlerësuar ishte 120. Në 2003 Instituti Kombëtar i Blegtorisë renditi statusin e tij të ruajtjes si "kritik"; [5] në 2007 FAO e renditi atë si "të rrezikuar". [1]

Një numër i vogël i këtyre derrave u eksportua në vitet 1960 në Kanada dhe Suedi për t'u mbajtur në kopshte zoologjike ose për t'u përdorur për eksperimente laboratorike. Brenda një dekade, derri vietnamez u përhap në parqe kafshësh të vendeve të tjera në Evropë; madje disa u rritën në prona të vogla . Në mes të viteve 1980, ai hyri në Shtetet e Bashkuara nga Kanadaja dhe deri në fund të dekadës "derri me bark" po shitej si kafshë shtëpiake. Megjithëse jo të gjithë ata ishin racë të pastër, disa prej tyre u rritën në përmasa të konsiderueshme; [2] dhe ishin jetëshkurtër. [6]

Në vitin 2013 u shpall një specie pushtuese në Spanjë . [7]

Karakteristikat[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Derri I është një derr i vogël, me një peshë mesatare afërsisht 50 kg, dhe një lartësi mesatare prej rreth 36 cm. Është kryesisht i zi, me lëkurë të rrudhur e të rëndë. Ai ka bark të madh e të varur, saqë kur derri femër është e mbarsur, barku i saj rritet kaq shumë sa prek dhe zvarritet në tokë. Koka është e vogël, me një feçkë të kthyer lart, veshë e sy të vegjël dhe nofulla të rëna. [2]

Derri vietnamez është i fortë dhe ka rezistencë të mirë ndaj sëmundjeve dhe parazitëve. Zakonisht ka përmasa të gjera dhe ushqehet me kashtën e orizit dhe bimët e ujit të zonës së tij amtare. Përshtatet veçanërisht mirë me terrenin kënetor e me baltë, ku zakonisht jeton: ka këmbë të planifikuara e me peshë të tillë që mbështetet në të katër gishtat e secilës këmbë. [2]

Ekzistojnë dy lloje kryesore të kësaj race: Raca I-mo ose dhjamor I është derri tipik i vogël me këmbë të shkurtër, me veshë të vegjël me drejtim lart dhe një feçkë të shkurtër; I-pha ose Large I është më i gjatë, ka këmbë më të gjatë dhe një feçkë më të gjatë, me veshë më të mëdhenj të mbajtur horizontalisht. [2]

Referimet[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Lexime të mëtejshme[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

  • Nguyen, Thuy Thi Dieu (2004). Diversiteti gjenetik dhe distancat e racave të derrave vietnamez dhe evropian të analizuara me vendndodhjet mikrosatelitare . Aachen: Shaker Verlag. Disertacion.

Referimet[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]