Hebraishtja moderne
Hebraishtja moderne, e quajtur edhe hebraishtja izraelite ose thjesht hebraishtja, është forma standarde e gjuhës hebraike që flitet sot. E zhvilluar si pjesë e ringjalljes së hebraishtes në fund të shekullit të 19-të dhe në fillim të shekullit të 20-të, ajo është gjuha zyrtare e Shtetit të Izraelit dhe e vetmja gjuhë kananite që flitet ende si gjuhë amtare. Ringjallja e hebraishtes paraprin krijimin e shtetit të Izraelit, ku tani është gjuha kombëtare. Hebraishtja moderne konsiderohet shpesh si një nga rastet më të suksesshme të rigjallërimit të gjuhës.[1][2]
Hebraishtja, një gjuhë semite veriperëndimore brenda familjes së gjuhëve afroaziatike, flitej që nga lashtësia dhe gjuha popullore e popullit hebre deri në shekullin e III pes, kur u zëvendësua nga aramaishtja perëndimore, një dialekt i gjuhës aramaike, gjuhët lokale ose mbizotëruese të rajonet hebrenjtë migruan në, dhe më vonë judeo-arabe, judeo-spanjolle, idish dhe gjuhë të tjera hebraike. Edhe pse hebraishtja vazhdoi të përdorej për liturgjinë, poezinë dhe letërsinë hebraike dhe korrespondencën e shkruar,[3] ajo u zhduk si gjuhë e folur.
Nga fundi i shekullit të 19-të, gjuhëtari ruso-hebre Eliezer Ben-Yehuda kishte filluar një lëvizje popullore për të ringjallur hebraishten si gjuhë të gjallë, i motivuar nga dëshira e tij për të ruajtur literaturën hebraike dhe një kombësi të veçantë hebraike në kontekstin e Sionizmit. Menjëherë pas kësaj, një numër i madh i folësve judeo-spanjoll u vranë në Holokaust ose u arratisën në Izrael, dhe shumë folës të judeo-arabishtes emigruan në Izrael në eksodin hebre nga bota myslimane, ku shumë u përshtatën me hebraishten moderne.[4]
Aktualisht, hebraishtja flitet nga afërsisht 9-10 milionë njerëz, duke numëruar folësit vendas, të rrjedhshëm dhe që nuk flasin rrjedhshëm.[5][6] Rreth 6 milionë prej tyre e flasin atë si gjuhën e tyre amtare, shumica dërrmuese e të cilëve janë hebrenj që kanë lindur në Izrael ose kanë emigruar gjatë foshnjërisë. Pjesa tjetër është e ndarë: 2 milionë janë emigrantë në Izrael; 1.5 milionë janë arabë izraelitë, gjuha e parë e të cilëve është zakonisht arabishtja; dhe gjysmë milioni janë izraelitë të mërguar ose hebrenj të diasporës.
Sipas ligjit izraelit, organizata që drejton zyrtarisht zhvillimin e hebraishtes moderne është Akademia e Gjuhës Hebraike, me seli në Universitetin Hebraik të Jerusalemit.
Shiko edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Grenoble, Leonore A.; Whaley, Lindsay J. (2005). Saving Languages: An Introduction to Language Revitalization. Cambridge, UK: Cambridge University Press. fq. 63. ISBN 978-0521016520.
Hebrew is cited by Paulston et al. (1993:276) as 'the only true example of language revival.'
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Huehnergard, John; Pat-El, Na'ama (2019). The Semitic Languages. Routledge. fq. 571. ISBN 9780429655388. Arkivuar nga origjinali më 2023-07-01. Marrë më 2021-02-18.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Schwarzwald, Ora (Rodrigue) (2012). "Modern Hebrew". përmbledhur nga Weninger, Stefan; Khan, Geoffrey; Streck, Michael P.; Watson, Janet C. E. (red.). The Semitic Languages: An International Handbook. De Gruyter. fq. 534. doi:10.1515/9783110251586.523. ISBN 978-3-11-025158-6.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Berdichevsky, Norman (2016-03-21). Modern Hebrew: The Past and Future of a Revitalized Language (në anglisht). McFarland. fq. 39, 65, 73, 77, 81, 101. ISBN 978-1-4766-2629-1.
- ^ Klein, Zeev (mars 18, 2013). "A million and a half Israelis struggle with Hebrew". Israel Hayom. Arkivuar nga origjinali më 4 nëntor 2013. Marrë më 2 nëntor 2013.
{{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja) - ^ Nachman Gur; Behadrey Haredim. "Kometz Aleph – Au• How many Hebrew speakers are there in the world?". Arkivuar nga origjinali më 4 nëntor 2013. Marrë më 2 nëntor 2013.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Datë e përkthyer automatikisht (lidhja)