Shihni burimin për Dharma

<div class="thumb tmulti tright"><div class="thumbinner multiimageinner" style="width:272px;max-width:272px"><div class="trow"><div class="theader">Dharma</div></div><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:134px;max-width:134px"><div class="thumbimage" style="height:132px;overflow:hidden">[[File:Ahimsa_hand.png|alt=|132x132px]]</img></div><div class="thumbcaption text-align-center">Virtyte të tilla si [[ahimsa]] (jo dhuna) <ref>see below:
</ref></div></div><div class="tsingle" style="width:134px;max-width:134px"><div class="thumbimage" style="height:132px;overflow:hidden">[[File:Yoga_Meditation_Pos-410px.png|alt=|132x132px]]</img></div><div class="thumbcaption text-align-center">Joga, sjellje personale <ref>see:
</ref></div></div></div><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:161px;max-width:161px"><div class="thumbimage" style="height:140px;overflow:hidden">[[File:Balanced_scales.svg|alt=|159x159px]]</img></div><div class="thumbcaption text-align-center">Ligji dhe drejtësia <ref>Bernard S. Jackson (1975), "From dharma to law", ''The American Journal of Comparative Law'', Vol. </ref></div></div><div class="tsingle" style="width:107px;max-width:107px"><div class="thumbimage" style="height:140px;overflow:hidden">[[File:A_havan_ceremony_on_the_banks_of_Ganges,_Muni_ki_Reti,_Rishikesh.jpg|alt=|140x140px]]</img></div><div class="thumbcaption text-align-center">Ritualet dhe ritet e kalimit <ref>[[Gavin Flood]] (1994), Hinduism, in Jean Holm, John Bowker (Editors) – ''Rites of Passages'', <templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles>[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Speciale:BurimetELibrave/1-85567-102-6|1-85567-102-6]], Chapter 3; Quote – "Rites of passage are dharma in action."; "Rites of passage, a category of rituals,..."</ref></div></div></div><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:111px;max-width:111px"><div class="thumbimage" style="height:154px;overflow:hidden">[[File:Raja_Ravi_Varma_-_Sankaracharya.jpg|alt=|154x154px]]</img></div><div class="thumbcaption text-align-center">Sannyasa dhe [[Āśrama (stage)|fazat e jetës]] <ref>[[Harold Coward]] (2004), "Hindu bioethics for the twenty-first century", ''JAMA: The Journal of the American Medical Association'', 291(22), pp. 2759–2760; Quote – "Hindu stages of life approach (ashrama dharma)..."</ref></div></div><div class="tsingle" style="width:157px;max-width:157px"><div class="thumbimage" style="height:154px;overflow:hidden">[[File:Dharma_Wheel.svg|alt=|155x155px]]</img></div><div class="thumbcaption text-align-center">Detyrat, të tilla si të mësuarit nga [[Dharmachakra|mësuesit]] <ref>see:
</ref></div></div></div></div></div>
[[Category:Pages using multiple image with auto scaled images]]
'''Dharma''' ( <ref>{{Citation |last=Wells |first=John C. |title=Longman Pronunciation Dictionary |year=2008 |edition=3rd |publisher=Longman |isbn=978-1-4058-8118-0}}</ref> sanskritisht: धर्म , ''Dharma'' ,{{IPA-sa|dʱɐrmɐ|pron|Dharma.ogg}}; {{Lang-pi|Dhamma}} ) është një koncept kyç me kuptime të shumta në fetë indiane të [[Hinduizmi|hinduizmit]], [[Budizmi|budizmit]], [[Xhainizmi|xhainizmit]] dhe [[Sikizmi|sikizmit]], ndër të tjera. <ref name=":0">{{Cite web |title=Dharma |url=https://www.britannica.com/topic/dharma-religious-concept |access-date=2016-08-18 |website=[[Encyclopædia Britannica]]}}</ref> Edhe pse nuk ekziston asnjë përkthim me fjalë të vetme për fjalën ''dharma'' në shqip (ose gjuhë të tjera evropiane), <ref name="lraw">See:
</ref> termi zakonisht kuptohet si referencë për "rendin dhe zakonin" që mbështesin jetën, "virtytin" ose "detyrat fetare dhe morale". {{Sfn|Grimes|1996}} <ref name="britannica19">Britannica, The Editors of Encyclopaedia. </ref>

Në [[Hinduizmi|hinduizëm]], dharma tregon sjellje që konsiderohen të jenë në përputhje me ''Ṛtën'' - "rendin dhe zakonin" që e bën jetën dhe universin të mundur. Këtu përfshihen detyrat, të drejtat, ligjet, sjellja, [[Virtyti|virtytet]] dhe "mënyra e drejtë e të jetuarit". <ref name="srdtce">see: *"Dharma", ''The Columbia Encyclopedia'', 6th Ed. </ref> Koncepti besohet të ketë një vlefshmëri transkohore, <ref>{{Cite journal |last=Kumar |first=Shailendra |last2=Choudhury |first2=Sanghamitra |date=2021-01-01 |editor-last=Meissner |editor-first=Richard |title=Ancient Vedic Literature and Human Rights: Resonances and Dissonances |journal=Cogent Social Sciences |language=en |volume=7 |issue=1 |pages=1858562 |doi=10.1080/23311886.2020.1858562 |issn=2331-1886 |doi-access=free}}</ref> dhe është një nga katër ''Puruṣārthas'' .

Në [[Budizmi|Budizëm]], dharma i referohet "ligjit dhe rendit kozmik ",  <ref name="Concise-PED">"[https://suttacentral.net/define/dhamma dhamma]", ''The New Concise Pali English Dictionary''.</ref> siç shprehet nga mësimet e [[Gautama Buddha|Budës]] .  <ref name="Concise-PED" /> Në filozofinë budiste, ''dhamma/dharma'' është gjithashtu termi për " [[Dukuria|dukuri]] ". <ref name="david">[[David Kalupahana]]. </ref> [note 2] Dharma në xhainizëm i referohet mësimeve të ''Tirthankarës'' ( ''Jina'' )  dhe trupit të doktrinës që ka të bëjë me pastrimin dhe transformimin moral të njerëzve. Në [[Sikizmi|sikizëm]], dharma tregon rrugën e drejtësisë, praktikat e duhura fetare dhe kryerjen e detyrave të veta morale. 


Koncepti i dharmës ishte në përdorim në fenë historike Vedike, dhe kuptimi dhe shtrirja e tij konceptuale ka evoluar gjatë disa mijëvjeçarëve. <ref name="phph">see:
</ref> Teksti i lashtë [[Gjuha tamile|Tamil]] ''[[Tirukkuṟaḷ]]'', pavarësisht se është një koleksion mësimesh aforistike mbi dharmën ( ''aram'' ), arthën ( ''porul'' ) dhe kamën ( ''inpam'' ), <ref name="Blackburn2000">{{Cite journal |last=Blackburn |first=Stuart |date=prill 2000 |title=Corruption and Redemption: The Legend of Valluvar and Tamil Literary History |url=https://www.cambridge.org/core/journals/modern-asian-studies/article/abs/corruption-and-redemption-the-legend-of-valluvar-and-tamil-literary-history/578480EEAB1B71821BBC5D2A9B42205F |journal=[[Modern Asian Studies]] |publisher=[[Cambridge University Press]] |volume=34 |issue=2 |page=453 |doi=10.1017/S0026749X00003632}}</ref> {{Rp|453}}<ref name="Sanjeevi2006">{{Cite book |last=N. Sanjeevi |title=First All India Tirukkural Seminar Papers |publisher=University of Madras |year=2006 |edition=2nd |location=Chennai |ref={{sfnRef|Sanjeevi, 2006}}}}</ref> {{Rp|82}}bazohet plotësisht dhe ekskluzivisht në ''aṟam'', termi tamil për dharmën. <ref name="VelusamyFaraday2017">{{Cite book |last=N. Velusamy and Moses Michael Faraday (Eds.) |title=Why Should Thirukkural Be Declared the National Book of India? |publisher=Unique Media Integrators |year=2017 |isbn=978-93-85471-70-4 |edition=First |location=Chennai |page=55 |language=ta, en}}</ref> {{Rp|55}}Ashtu si me përbërësit e tjerë të ''Puruṣārtha-'' s, koncepti i dharmës është pan-indian. [[Antonimet|Antonimi]] i dharmës është ''adharma'' .
<references />
[[Kategoria:Hinduizëm]]