Kitsune

Dhelpra shpirtërore me nëntë bishta (kyūbi no kitsune) duke frikësuar Princin Hanzoku; print nga Utagawa Kuniyoshi, periudha Edo, shekulli i 19-të.

Në folklorin japonez, Kitsune (fjalë për fjalë për dhelprën) janë dhelpra inteligjente që posedojnë aftësi paranormale që rriten ndërsa plaken dhe bëhen më të mençura. Sipas folklorit yōkai, të gjitha dhelprat kanë aftësinë të kalojnë në formë njerëzore. Ndërsa disa përralla flasin për kitsune duke përdorur këtë aftësi për të mashtruar të tjerët - siç bëjnë shpesh dhelprat në folklor - histori të tjera i portretizojnë ata si kujdestarë, miq dhe besnikë.

Dhelprat dhe njerëzit jetonin afër së bashku në Japoninë e lashtë; kjo shoqëri lindi legjenda për krijesat. Kitsune janë lidhur ngushtë me Inari, një kami ose shpirt Shinto dhe shërbejnë si lajmëtarët e saj. Ky rol ka përforcuar domethënien e mbinatyrshme të dhelprës. Sa më shumë bishta të ketë një kitsune - ato mund të kenë deri në nëntë - aq më të vjetra, më të mençura dhe më të fuqishme janë. Për shkak të fuqisë dhe ndikimit të tyre të mundshëm, disa njerëz u bëjnë sakrifica atyre si një hyjni.

Karakteristikat

Kitsune besohet të ketë inteligjencë superiore, jetë të gjatë dhe fuqi magjike. Ata janë një lloj yōkai. Fjala kitsune ndonjëherë përkthehet si 'shpirt dhelpre', e cila në fakt është një kategori më e gjerë folklorike. Kjo nuk do të thotë që kitsune janë fantazma, dhe as që janë thelbësisht të ndryshëm nga dhelprat e rregullta. Për shkak se fjala shpirt përdoret për të pasqyruar një gjendje të njohurisë ose ndriçimit, të gjitha dhelprat me jetë të gjatë besohej se fitonin aftësi të mbinatyrshme.

Kitsune ka deri në nëntë bishta. Në përgjithësi, një numër më i madh i bishtave tregon një Kitsune më të vjetër dhe më të fuqishëm; në fakt, disa përralla thonë se një dhelpër do të rritet bishta shtesë pasi të ketë jetuar 100 vjet. (Në të egra, jetëgjatësia tipike e një dhelpre të vërtetë është një deri në tre vjet, megjithëse individët mund të jetojnë deri në dhjetë vjet në robëri.) Një, pesë, shtatë dhe nëntë bishta janë numrat më të zakonshëm në përralla. Kyūbi no kitsune (九尾の狐, 'nëntë dhelpra') fitojnë aftësitë për të parë dhe dëgjuar gjithçka që ndodh kudo në botë. Përralla të tjera i vlerësojnë me mençuri të pafund (gjithëdijen). Pasi të ketë mbushur 1000 vjet moshë dhe të fitojë bishtin e saj të nëntë, një kitsune merr një ngjyrë të bardhë ose të artë, duke u bërë tenko (天狐, 'dhelpra qiellore'), forma më e fuqishme e kitsune dhe më pas ngjitet në qiej.

Ndërrimi i formës

Një kitsune mund të marrë formë njerëzore, një aftësi e mësuar kur arrin një moshë të caktuar - zakonisht 100 vjet, megjithëse disa përralla thonë 50. Si një parakusht i zakonshëm për transformimin, dhelpra duhet të vendosë kallamishtet, një gjethe ose një kafkë mbi kokën e saj. Format e zakonshme të marra nga kitsune përfshijnë gra të bukura, vajza të reja, burra të moshuar dhe më rrallë djem të rinj. Këto forma nuk janë të kufizuara nga mosha ose gjinia e vetë dhelprës, dhe një kitsune mund të kopjojë pamjen e një personi specifik.

Në disa histori, kitsune ruan - dhe e kanë të vështirë të fshihen - bishtin e tyre kur marrin formën njerëzore; kërkimi i bishtit, ndoshta kur dhelpra dehet ose është e pakujdesshme, është një metodë e zakonshme për të dalluar natyrën e vërtetë të krijesës. Një individ veçanërisht i devotshëm madje mund të jetë në gjendje të shohë përmes maskimit të një dhelpre thjesht duke i perceptuar ata. Kitsune gjithashtu mund të ekspozohet ndërsa është në formë njerëzore nga frika dhe urrejtja e tyre ndaj qenve, dhe disa bëhen aq të tronditur nga prania e tyre saqë kthehen në formën e një dhelpre dhe ikin.

Në kulturën popullore

Artikulli kryesor: Kitsune në kulturën popullore

Kitsune shfaqet në vepra të shumta japoneze si në shfaqjet Noh, kyōgen, bunraku dhe kabuki që rrjedhin nga përrallat popullore i paraqesin ato, ashtu si edhe veprat bashkëkohore të tilla si anime, manga dhe video lojëra. Bandi metalik japonez Babymetal i referohet mitit të kitsune në tekstet e tyre dhe përfshin përdorimin e maskave të dhelprave, shenjave të duarve dhe ndërhyrjeve të animacioneve gjatë shfaqjeve të drejtpërdrejta. Autorët perëndimorë të trillimeve kanë përdorur gjithashtu legjendat e kitsune.