Hipotermia
Hipotermia (nga greqishtja: ὑπο, hupo, që do të thotë "nën", dhe θερμία, termía, që do të thotë "ngrohje") është një temperaturë e reduktuar e trupit që ndodh kur një organ shpërdoron më shumë nxehtësi se sa absorbon. Në njerëzit, është përcaktuar si një temperaturë thelbësore e trupit nën 35.0 ° C.[2] Simptomat varen nga temperatura.[2] Në hipotermi të butë ka dridhje dhe konfuzion mendor.[2] Në hipotermi të moderuar të dridhurat ndalojnë dhe konfuzioni rritet. Në hipotermi të rënda, mund të ketë zhveshje paradoksale, në të cilën një person heq rrobat e tyre, si dhe një rrezik në rritje të ndërprerjes së zemrës.[2]
Hipotermia ka dy lloje kryesore të shkaqeve. Ai klasikisht ndodh nga ekspozimi ndaj të ftohtit ekstrem. Mund të ndodhë edhe nga çdo kusht që zvogëlon prodhimin e nxehtësisë ose rrit humbjen e nxehtësisë.[1][2] Zakonisht kjo përfshin dehidrimin e alkoolit, por mund të përfshijë gjithashtu sheqer gjaku të ulët, anorexia dhe moshë të avancuar. Temperatura e trupit mbahet zakonisht pranë një niveli konstant prej 36.5-37.5 ° C përmes termoregulacionit.[2] Përpjekjet për të rritur temperaturën e trupit përfshijnë të dridhurat, rritjen e aktivitetit vullnetar dhe vendosjen e veshjeve të ngrohta. Hipotermia mund të diagnostikohet bazuar në simptomat e një personi në prani të faktorëve të rrezikut ose duke matur temperaturën bazë të një personi.[2]
Trajtimi i hipotermisë së butë përfshin pije të ngrohta, veshje të ngrohta dhe aktivitet fizik.[2] Në ato me hipotermi të moderuar, rekomandohen batanije për ngrohje dhe lëngje të nxehtë intravenoze.[2] Njerëzit me hipotermi të moderuar ose të rëndë duhet të lëvizin butësisht.[2] Në hipotermi të rënda, oksigjenimi i membranës ekstrakorporeale (ECMO) ose anashkalimi kardiopulmonar mund të jenë të dobishme.[2] Në ato pa puls, tregohet reaksion kardiopulmonar (CPR) së bashku me masat e mësipërme. Ringrohja zakonisht vazhdon derisa temperatura e një personi është më e madhe se 32 ° C.[2] Nëse nuk ka përmirësim në këtë pikë ose niveli i kaliumit të gjakut është më i madh se 12 mmol / litër në çdo kohë, mund të ndërpritet reanimimi.[2]
Hipotermia është shkaku i të paktën 1.500 vdekjeve në vit në Shtetet e Bashkuara.[2] Kjo është më e zakonshme tek njerëzit e moshuar dhe meshkujt.[3] Një nga temperaturat e trupit më të ulëta të dokumentuara prej të cilave dikush me hipoterminë aksidentale ka mbijetuar është 13.0 ° C në një fund të mbytjes së një vajze 7-vjeçare në Suedi.[4] Mbijetesa pas më shumë se gjashtë orëve të CPR është përshkruar. Për ata për të cilët përdoret ECMO ose anashkalojë, mbijetesa është rreth 50%.[2] Vdekjet për shkak të hipotermisë kanë luajtur një rol të rëndësishëm në shumë luftëra. E kundërta e hipotermisë është hipertermia, një rritje e temperaturës së trupit për shkak të termoregulimit të dështuar.
Shkaqet
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Hipotermia ndodh kur trupi juaj humbet ngrohjen më shpejt sesa prodhon. Shkaqet më të zakonshme të hipotermisë janë ekspozimi ndaj kushteve të motit të ftohtë ose ujit të ftohtë. Por ekspozimi i zgjatur për çdo mjedis më të ftohtë se trupi juaj mund të çojë në hipotermi nëse nuk jeni të veshur në mënyrë të përshtatshme ose nuk mund t'i kontrolloni kushtet.[5]
Kushtet specifike që çojnë në hipotermi përfshijnë:
- Veshja e rrobave që nuk janë të ngrohta të mjaftueshme për kushtet e motit
- Qëndrimi në të ftohtë për një kohë të gjatë
- Duke qenë të paaftë për të dalë nga rrobat e lagura ose për të shkuar në një vend të ngrohtë dhe të thatë
- Rënia në ujë, si në një aksident shëtitje me varkë
- Jetesa në një shtëpi që është shumë e ftohtë, ose nga ngrohja e dobët ose nga ajri i kondicionuar
Si humbet nxehtësia e trupit tuaj?
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Mekanizmat e humbjes së nxehtësisë nga trupi juaj përfshijnë si në vijim:[5]
- Ngrohja rrezatuese. Shumica e humbjes së nxehtësisë është për shkak të nxehtësisë që del nga sipërfaqet e pambrojtura të trupit tuaj.
- Kontakt direkt. Nëse jeni në kontakt të drejtpërdrejtë me diçka shumë të ftohtë, siç është uji i ftohtë ose toka e ftohtë, nxehtësia kryhet larg trupit tuaj. Për shkak se uji është shumë i mirë në transferimin e nxehtësisë nga trupi juaj, ngrohja e trupit humbet shumë më shpejt në ujë të ftohtë sesa në ajër të ftohtë. Në mënyrë të ngjashme, humbja e nxehtësisë nga trupi juaj është shumë më e shpejtë nëse rrobat tuaja janë të lagura, si kur ju jeni kapur në shi.
- Era. Era heq ngrohjen e trupit duke hequr shtresën e hollë të ajrit të ngrohtë në sipërfaqen e lëkurës suaj. Një faktor i ngrirjes së erës është i rëndësishëm në shkaktimin e humbjes së nxehtësisë.
Faktoret e rrezikut
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Disa nga faktoret e rrezikut janë lodhja, aftësia e trupit për të rregulluar temperaturën dhe për të ndier ftohtin mund të pakësohet me moshën. Dhe disa të rritur të moshuar mund të mos jenë në gjendje të komunikojnë kur janë të ftohtë ose të lëvizin në një vend të ngrohtë nëse ndihen të ftohtë. Fëmijët humbin nxehtësinë më shpejtë se të rriturit. Ata injorojnë se çfarë të veshin kur të dalin në të ftohtë ose të dijnë se kur të dalin.[5]
Alkooli mund ta bëjë trupin tuaj të ndihet i ngrohtë brenda, por shkakton zgjerimin e enëve të gjakut, duke rezultuar në humbje më të shpejtë të nxehtësisë nga sipërfaqja e lëkurës suaj. Përgjigja natyrale e dridhjes së trupit zvogëlohet tek njerëzit që pinë alkool. Përveç kësaj, përdorimi i alkoolit ose i drogës rekreative mund të ndikojë në gjykimin tuaj në lidhje me nevojën për të hyrë brenda ose për të mbajtur rroba të ngrohta në kushtet e motit të ftohtë. Nëse një person është i dehur dhe kalon në mot të ftohtë, ai ose ajo ka gjasa të zhvillojë hipotermi.[5]
Për t'ju shmangur alkoolit që mund të shkaktoj hipotermi, atëhere është mirë që të mos pini alkoohol kur të jeni jashtë në një mot të ftothtë, kur të shëtiteni me varkë dhe para gjumit në netët e ftohta.
Parandalimi
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Para daljes së shtëpisë, është mirë mbajtja e kapelës së dimrit ose veshje që mbron trupin nga të ftohtit ose mbajtja e dorashkave të dimrit. Personi është mirë të shmang aktivitiete që shkaktojnë djersitje dhe poashtu të shmang veshjeve të lagura.[5]
Foshnjat duhet të flejnë në një dhomë me temperaturë 16-20 °C dhe njerëzit e shtëpisë duhet të kontrollojnë rregullisht për të siguruar se temperatura e shtëpisë është së paku 18 °C.[6][7] [8]
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ a b Marx J (2010). Rosen's emergency medicine: concepts and clinical practice 7th edition. Philadelphia, PA: Mosby/Elsevier. fq. 1870. ISBN 978-0-323-05472-0.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b c d e f g h i j k l m n o Brown DJ, Brugger H, Boyd J, Paal P (nëntor 2012). "Accidental hypothermia". The New England Journal of Medicine. 367 (20): 1930–8. doi:10.1056/NEJMra1114208. PMID 23150960.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Bracker, Mark (2012). The 5-Minute Sports Medicine Consult (bot. 2). Lippincott Williams & Wilkins. fq. 320. ISBN 9781451148121. Arkivuar nga origjinali më 2017-09-08.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Remarkable recovery of seven-year-old girl". 17 janar 2011. Arkivuar nga origjinali më 7 mars 2015. Marrë më 2 mars 2015.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b c d e "Hypothermia - Causes". Mayo Clinic.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ hypothermia Prevention Arkivuar 2014-01-12 tek Wayback Machine
- ^ Preventing hypothermia Arkivuar 2014-01-12 tek Wayback Machine
- ^ "Can hypothermia be prevented?". Arkivuar nga origjinali më 12 janar 2014. Marrë më 25 mars 2019.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)