Shihni burimin për Gjuha tamile


{{Infobox language|name=Tamil|pronunciation=[t̪amiɻ]|region=[[Tamil Nadu]] si dhe [[Puducherry]](Indi)<br>Rajoni i Veriut dhe Rajoni Lindor, Sri Lankë|speakers={{sigfig|78.430500|2}} million<!--68.9M India 2011, 5.5M Sri Lanka 2019, ethnic 1.9M Malaysia 2021, remainder from Ethn.-->|date=2011–2019|ref=e25|speakers2=[[Second language|Folës L2]]: {{sigfig|8|1}} million (2011)<ref name=e25/>|familycolor=Dravidiane|fam2=[[Southern Dravidian languages|Jugore]]|fam3=[[Tamil–Kannada languages|Tamil–Kannada]]|fam4=[[Tamil–Kodagu languages|Tamil–Kodagu]]|fam5=[[Middle Tamil|Tamil–Malajalam]]|fam6=Gjuhët tamile|ancestor=Tamile e Vjetër|ancestor2=Tamile e Mesme|script=[[Tamil script|Tamil]] ([[Shkrimet brahmike|Brahmik]])<br />[[Tamil-Brahmi]] (historik)<br />[[Shkrimi Grantha|Grantha]] (historical)<br />[[Alfabeti Vatteluttu|Vatteluttu]] (historik)<br />[[Shkrimi Pallava|Pallava]] (historik)<br />[[Kolezhuthu]] (historik)<br />[[Arwi]] ([[Arabic alphabet|Abxhad]])<br />[[Tamil Brajl]] ([[Bharati Brajl|Bharati]])<br />[[Shkrimi latin]] (jozyrtar)|nation={{flag|India}}<br/>
* [[Tamil Nadu]]<ref name="TN">{{citation |title=Official languages of Tamil Nadu |url=http://www.tn.gov.in/welcometn.htm |url-status=dead |publisher=Tamil Nadu Government |access-date=1 maj 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121021154022/http://www.tn.gov.in/welcometn.htm |archive-date=21 tetor 2012}}</ref>
* [[Puducherry (union territory)|Puducherry]]<ref>{{citation |url=http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM50thReport.pdf |title=Report of the Commissioner for Linguistic Minorities in India: 50th report (delivered to the Lokh Sabha in 2014) |page=155 |publisher=National Commissioner for Linguistic Minorities, Ministry of Minority Affairs, Government of India |access-date=8 qershor 2017 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20160708012438/http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM50thReport.pdf |archive-date=8 korrik 2016 |df=dmy-all}}</ref>
----Sri Lanka<ref>{{cite web |title=Official Languages Policy |url=http://www.languagesdept.gov.lk/web/index.php?option=com_content&view=article&id=38&Itemid=163&lang=en |website=languagesdept.gov.lk |publisher=Department of Official Languages |access-date=20 maj 2021 |archive-date=12 prill 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210412193905/http://languagesdept.gov.lk/web/index.php?option=com_content&view=article&id=38&Itemid=163&lang=en |url-status=dead }}</ref><br />{{flag|Singapore}}<ref name="statutes.agc.gov.sg">{{Singapore legislation|title=Republic of Singapore Independence Act|ed=1985}}, s7.</ref><br />
----'''Organizatat'''<br />
ASEAN|iso1=ta|iso2=tam|lc1=tam|ld1=Tamile Moderne|lc2=oty|ld2=Tamile e Vjetër|linglist=oty|lingname=Tamilishtja e vjetër|lingua=49-EBE-a|image=Word Tamil.svg|map=Idioma tamil.png|mapcaption=|dia1=[[#Dialects|Shiko poshtë]]|notice=IPA|sign=[[Signed Tamil]]|glotto=tami1289|glottoname=Tamilishtja moderne|glottorefname=Tamil|glotto2=oldt1248|glottoname2=Tamilishtja e vjetër}}
[[Category:Languages with ISO 639-2 code]]
[[Category:Languages with ISO 639-1 code]]
'''Tamile''' ( /ˈ t ɑː m i l / ; <ref>{{Cite web |title=Tamil, n. and adj. |url=https://www.oed.com/view/Entry/197399?redirectedFrom=tamil |access-date=24 janar 2023 |website=OED Online |publisher=Oxford University Press}}</ref> {{Lang|ta|தமிழ்}} ''Tamiḻ'' [t̪amiɻ]) është një gjuhë dravidiane e folur kryesisht nga populli tamil në nënkontinentin indian . Tamilishtja është një gjuhë zyrtare e shtetit indian [[Tamil Nadu]], shteteve  të [[Sri Lanka|Sri Lankës]] dhe [[Singapori|Singaporit]], <ref name="languagesdept">{{Citation |title=Department of Official Languages |url=http://www.languagesdept.gov.lk/ |publisher=Government of Sri Lanka |access-date=13 shtator 2012 |archive-date=15 shtator 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120915111428/http://www.languagesdept.gov.lk/ |url-status=dead }}</ref>  dhe territorit të Bashkimit Indian të Puducherry-it . Tamilishtja flitet gjithashtu nga pakica të konsiderueshme në katër shtetet e tjera të Indisë së Jugut, [[Kerala]], [[Karnataka]], [[Andra Pradesh|Andhra Pradesh]] dhe [[Telangana]], si dhe Territori i Bashkimit i Ishujve Andaman dhe Nikobar . Flitet gjithashtu nga diaspora tamile që gjendet në shumë vende, duke përfshirë [[Malajzia|Malajzinë]], [[Birmania|Mjanmarin]], [[Republika Jugafrikane|Afrikën e Jugut]], [[Mbretëria e Bashkuar e Britanisë së Madhe dhe Irlandës së Veriut|Mbretërinë e Bashkuar]], [[Shtetet e Bashkuara të Amerikës|Shtetet e Bashkuara]], [[Kanadaja|Kanada]], [[Franca|Francë]] dhe [[Mauritiusi|Mauricius]] . Tamilishtja flitet gjithashtu nga maurët e Sri Lankës . Një nga 22 gjuhët e planshtruara në Kushtetutën e Indisë, Tamilishtja ishte e para që u klasifikua si gjuhë klasike e Indisë .

Tamilishtja është një nga gjuhët klasike më të lashta të Indisë. <ref name="Circulation and the Historical Geog">{{Citation |last=Stein |first=B. |title=Circulation and the Historical Geography of Tamil Country |work=The Journal of Asian Studies |volume=37 |issue=1 |pages=7–26 |year=1977 |doi=10.2307/2053325 |jstor=2053325}}. </ref> <ref>{{Harvnb|Steever|1998}}. "one of India's
two classical languages, alongside the more widely known Indo-Aryan language Sanskrit".</ref> AK Ramanujan e përshkroi atë si "gjuhën e vetme të Indisë bashkëkohore, e cila është dukshëm e vazhdueshme me të kaluarën e saj klasike". <ref name="richestClassical">{{Citation |last=Zvelebil |first=Kamil |title=The Smile of Murugan |url=https://books.google.com/books?id=VF2VMUoY_okC&pg=PA11 |pages=11–12 |year=1973 |publisher=BRILL |isbn=978-90-04-03591-1}}</ref> Shumëllojshmëria dhe cilësia e letërsisë klasike tamile ka bërë që ajo të përshkruhet si "një nga traditat dhe letërsitë më të mëdha klasike të botës".  Literatura tamile e regjistruar është dokumentuar për më shumë se 2000 vjet. <ref name="companion">{{Harvnb|Zvelebil|1992}}: "...the most acceptable periodisation which has so far been suggested for the development of Tamil writing seems to me to be that of A Chidambaranatha Chettiar (1907–1967): 1. </ref> Periudha më e hershme e letërsisë tamile, letërsia Sangam, daton nga {{Rreth}} 300 para Krishtit deri në vitin 300 pas Krishtit <ref>[https://web.archive.org/web/20100707000020/http://www.ciil-classicaltamil.org/project1.html Definitive Editions of Ancient Tamil Works]. </ref> <ref>{{Citation |last=Abraham |first=S.A. |title=Chera, Chola, Pandya: Using Archaeological Evidence to Identify the Tamil Kingdoms of Early Historic South India |url=http://scholarspace.manoa.hawaii.edu/bitstream/10125/17189/1/AP-v42n2-207-223.pdf |work=Asian Perspectives |volume=42 |issue=2 |page=207 |year=2003 |doi=10.1353/asi.2003.0031}}</ref> Ajo ka literaturën më të vjetër midis gjuhëve dravidiane që ekzistojnë. Të dhënat më të hershme epigrafike të gjetura në dekretet shkëmbore dhe ' gurët heroikë ' datojnë rreth shekullit të 3-të para Krishtit. <ref name="Maloney1970">{{Citation |last=Maloney |first=C. |title=The Beginnings of Civilization in South India |work=The Journal of Asian Studies |volume=29 |issue=3 |pages=603–616 |year=1970 |doi=10.2307/2943246 |jstor=2943246}} at p. 610</ref> <ref name="Palani">{{Citation |last=Subramaniam |first=T.S. |title=Palani excavation triggers fresh debate |date=29 gusht 2011 |url=http://www.thehindu.com/news/states/tamil-nadu/article2408091.ece |work=The Hindu |place=Chennai, India}}</ref> Rreth 60,000 nga afërsisht 100,000 mbishkrimet e gjetura nga Anketimi Arkeologjik i Indisë në Indi janë në Tamil Nadu. Prej tyre, shumica janë në tamilisht, ndërsa gjuhët e tjera zënë rreth 5%. <ref>{{Citation |title=Students get glimpse of heritage |date=22 nëntor 2005 |url=http://www.hindu.com/2005/11/22/stories/2005112215970400.htm |work=[[The Hindu]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20060518064346/http://www.hindu.com/2005/11/22/stories/2005112215970400.htm |place=Chennai, India |archive-date=18 maj 2006}}</ref> Mbishkrime në gjuhën tamile të shkruara me shkrimin Brahmi janë zbuluar në [[Sri Lanka]] dhe në mallra tregtare në Tajlandë dhe Egjipt. <ref name="Egypt">{{Citation |title=Tamil Brahmi script in Egypt |date=21 nëntor 2007 |url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tamil-brahmi-script-in-egypt/article1952611.ece |work=The Hindu |access-date=5 janar 2015}}</ref> <ref name="Foreign locations">{{Citation |last=Mahadevan |first=Iravatham |title=An epigraphic perspective on the antiquity of Tamil |date=24 qershor 2010 |url=http://www.thehindu.com/opinion/op-ed/an-epigraphic-perspective-on-the-antiquity-of-tamil/article482654.ece |work=The Hindu |place=Chennai, India}}</ref> Dy [[Dorëshkrimi|dorëshkrimet]] më të hershme nga India, <ref>{{Citation |title=The I.A.S. Tamil Medical Manuscript Collection |url=http://www.unesco.org/new/en/communication-and-information/memory-of-the-world/register/full-list-of-registered-heritage/registered-heritage-page-8/the-ias-tamil-medical-manuscript-collection/#c187096 |publisher=UNESCO |access-date=13 shtator 2012}}</ref> <ref>{{Citation |title=Saiva Manuscript in Pondicherry |url=http://www.unesco.org/new/en/communication-and-information/memory-of-the-world/register/full-list-of-registered-heritage/registered-heritage-page-8/saiva-manuscript-in-pondicherry/ |publisher=UNESCO |access-date=13 shtator 2012}}</ref> të njohura dhe të regjistruara nga regjistri i Kujtesës Botërore të UNESCO-s në 1997 dhe 2005, janë shkruar në gjuhën tamile. <ref>{{Citation |title=Memory of the World Register: India |url=http://www.unesco.org/new/en/communication-and-information/memory-of-the-world/register/access-by-region-and-country/in/#c184233 |publisher=UNESCO |access-date=13 shtator 2012}}</ref>

== Klasifikimi ==
''Tamilishtja'' i përket degës jugore të gjuhëve dravidiane, një familje me rreth 26 gjuhë vendase në [[Nënkontinenti indian|nënkontinentin Indian]]. <ref>{{Harvnb|Krishnamurti|2003|p=19}}</ref> Ajo klasifikohet gjithashtu si pjesë e një familje të gjuhëve tamile, e cila së bashku me gjuhën tamile, përfshin gjuhët e rreth 35 grupeve etno-gjuhësore <ref>Perumal, A. K. (2005) ''Manorama Yearbook'' (Tamil), pp. 302–318.</ref>.

Gjuha më e afërt me atë tamile është ajo malajalam ; të dyja filluan të ndryshojnë rreth shekullit të 9-të pas Krishtit. <ref>{{Citation |title=Concise Encyclopedia of Languages of the World |date=2010 |page=297 |publisher=Elsevier}}</ref> Megjithëse shumë nga dallimet midis tamilishtes dhe malajalamishtes tregojnë një ndarje parahistorike të dialektit perëndimor. <ref name="malayalamorigin">{{Citation |last=Menon |first=A. G. |title=Some observations on the sub-group Tamil-Malayalam: Differential realizations of the cluster * ṉt |work=Bulletin of the School of Oriental and African Studies |volume=53 |page=87 |year=2009 |doi=10.1017/S0041977X00021285}}</ref> Procesi i ndarjes në një gjuhë të veçantë, malajalame, perfundoi deri në një pikë në shekullin e 13-të ose të 14-të. <ref name="andronov">{{Harvnb|Andronov|1970}}</ref>

== Statusi ligjor ==
Tamilishtja është [[gjuha zyrtare]] e shtetit Indian të Tamil Nadusë dhe një nga 22 gjuhët nën planin 8 të kushtetutës së Indisë . <ref>{{Cite web |title=8th Schedule of Indian Constitution - 22 Official Languages |url=https://byjus.com/free-ias-prep/list-of-languages-in-the-8th-schedule/ |access-date=2021-02-08 |website=BYJUS |language=en-US}}</ref> Është një nga gjuhët zyrtare të territoreve Puducherry dhe ishujve Andaman dhe Nicobar. <ref>{{Citation |last=Ramamoorthy |first=L |title=Multilingualism and Second Language Acquisition and Learning in Pondicherry |date=shkurt 2004 |url=http://www.languageinindia.com/feb2004/multilingual.html |publisher=Language in India |access-date=16 gusht 2007}}</ref> <ref>{{Citation |last=Sunwani |first=Vijay K |title=Amazing Andamans and North-East India: A Panoramic View of States, Societies and Cultures |date=shkurt 2007 |url=http://www.languageinindia.com/feb2007/northeasternstates.pdf |publisher=Language in India |access-date=16 gusht 2007}}</ref> Tamilishtja është gjithashtu një nga gjuhët zyrtare të [[Singapori|Singaporit]]  dhe një nga gjuhët zyrtare të Sri Lankës, së bashku me sinhalishten . <ref name="languagesdept"/> Dikur iu dha statusi zyrtar vetëm në emër në shtetin indian të [[Haryana|Harjanas]], me sa duket si një kundërshtim ndaj [[Punjab (Indi)|Panxhabit]], megjithëse nuk kishte asnjë popullsi tamilfolëse në shtet, dhe më vonë u zëvendësua nga [[Gjuha penxhabe|Panxhabishtja]], në 2010. <ref>Bharadwaj, Ajay (7 March 2010) [http://www.dnaindia.com/india/1356124/report-punjabi-edges-out-tamil-in-haryana Punjabi edges out Tamil in Haryana]. </ref> Në Malajzi, 543 shkolla qeveritare të arsimit fillor janë të gatshme plotësisht në gjuhën tamile si mjet mësimi . <ref>{{Citation |title=Language Shift in the Tamil Communities of Malaysia and Singapore: the Paradox of Egalitarian Language Policy |url=http://ccat.sas.upenn.edu/~haroldfs/540/handouts/sparadox/sparadox.html |publisher=Ccat.sas.upenn.edu |access-date=13 shtator 2012}}</ref> Krijimi i shkollave të mesme tamile ka qenë në proces në [[Birmania|Mjanmar]] për të ofruar arsim tërësisht në këtë gjuhë nga tamilët që u zhvendosën atje 200 vjet më parë. <ref name="bbc.com">Natarajan, Swaminathan (6 March 2014) [https://www.bbc.com/news/world-asia-25438275 Myanmar's Tamils seek to protect their identity]. </ref> Kursi i kësaj gjuhe është i ndjekshëm në disa borde shkollash vendore dhe universitete të mëdha në [[Kanadaja|Kanada]] dhe muaji janar është shpallur "Muaji i Trashëgimisë Tamile" nga Parlamenti i Kanadasë . <ref>{{Citation |title=Statement by the Prime Minister of Canada on Thai Pongal |date=13 janar 2017 |url=http://www.pm.gc.ca/eng/news/2017/01/14/statement-prime-minister-canada-thai-pongal}}</ref> <ref>{{Citation |title=Canada officially declares pride in its Tamils, passes Bill calling for Tamil Heritage Month |date=8 tetor 2016 |url=http://www.thenewsminute.com/article/canada-officially-declares-pride-its-tamils-passes-bill-calling-tamil-heritage-month-51059 |work=The News Minute |access-date=6 gusht 2017}}</ref> Tamilishtja gëzon një status të veçantë mbrojtjeje sipas nenit 6(b), Kapitulli 1 i Kushtetutës së Afrikës së Jugut dhe mësohet si lëndë në shkollat e provincës KwaZulu-Natal . <ref>{{Citation |title=Constitutional Court of South Africa – The Constitution |url=http://www.constitutionalcourt.org.za/site/constitution/english-web/ch1.html |work=www.constitutionalcourt.org.za |access-date=5 gusht 2017}}</ref> <ref>{{Citation |title=Five Indian languages reinstated as official subjects in South African schools |date=21 mars 2014 |url=http://www.jagranjosh.com/current-affairs/five-indian-languages-reinstated-as-official-subjects-in-south-african-schools-1395392591-1 |work=Jagranjosh.com |access-date=6 gusht 2017}}</ref> Kohët e fundit, ajo është përhapur si lëndë studimi në shkollat në [[Franca përtejdetit|departamentin francez të përtejdetit]] të [[Reunioni|Réunionit]] . <ref>{{Citation |last=Srivatsa |first=Sharath S. |title=For these islanders, a reunion with Tamil |date=8 janar 2017 |url=http://www.thehindu.com/news/national/For-these-islanders-a-reunion-with-Tamil/article17009446.ece |work=The Hindu |access-date=6 gusht 2017}}</ref>

Përveç kësaj, me krijimin në tetor 2004 të një statusi ligjor për gjuhët klasike nga Qeveria e Indisë dhe pas një fushate politike të mbështetur nga disa shoqata tamile, <ref name="dmkpolitics2">{{Citation |last=Dutta |first=Sujan |title=Classic case of politics of language |date=28 shtator 2004 |url=http://www.telegraphindia.com/1040928/asp/frontpage/story_3813391.asp |work=The Telegraph |archive-url=https://archive.today/20130203214540/http://www.telegraphindia.com/1040928/asp/frontpage/story_3813391.asp |place=[[Kolkata]], India |quote=Members of the committee felt that the pressure was being brought on it because of the compulsions of the Congress and the UPA government to appease its ally, M. Karunanidhi's DMK. |access-date=20 prill 2007 |archive-date=3 shkurt 2013}}</ref> <ref name="historyofdemand">{{Citation |last=Viswanathan |first=S. |title=Recognising a classic |date=tetor 2004 |url=https://frontline.thehindu.com/static/html/fl2122/stories/20041105004310600.htm |work=The Hindu |archive-url=https://web.archive.org/web/20070926212522/http://www.hinduonnet.com/fline/fl2122/stories/20041105004310600.htm |archive-date=26 shtator 2007}}</ref> Tamilishtja u bë gjuha e parë klasike e njohur ligjërisht në Indi. Njohja u njoftua nga presidenti asokohe i Indisë, Abdul Kalam, i cili ishte vetë tamil, në një seancë të përbashkët mes dy dhomave të Parlamentit Indian më 6 qershor 2004. <ref name="LanguageInIndia">{{Citation |last=Thirumalai |first=MS |title=Tradition, Modernity and Impact of Globalization&nbsp;– Whither Will Tamil Go? |date=nëntor 2004 |url=http://www.languageinindia.com/nov2004/tamilglobalization1.html |work=Language in India |volume=4 |access-date=17 nëntor 2007}}</ref> <ref name="BBC Classical language">[http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/3667032.stm India sets up classical languages]. </ref> <ref name="The Hindu Classical language">[https://web.archive.org/web/20051030050314/http://www.hindu.com/2005/10/28/stories/2005102809281200.htm "Sanskrit to be declared classical language"]. </ref>

== Sistemi i shkrimit ==
[[Skeda:History_of_Tamil_script.jpg|parapamje| Evolucioni historik i shkrimit tamil nga Tamil Brahmi i mëparshëm afër majës deri te shkrimi i tanishëm në fund]]
Pasi Tamil Brahmi rreshti në përdorim, gjuha tamile u shkrua duke përdorur një shkrim të quajtur vaṭṭeḻuttu, ndër të tjera si Grantha dhe Pallava . Shkrimi bashkëkohor tamil përbëhet nga 12 [[Zanorja|zanore]], 18 [[Bashkëtingëllorja|bashkëtingëllore]] dhe një karakter i veçantë, ''āytam'' . Zanoret dhe bashkëtingëlloret kombinohen për të formuar 216 karaktere të përbëra, duke dhënë gjithsej 247 karaktere (12 + 18 + 1 + (12 x 18)). Të gjitha bashkëtingëlloret kanë një zanore të qenësishme (mëvetësishme) ''a'', siç ndodh me shkrimet e tjera indike . Kjo zanore e qenësishme hiqet duke shtuar një pikë të quajtur ''{{IAST|puḷḷi}}'', mbi shenjën bashkëtingëllore. Për shembull, {{Lang|ta|ன}} lexohet ''ṉa'' (me ''a'' të qenësishme) dhe {{Lang|ta|ன்}} lexohet ''ṉ'' (pa zanore). Shumë shkrime indike kanë një shenjë të ngjashme, të quajtur përgjithësisht virama, por shkrimi tamil ndryshon sepse pothuajse gjithmonë përdor një ''puḷḷi'' të dukshme për të treguar një 'bashkëtingëllore të vdekur' (një bashkëtingëllore pa zanore). Në shkrimet e tjera indike, përgjithësisht preferohet të përdoret një ligaturë (përngjitje) ose një gjysmëformë për të shkruar një rrokje të formuar nga dy ose më shumë bashkëtingëllore të ndjekura nga një zanore, megjithëse përdorimi i viramës është i mundur. Shkrimi tamil nuk dallon plozivët e zëshëm nga ata pa zë. Në vend të kësaj, plozivët artikulohen me zë në varësi të vendndodhjes së tyre në një fjalë, në përputhje me rregullat e fonologjisë tamile .

=== Numërorët dhe simbolet ===
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
!zero
! një
! dy
! tre
! katër
! pesë
! gjashtë
! shtatë
! tetë
! nëntë
! dhjetë
! njëqind
! mijë
|- style="font-size: 150%"
| {{Lang|ta|௦}}
| {{Lang|ta|௧}}
| {{Lang|ta|௨}}
| {{Lang|ta|௩}}
| {{Lang|ta|௪}}
| {{Lang|ta|௫}}
| {{Lang|ta|௬}}
| {{Lang|ta|௭}}
| {{Lang|ta|௮}}
| {{Lang|ta|௯}}
| {{Lang|ta|௰}}
| {{Lang|ta|௱}}
| {{Lang|ta|௲}}
|}
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
!ditë
! muaj
! vit
! debiti
! krediti
! si më sipër
! rupi
! numëror
|- style="font-size: 150%"
| {{Lang|ta|௳}}
| {{Lang|ta|௴}}
| {{Lang|ta|௵}}
| {{Lang|ta|௶}}
| {{Lang|ta|௷}}
| {{Lang|ta|௸}}
| {{Lang|ta|௹}}
| {{Lang|ta|௺}}
|}

== Fonologjia ==

== Gramatika ==
Tamilishtja ndërtohet sipas gramatikës [[Përngjitja|aglutinative]], ku prapashtesat përdoren për të shënuar secilën : klasën e emrit, [[Numri gramatikor|numrin]] dhe [[Rasa gramatikore|rasën]], [[Koha gramatikore|kohën e]] foljes dhe kategori të tjera gramatikore. Terminologjia standarde metallinguistike dhe fjalori shkencor i Tamilit janë në vetvete tamile, në krahasim me [[Gjuha sanskrite|sanskritishten]] që është standardi për shumicën e [[Gjuhët indo-ariane|gjuhëve indo-ariane]] . <ref name="metalanguage_zvelbil">{{Citation |last=Zvelebil |first=Kamil |title=The Smile of Murugan |url=https://books.google.com/books?id=VF2VMUoY_okC&pg=PA4 |page=4 |year=1973 |publisher=BRILL |isbn=978-90-04-03591-1}}</ref> 

Fjalët tamile përbëhen nga një [[Leksema|rrënjë leksikore]], së cilës i bashkangjiten një ose më shumë [[ndajshtesa]]. Shumica e shtesave tamile janë [[prapashtesa]] . Prapashtesat tamile mund të jenë prapashtesa [[Ndajshtesimi|derivative]], të cilat ndryshojnë ose pjesën e të folurit të fjalës ose kuptimin e saj, ose prapashtesa lakore, të cilat shënojnë kategori si [[Veta gramatikore|personi]], [[Numri gramatikor|numri]], [[Format e shtjelluara të foljes|disponimi]], [[Koha gramatikore|koha]], etj. Nuk ka asnjë kufi të prerë për gjatësinë dhe shtrirjen e [[Përngjitja|aglutinimit]], gjë që mund të çojë në fjalë të gjata me shumë prapashtesa, të cilat do të kërkonin disa fjalë ose një fjali në anglisht. Për të dhënë një shembull, fjala ''pōkamuṭiyātavarkaḷukkāka'' (போகமுடியாதவர்களுக்காக) do të thotë "për hir të atyre të cilët nuk mund të shkojnë [[Morfema|"]] :
{| class="wikitable" align="center"
| align="center" |''போக''
| align="center" | ''முடி''
| align="center" | ''ஆத்''
| align="center" | ''அ''
| align="center" | ''வர்''
| align="center" | ''கள்''
| align="center" | ''உக்கு''
| align="center" | ''ஆக''
|-
| align="center" | ''pōka''
| align="center" | ''muṭi''
| align="center" | ''at''
| align="center" | ''a''
| align="center" | ''var''
| align="center" | ''kaḷ''
| align="center" | ''ukku''
| align="center" | ''aka''
|-
| '''shkoj'''
| '''realizoj'''
| align="center" | '''mohim''' '''(jopersonal)'''
| align="center" | '''shënues pjesor'''
| align="center" | '''emërzues<br />''ai/ajo që bën'''''
| align="center" | '''shënues shumësi'''
| align="center" | '''te'''
| align="center" | '''për'''
|-
|}

=== Morfologjia ===


<nowiki></br></nowiki>Emrat tamilë (dhe përemrat) klasifikohen në dy super-klasa ( ''{{IAST|tiṇai}}'' ) - "të arsyeshëm" ( ''{{IAST|uyartiṇai}}'' ) dhe "të paarsyeshëm" ( ''akṟiṇai'' ) - të cilat përfshijnë gjithsej pesë klasa ( ''pāl'', që fjalë për fjalë do të thotë "gjini". ). Njerëzit dhe [[hyjnitë]] klasifikohen si "të arsyeshëm", dhe të gjithë emrat e tjerë (kafshët, objektet, emrat abstraktë) klasifikohen si të paarsyeshëm. Emrat dhe përemrat "e arsyeshëm" i përkasin njërës nga tre klasat ( ''pāl'' ) - njëjës mashkullor, njëjës i gjinisë femërore dhe shumësi i arsyeshëm. Emrat dhe përemrat "e paarsyeshëm" i përkasin njërës nga dy klasat: njëjësi i paarsyeshëm dhe shumësi i paarsyeshëm. ''Pāl -i'' shpesh shënjohet përmes prapashtesave. Forma e shumësit për emrat racional mund të përdoret si një formë nderuese, asnjanëse nga gjinia, njëjës. <ref name="classes_of_nouns">{{Citation |last=Caldwell |first=Robert |title=Classes of nouns in Tamil |url=https://books.google.com/books?id=AfwCAAAAMAAJ&q=%22Classes+of+nouns+in+Tamil%22&pg=RA1-PA156 |year=1875 |publisher=Trübner |access-date=1 qershor 2007}}</ref>
{| class="wikitable" align="center"
| colspan="5" align="center" style="background: #f2f2f2;" |'''peyarccol (emër-fjalë)''' <ref name="classes_of_nouns2">{{Citation |last=Caldwell |first=Robert |title=Classes of nouns in Tamil |url=https://books.google.com/books?id=AfwCAAAAMAAJ&q=%22Classes+of+nouns+in+Tamil%22&pg=RA1-PA156 |year=1875 |access-date=1 qershor 2007}}</ref>
|-
| colspan="3" align="center" style="background: #f2f2f2;" | '''''uyartiṇai'''''<br />(racionale)
| colspan="2" align="center" style="background: #f2f2f2;" | '''''aḵṟiṇai'''''<br />(irracionale)
|-
| align="center" style="background: #f9f9f9;" | ''āṇpāl''<br />Mashkull
| align="center" style="background: #f9f9f9;" | ''peṇpāl''<br /> Femër
| align="center" style="background: #f9f9f9;" | ''palarpāl''<br /> Kolektive
| align="center" style="background: #f9f9f9;" | ''oṉṟaṉpāl''<br />Një
| align="center" style="background: #f9f9f9;" | ''palaviṉpāl''<br /> Shumë
|-
| colspan="5" align="center" style="background: #f2f2f2;" | '''Shembull: fjalët tamile për "bërës"'''
|-
| align="center" style="background:#f9f9f9;" | ''ceytavaṉ''<br /> Ai që bëri
| align="center" style="background:#f9f9f9;" | ''ceytavaḷ''<br /> Ajo që bëri
| align="center" style="background:#f9f9f9;" | ''ceytavar(kaḷ)''<br />Ata që bënë
| align="center" style="background:#f9f9f9;" | ''ceytatu''<br />Ajo që bëri
| align="center" style="background:#f9f9f9;" | ''ceytavai''<br />Ata që bënë
|}
Foljet tamile lakohen gjithashtu përmes përdorimit të prapashtesave. Një formë tipike foljeje tamile do të ketë një numër [[Prapashtesa|prapashtesash]], të cilat tregojnë vetën, numrin, mënyrën, kohën dhe formën.

=== Sintaksa ===
Tamilishtja është një gjuhë e vijueshme kokë-parësore . Folja vjen në fund të klauzës, me një renditje tipike fjalësh të kryefjalës-kundrinorit-kallëzuesit (SOV) (ose shqip RUA). <ref name="SOV_language">{{Citation |title=Tamil is a head-final language |url=http://www.linguistics.ucla.edu/people/schuh/lx001/Discussion/d02.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20030919235821/http://www.linguistics.ucla.edu/people/schuh/lx001/Discussion/d02.html |access-date=1 qershor 2007 |archive-date=19 shtator 2003}}</ref> <ref>{{Citation |title=WALS – Tamil |url=http://wals.info/languoid/lect/wals_code_tml |publisher=Wals.info |access-date=13 shtator 2012}}</ref> Megjithatë, rendi i fjalëve në tamilisht është gjithashtu i ndryshueshëm, kështu që përkëmbime sipërfaqësore të rendit SOV janë të mundshme me efekte të ndryshme [[Pragmatika|pragmatike]] . Tamilishtja ka [[Parafjala|pasfjalë]] dhe jo [[Parafjala|parafjalë]] . Dëftuesit dhe modifikuesit i paraprijnë emrit brenda togfjalëshit emëror. Fjalitë e nënrenditura i paraprijnë foljes së fjalisë matricore.

== Fjalori ==
Fjalori i gjuhës tamile është kryesisht dravidian. Një ndjenjë e fortë e [[Purizmi gjuhësor|pastërtisë gjuhësor]] manifestohet në tamilishten moderne, <ref>{{Citation |last=Ramaswamy |first=S. |title=En/gendering Language: The Poetics of Tamil Identity |work=Comparative Studies in Society and History |volume=35 |issue=4 |page=683 |year=2009 |doi=10.1017/S0010417500018673}}</ref> e cila kundërshton përdorimin e fjalëve të huaja. <ref>{{Harvnb|Krishnamurti|2003}}.</ref> Megjithatë, një numër fjalësh të përdorura në tamilishten klasike dhe moderne janë huazime nga gjuhët e grupeve fqinje, me të cilat tamilët kishin lidhje tregtare, duke përfshirë Mundën (për shembull, {{IAST|tavaḷai}} "bretkocë" nga Munda {{IAST|tabeg}} ), Malajen (p.sh. {{IAST|cavvarici}} "sago" nga malajishtja {{IAST|sāgu}}), Kinezishten (për shembull, {{IAST|campān}} "lundër" nga kinezishtja san-pan) dhe Greqishten (për shembull, {{IAST|ora}} nga greqishtja ὥρα). Në kohët moderne, tamilishtja ka importuar fjalë nga gjuha [[Gjuha urdu|urdu]] dhe [[gjuha marathi|marathi]], duke pasqyruar grupe që kanë ndikuar zonën tamile  dhe nga gjuhët fqinje si telugu, kanade dhe sinhale. Gjatë periudhës moderne, fjalët janë përshtatur edhe nga gjuhët evropiane, si portugalishtja, frëngjishtja dhe anglishtja. <ref>{{Harvnb|Meenakshisundaran|1965}}</ref>

Efekti më i fortë i kësaj pastërtie në tamilisht ka qenë mbi fjalët e marra nga sanskritishtja. Gjatë historisë së saj, tamilishtja, së bashku me gjuhët e tjera dravidiane si telugu, kanada, malajalam etj., u ndikuan nga [[Gjuha sanskrite|sanskritishtja]] për sa i përket fjalorit, gramatikës dhe stileve letrare, <ref name="influence">"Literature in all Dravidian languages owes a great deal to Sanskrit, the magic wand whose touch raised each of the languages from a level of patois to that of a literary idiom" (Sastri 1955, p. 309); Trautmann, Thomas R. (2006). </ref> <ref>{{Citation |last=Vaidyanathan |first=S. |title=Indo-Aryan Loan Words in the Cīvakacintāmaṇi |work=Journal of the American Oriental Society |volume=87 |issue=4 |pages=430–434 |year=1967 |doi=10.2307/597587 |jstor=597587}}</ref> <ref name="caldwell">{{Harvnb|Caldwell|1974}}</ref> <ref name="takahashi">Takahashi, Takanobu. (1995). </ref> duke reflektuar prirjen në rritje të sanskritizimit. <ref>Pollock, Sheldon (1996). </ref> Fjalori tamil nuk u sanskritizua sa ai i gjuhëve të tjera dravidiane, dhe ndryshe nga këto gjuhë, ishte dhe mbetet e mundur të shprehen ide tl ndërlikuara (përfshirë shkencën, artin, fenë dhe ligjin) pa përdorur fjalët huazuese sanskrite. <ref>{{Citation |last=Trautmann |first=Thomas R. |title=Hullabaloo About Telugu |work=South Asia Research |volume=19 |issue=1 |pages=53–70 |year=1999 |doi=10.1177/026272809901900104}} at p. 64</ref> <ref>{{Harvnb|Caldwell|1974}}</ref> <ref>Ellis, F. W. (1820), "Note to the introduction" in Campbell, A.D., ''A grammar of the Teloogoo language.'' </ref> Përveç kësaj, sanskritizimit iu rezistua në mënyrë aktive nga një numër autorësh të periudhës së vonë mesjetare, <ref>''See'' Ramaswamy's analysis of one such text, the ''{{transl|ta|ISO|Tamiḻ viṭututu}}'', in {{Citation |last=Ramaswamy |first=S. |title=Language of the People in the World of Gods: Ideologies of Tamil before the Nation |work=The Journal of Asian Studies |volume=57 |issue=1 |pages=66–92 |year=1998 |doi=10.2307/2659024 |jstor=2659024}}</ref> duke kulmuar në shekullin e 20-të me një lëvizje të quajtur ''taṉit tamiḻ iyakka''  (që do të thotë "lëvizje e pastër tamile"), e udhëhequr nga Parithimaar Kalaignar dhe Maraimalai Adigal, e cila kërkonte të hiqte ndikimin e mbledhur të gjuhës sanskrite në atë tamile. <ref>Varadarajan, M. ''A History of Tamil Literature'', transl. from Tamil by E. Sa. Viswanathan, Sahitya Akademi, New Delhi, 1988. p. 12: "Since then the movement has been popularly known as the ''tanittamil iyakkam'' or the Pure Tamil movement among the Tamil scholars."</ref> Si rezultat i kësaj, tamilishtja e përdorur në dokumentet formale, literaturë dhe fjalime publike ka pësuar një rënie të dukshme në përqindjen e fjalëve të huazuara sanskrite, <ref>{{Harvnb|Ramaswamy|1997}}: "Nevertheless, even impressionistically speaking, the marked decline in the use of foreign words, especially of Sanskritic origin, in Tamil literary, scholarly, and even bureaucratic circles over the past half century is quite striking."</ref> e cila sipas disa vlerësimeve që ka rënë nga 40 në 50% në rreth 20%. <ref name="Krishnamurti 2003 p=480">{{Harvnb|Krishnamurti|2003}}</ref> Si rezultat, fjalët e huazuara, prakrite dhe sanskrite, të futura në tamilishten moderne janë të kufizuara kryesisht në disa terminologji shpirtërore dhe emra abstraktë . <ref>Meenakshisundaram, T. P. (1982) ''A History of Tamil Language'', Sarvodaya Ilakkiya Pannai. (translated) pp. 241–2</ref>

== Shembull teksti ==
Më poshtë është një shembull teksti në gjuhën letrare tamile të Nenit 1 të [[Deklarata Universale për të Drejtat e Njeriut|Deklaratës Universale të të Drejtave të Njeriut]] :

'''Tamile në shkrimin Tamil :'''

: {{Lang|ta|'''உறுப்புரை 1:''' மனிதப் பிறவியினர் சகலரும் சுதந்திரமாகவே பிறக்கின்றனர்; அவர்கள் மதிப்பிலும், உரிமைகளிலும் சமமானவர்கள், அவர்கள் நியாயத்தையும் மனச்சாட்சியையும் இயற்பண்பாகப் பெற்றவர்கள். அவர்கள் ஒருவருடனொருவர் சகோதர உணர்வுப் பாங்கில் நடந்துகொள்ளல் வேண்டும்.।}}

'''Tamile e romanizuar:'''

: '''Uṟuppurai 1:''' Maṉitap piṟaviyiṉar cakalarum cutantiramākavē piṟakkiṉṟaṉar; avarkaḷ matippilum, urimaikaḷilum camamāṉavarkaḷ, avarkaḷ niyāyattaiyum maṉaccāṭciyaiyum iyaṟpaṇpākap peṟṟavarkaḷ. Avarkaḷ oruvaruṭaṉoruvar cakōtara uṇarvup pāṅkil naṭantukoḷḷal vēṇṭum.

'''Tamile në [[Alfabeti Fonetik Ndërkombëtar|alfabetin fonetik ndërkombëtar]] :'''

: {{IPA|urupːurai ond̺rʉ {{!}} mənid̪ə piriʋijinər səgələrum sud̪ən̪d̪irəmaːgəʋeː pirəkːin̺d̺ranər {{!}} əvərgəɭ məd̪ipːilum uriməigəɭilum səməmaːnəʋərgəɭ {{!}} əvərgəɭ nijaːjatːəijum mənətt͡ʃaːʈt͡ʃijəijum ijərpəɳbaːgə pet̺rəʋərgəɭ {{!}} əvərgəɭ oruʋəruɖənoruʋər sagoːdəɾə uɳərʋɨ paːŋgil nəɖən̪d̪ʉkoɭɭəl veːɳɖum {{!}}}}

'''Përkthimi:'''

: '''Neni 1:''' Të gjithë njerëzit lindin të lirë dhe të barabartë në dinjitet dhe të drejta. Ata kanë ndërgjegje dhe arsye. Prandaj, të gjithë duhet të veprojnë me frymë vëllazërimi ndaj njëri-tjetrit.
{{Reflist|25em}}

== Referime ==
 
[[Kategoria:Faqe me përkthime të pashqyrtuara]]
[[Kategoria:Tamilisht| ]]
[[Kategoria:Gjuhë indiane]]
[[Kategoria:Gjuhë dravidiane]]