Kampi i përqëndrimit Dachau

Kampi i përqendrimit të Dachau (gjermanisht: Konzentrationslager Dachau ose KZ Dachau) ishte kampi i pare i përqendrimi nazist.

American troops guard the main entrance to Dachau just after liberation

Kampi u hap në Gjermani, e vendosur mbi baza të një fabrike të braktisur municioni afër qytetit mesjetar të Dachaut, rreth 16 km në veriperëndim të Mynihut në shtetit e Bavarisë në Gjermaninë jugore.

Kampi u hap në mars 1933 dhe ishte i pari kamp i regullt përqëndrimi i hapur nga udhëheqja naziste.

The main gate at Dachau where prisoners walked through marked with the sentence *Arbeit macht frei*

Heinrich Himler, Shefi i Policisë së Mynihut, zyrtarisht kampin e përshkroi si "kami i parë i përqëndrimit për të burgosurit politikë".

Dachau shërbeu si një model prototip për kampet e tjera të përqendrimit që pasuan.

Në Dachau, u shpikën rregullat e funksionimit për të gjitha kampet e mëvonshëm të përqendrimit. - Wolfgang Benz, historian.^[1]

Të burgosurit mbaheshin atje si skllevër që i përdornin për ndërtimin e rrugëve, në miniera dhe më vonë për prodhimin e armatimeve. Puna në kampin e përqendrimit në Dachau ishte aq rraskapitëse sa që, sipas të dhënave të kampit, deri në përfundim të luftës aty gjetën vdekjen rreth 32,000 të burgosur. Të parët u vranë vetëm tre javë pas hapjes së kampit.^[1]

Shqiptarët në kamp

Janë evidentuar 110 shqiptarë të burgosur në kamp, ndër të cilët dy klerikë që kanë humbur jetën në këtë kamp.

Organizimin e saj themelore, layout kamp si dhe planin për ndërtesa janë zhvilluar nga Kommandant Theodor Eicke dhe ishin aplikuar në të gjitha kampet e më vonë. Ai kishte një kamp të veçanta të sigurta pranë qendrës komanduese, i cili përbëhej nga lagjet e jetesës, administratën, dhe ushtria kampe. Eicke vetë u bë kryeinspektori për të gjithë kampet e përqëndrimit, përgjegjës për formim të tjerët sipas modelit të tij.[4]

Në total, mbi 200.000 të burgosur nga më shumë se 30 vendet ishin të vendosur në Dachau nga të cilët dy të tretat janë burgosurit politikë dhe pothuajse një e treta kanë qenë jehudi.[5] 25.613 të burgosurve besohet të kenë vdekur në kamp dhe pothuajse 10.000 tjetër në subcamps tij,[6] kryesisht nga sëmundje, kequshqyerja dhe vetëvrasje. Në fillim të 1945, atje ishte një epidemi tifo në kampin e ndjekur nga një evakuimit, në të cilën një numër të madh të dobët burgosurve vdiq. Së bashku me shumë më i madh Aushvicit, Dachau ka ardhur të simbolizoj kampet naziste të përqendrimit shumë njerëz. Konzentrationslager (KZ) Dachau mban një vend të rëndësishëm në kujtesën publike sepse ishte kampi i dytë të çliruar nga forcat britanike apo amerikane. Prandaj, ishte një nga vendet e para ku bota perëndimore u ekspozuar ndaj realitetit të brutalitetit nazist përmes

llogaritë direkt gazetar dhe përmes newsreels.[7]