Shihni burimin për Hirohito

{{Infobox mbretër
| emri              = Perandori Shōwa <br> 昭和天皇
| figura            = Emperor Shōwa official portrait 1 (cropped2).jpg
| figura_përshkrimi = Hirohito në vitet e para të mbretërimit
| vazhdimësia       = [[Perandori i Japonisë]]
| mbretërimi        = 25 dhjetor 1926 – 7 janar 1989
| kurorëzimi        = 10 nëntor 1928
| lloji_kurorzimit  = [[Kurorëzimi i perandorit japonez|Kurorëzimi]]
| paraardhës        = [[Perandori Taishō|Taishō]]
| pasardhës         = [[Akihito]]
| lloji_regjentit2  = {{Nowrap|[[Lista e kryeministrave të Japonisë#Meixhi|Kryeministrat]]}}
| regjent2          = {{Collapsible list|title=''Shiko listën''|''[[Perandoria e Japonisë|Periudha paraluftës]]''|[[Giichi Tanaka]]|[[Osachi Hamaguchi]]|[[Reijirō Wakatsuki]]|[[Tsuyoshi Inukai]]|[[Takahashi Korekiyo]] (acting)|[[Makoto Saitō]]|[[Keisuke Okada]]|[[Kōki Hirota]]|[[Senjūrō Hayashi]]|[[Fumimaro Konoe]]|[[Kiichirō Hiranuma]]|[[Nobuyuki Abe]]|[[Mitsumasa Yonai]]|[[Fumimaro Konoe]]|[[Hideki Tojo]]|[[Kuniaki Koiso]]|[[Kantarō Suzuki]]|[[Prince Higashikuni Naruhiko|Higashikuni Naruhiko]]|''[[Postwar Japan|Postwar period]]'':|[[Kijūrō Shidehara]]|[[Tetsu Katayama]]|[[Hitoshi Ashida]]|[[Shigeru Yoshida]]|[[Ichirō Hatoyama]]|[[Tanzan Ishibashi]]|[[Nobusuke Kishi]]|[[Hayato Ikeda]]|[[Eisaku Satō]]|[[Kakuei Tanaka]]|[[Takeo Miki]]|[[Takeo Fukuda]]|[[Masayoshi Ōhira]]|[[Masayoshi Itō]] (në detyrë)|[[Zenkō Suzuki]]|[[Yasuhiro Nakasone]]|[[Noboru Takeshita]]}}
| emri_lindjes      = Michinomiya Hirohito
| data_lindjes      = 29 prill 1901
| vendi_lindjes     = [[Pallati Tōgū]], [[Aoyama, Tokio]], [[Perandoria e Japonisë]]
| data_vdekjes      = 7 janar 1989 (87 vjet)
| vendi_vdekjes     = [[Pallati Ōmiya]], Japoni
| data_varrimit     = 24 shkurt 1989
| vendi_varrimit    = [[Varrezat Perandorake Musashi]]
| bashkëshort       = |[[Perandoresha Kōjun|Princesha Nagako Kuni]] (m. 1924)
| fëmijë            = {{plainlist|
* [[Shigeko Higashikuni]]
* [[Sachiko, Princesha Hisa]]
* [[Kazuko Takatsukasa]]
* [[Atsuko Ikeda]]
* [[Akihito|Akihito, Perandori Emeritus i Japonisë]]
* [[Masahito, Princi Hitachi]]
* [[Takako Shimazu]]}}
| era_emri          = [[Periudha Shōwa|Shōwa]]
| shtëpia           = [[Shtëpia Perandorake e Japonisë]]
| babai             = [[Perandori Taishō]]
| nëna              = [[Perandoresha Teimei]]
| Nënshkrimi        = [[Skeda:Showa shomei.svg|25px]]
}}
'''Perandori Shōwa''' (昭和 天皇 ''Showa tennō''; lindi '''Hirohito''' (裕仁); [[29 prill]] [[1901]] - [[7 janar]] [[1989]]) ishte [[Perandori i Japonisë|perandori 124 i Japonisë]], sipas rendit tradicional të trashëgimisë, duke sunduar mbi [[Perandoria e Japonisë|Perandorinë e Japonisë]] nga 25 dhjetor 1926 deri më 2 maj 1947, pas së cilës ai ishte perandor i shtetit të [[Japonia|Japonisë]] deri në vdekjen e tij. Ai u pasua nga fëmija i tij i pestë dhe djali i madh, [[Akihito]]. Hirohito dhe gruaja e tij, [[Perandoresha Kōjun]], kishin shtatë fëmijë, dy djem dhe pesë vajza. Deri në vitin 1979, Hirohito ishte monarku i vetëm në botë me titullin "perandor". Hirohito ishte perandori japonez me jetën më të gjatë dhe mbretërinë më të gjatë në histori dhe një nga monarkët me mbretërimin më të gjatë në botë.

== Fëmijëria dhe kurorëzimi ==
[[Skeda:Michi-no-miya Hirohito 1902.jpg|parapamje|majtas|Hirohito si fëmijë duke ngritur flamurin me diell, 1902]]
[[Skeda:Emperor Hirohito and empress Kojun of japan.JPG|parapamje|Hirohito i ri dhe gruaja e tijë Nagako Kuni, më vonë [[Perandoresha Kōjun]]]]
[[Skeda:Hirohito Sirayuki.jpg|parapamje|200px|Perandori i hipur në kalin e tij Shirayuki]]
Showa ka lindur në Pallatin Aoyama në [[Tokio]] ishte fëmija i parë i Princit të kurorës Yoshihito (më vonë [[Perandori Taishō]]) dhe Princesha Sadako (më vonë [[Perandoresha Teimei]]). Duket se emërimi i tij si princ trashëgimtar u zhvillua me vdekjen e gjyshit të tij,[[Perandori Meixhi|Perandorit Meixhi]], më 30 korrik 1912. Hirohito u shpall zyrtarisht princ i kurorës dhe trashëgimtar i dukshëm më 2 nëntor 1916.

Nga viti 1908 deri më 1914 ai mori pjesë në shkollën [[Gakushūin]] aristokratike, pastaj në një institut të veçantë për princin e kurorës (Tōgū-gogakumonsho). Më [[29 nëntor]] [[1921]] zyrtarisht u bë regjent perandorak i babait të tij. Në të njëjtin vit ai bëri një udhëtim prej gjashtë muajsh në Evropë, duke vizituar Mbretërin e Bashkuar, Francën, Italinë, Holandën dhe Belgjikën. 

Më [[26 janar]] [[1924]] ai u martua me kushërirën e tij të largët, Princesha Nagako Kuni (më vonë Perandoresha [[Kōjun]]), vajza e madhe e [[Princi Kuni Kuniyoshi|Princit Kuniyoshi Kuni]]. Ata kishin dy djem dhe pesë vajza. 

Vajza të cilat jetuan deri në moshën madhore u larguan nga familja perandorake si është parashikuar nga reformat e shtëpisë perandorak promovuar nga amerikanët në tetor 1947, ose në bazë të ligjit të vazhdimësisë të familjes perandorake pas martesës.

Më 25 dhjetor 1926, me vdekjen e Taisho, Hirohito u bë perandor i ri dhe u shpall Showa që do të thotë (koha e paqes së ndriçuar).

== Periudha e mbretërimit ==
Në pjesën e parë të mbretërimit të Showa ([[1926]]-[[1945]]), në [[Japoni]] ka një ngjiten graduale në krye të qeverisë nga anëtarët e shërbimeve të armatosura që nga viti [[1900]], udhëheqësit e lartë të ushtrisë dhe të flotës kishte të drejtën e vetos mbi përbërjen e qeverisë, dhe ndërmjet viteve 1921 dhe 1944 ka pasur disa incidente në krahut e djathtë.
 
Një nga më të rëndësishme ishte ajo në vitin 1932, vrasjen e kryeministrit [[Inukai Tsuyoshi]] që i dha fund vazhdimësisë së qeverive të udhëhequr nga nxjerrja e politikës civile që karakterizonte mbretërimin e Taisho. Pastaj, në shkurt 1936 oficerët e rinj fraksioni ''[[Fraksioni i Rrugës Perandorake|Kōdōha]]'', të mbështetur nga emrat më të lartë në radhët ushtarake dhe duke përfshirë edhe vëllain e perandorit [[Yasuhito, Princi Chichibu|Princin Chichibu]]. Kur [[Shigeru Honjō]], një bashkëpunëtor i ngushtë i Tenno, e informoi ata për incidentin, ai menjëherë urdhëroi që t'i japë fund çrregullimeve, duke iu referuar zyrtarëve të përfshirë me emrin e Boto (rebelëve). Menjëherë pas kësaj ai urdhëroi [[Yoshiyuki Kawashima]], ministrin e ushtrisë, për të shtypur revoltën mbi një orë, duke rezervuar të drejtën të kërkojë raporte statusin çdo tridhjetë minuta. Ditë pas aksidentit, kur ai ishte i informuar për progresin modeste e represionit, Showa, duke ju drejtuar Honjo, tha: "Unë vetë do të çojë [[Garda Perandorake e Japonisë|Divizioni e Konoe]] dhe do të mposht ata". Kryengritje u mbyll plotësisht më [[Incidenti i 26 shkurtit|29 shkurt]].

Megjithatë, udhëheqës ushtarakë patën fuqi politike në Japoni dhe kryen politikën që kanë kontribuar për shpërthimin e [[Lufta e Dytë Sino-Japoneze|Luftës së Dytë Sino-Japoneze]] (1937-1945) dhe pjesëmarrjes së Japonisë në [[Lufta e Dytë Botërore|Luftën e Dytë Botërore]].

== Vdekja dhe kalimi i fronit ==
Perandori Hirohito vdiq më 7 janar 1989 dhe vdekja e tij i dha fund [[Periudha Shōwa|epokës Showa]], më i gjati në historinë e Japonisë. Filloi mbretërimi i perandorit [[Akihito]] dhe [[Heisei|epoka Heisei]]. Vetëm pas njoftimit të vdekjes së tij, Shtëpia Perandorake dhe agjensitë e gjerë deklaruan shkaqet e vdekjes së mbretit, i cili kishte një kancer në gjëndrat e sistemit të tretjes. Për të nderuar kujtimin e perandorit u bë funerali i shtetit, ku morën pjesë shumë krerë të shteteve dhe qeverive, ndërsa ceremonitë e varrimit Shinto, zyrtarisht nuk mbulohen nga ligjet ekzistuese.

== Lidhjet e jashtme ==
{{wikiquote}}
{{Commons|Hirohito}}
* [https://web.archive.org/web/20160720205608/http://www.rotten.com/library/bio/dictators/hirohito/ Hirohito biography and timeline] at the [[Rotten.com|Rotten Library]]
* [http://www.scarsdalemura-kara.com/emperor.htm Reflections on emperor Hirohito's death]

[[Kategoria:Lindje 1901]]
[[Kategoria:Vdekje 1989]]
[[Kategoria:Perandorë japonezë]]
[[Kategoria:Periudha Shōwa]]